اینترنت در ایران از ابتدای امسال ۶ بار با اختلال جدی مواجه شده است. دلیل برخی از این اختلال‌ها از سوی وزیر ارتباطات، توسعه شبکه عنوان شد؛ اما در برخی موارد دیگر، هیچ توضیحی درباره دلایل اختلال، ارائه نشده و تنها بر رفع مشکل، تاکید شده است.

«کوچک‌ترین اختلالی در شبکه ارتباطی کشور را برنمی‌تابیم.» این جمله عیسی زارع‌پور، وزیر ارتباطات دولت سیزدهم است، زمانی که به نمایشگاه الکامپ بیست و ششم رفته بود. اما حدود دو هفته پس از آن برای چند ساعت اینترنت کشور مختل شد و وزارت ارتباطات به آن واکنشی نشان نداد.

پس از آن اما اختلال‌ها پایان نیافت و هر از چندی موجبات نارضایتی کاربران را فراهم کرد. در این گزارش اختلال‌های اینترنت در سال ۱۴۰۲ را مرور خواهیم کرد.

دوم تیر ماه بود که کاربران با اختلال در اینترنت برای مدت محدودی مواجه شدند. بعد از آن زارع‌پور گفت: با اینکه روز جمعه ۲.۵ ترابیت از ظرفیت کشور قطع شد؛ ولی بلافاصله جایگزین شد چون ما ۳ برابر نیاز کشور اینترنت تامین کرده‌ایم. این در حالی است که سال ۱۴۰۰ زمانی که ۴۳۰ گیگ از ارتباط در خلیج فارس قطع شد، تا چند روز اختلال داشتیم.

حوضچه‌های سوزان

صبح چهارم تیر ماه خبر رسید اینترنت در شهرهای جنوبی استان تهران به علت آتش‌سوزی در یکی از حوضچه‌های ارتباطی منطقه ۸ مخابرات مختل شده است. این اختلال به مدت یک ساعت اینترنت ثابت و سیار چندین اپراتور را با اختلال جدی مواجه کرد.

همچنین شبکه تلفن همراه نیز برای برخی کاربران در محدوده رباط‌کریم، فرودگاه امام خمینی(ره) و شهریار مختل و از دسترس خارج شده بود.

محمدرضا بیدخام، مدیرکل ارتباطات و امور بین‌الملل شرکت مخابرات ایران در این رابطه گفت: محلی که حوضچه‌ها آسیب دیده بودند تقاطع جاده فرودگاه حضرت امام به پرند بوده و برای برقراری ارتباط از مسیرهای جایگزین استفاد شده و ارتباط در همه مناطق به صورت پایدار برقرار است.

این اولین بار نبود. پیش از این نیز مرداد ماه ۱۴۰۰ بود همزمان با روز جهانی وب، کاربران از وجود اختلال شدید در اینترنت کشور گزارش دادند و نت‌بلاکس هم اعلام کرد ۲۱ درصد از ظرفیت اینترنت کشور قطع شده است. شرکت مخابرات پس از آن اعلام کرد این اختلال مربوط به آتش‌سوزی در یکی از حوضچه‌های این شرکت در تهران بود، پس از آن زارع‌پور گفت مخابرات باید خسارت به‌بارآمده را جبران کند اما این اتفاق هرگز نیفتاد.

اولین اختلال جدی اینترنت سال

اولین مورد جدی این اختلال‌ها مربوط به بیستم تیر ماه بود. در ساعات انتهایی این روز گزارش‌های مردمی در مورد اختلال و قطعی اینترنت در شبکه‌های اجتماعی منتشر شد و پس از آن نیز رادار ابرآروان اختلال شدید در اینترنت کشور، میان ساعت‌های ۲۲:۱۵ تا ۲:۱۵ شب را تایید کرد. وزارت ارتباطات به این اختلال واکنشی نشان نداد.

در فاصله سه هفته پس از این اختلال، ۱۲ مرداد ماه، ازحدود ساعت ۲۰:۳۰ کاربران اپراتورهای مختلف اینترنت ثابت با مشکل روبه‌رو شدند که ظاهرا به خاطر ناپایداری سوییچ‌های مرکز تبادیل ترافیک در دو مرکز امام و انقلاب تهران رخ داده بود.

شرکت ارتباطات زیرساخت پس از این اختلال در اطلاعیه‌ای آن را تایید کرد و گفت: «اختلالی که در مرکز IXP تهران از ساعت ۲۰:۲۸ دقیقه ایجاد شده بود، با تلاش همکاران شرکت ارتباطات زیرساخت مرتفع شد و هم‌اکنون کلیه ارتباطات پایدار هستند. این اختلال حدود یک ساعت شبکه را تحت تاثیر قرار داده بود.»

البته صبح روز بعد کاربران همچنان در شبکه‌های اجتماعی از ادامه آن اختلال خبر می‌دادند.

اختلال اینترنت، بدون اطلاع

نت‌بلاکس، بامداد ۲۰ شهریور ماه با انتشار نموداری از یک اختلال شدید در اینترنت ایران خبر داد که طبق آن ترافیک شبکه تا ۷۱ درصد افت کرده بود. پس از آن شرکت ارتباطات زیرساخت اعلام کرد این اختلال به دلیل ارتقا و توسعه شبکه زیرساختی کشور رخ داده است.

این شرکت در اطلاعیه خود گفته بود این اختلال‌ها به دلیل توسعه شبکه در آینده نیز ادامه‌دار خواهد بود: «دان‌تایم شبکه ارتباطی زیرساخت در بامداد روزهای یکشنبه و دوشنبه هفته جاری در بعضی از مراکز انجام شده و با توجه به تعدد مراکز و گستردگی شبکه ارتباطی شرکت ارتباطات زیرساخت، این تغییرات به صورت مرکز به مرکز و طی چندین روز انجام می‌شود.»

دو روز پس از این اختلال، زارع‌پور در جمع خبرنگاران در حاشیه جلسه هفتگی هیات دولت این اختلال‌ها را «محدود» توصیف کرد و علت آن را توسعه شبکه عنوان کرد: «معمولا این کار بعد از نیمه شب، ساعت یک یا دو، انجام می‌گیرد. بنابراین با اطلاع قبلی ممکن است برخی از مناطق اختلال‌های محدودی داشته باشند که این را از قبل شرکت ارتباطات زیرساخت اعلام خواهد کرد. البته از قبل اپراتورها در جریان بودند و من گفتم به اطلاع عموم مردم هم برسد.»

او البته این را هم اضافه کرد: «عموم کاربران این مساله را احساس نمی‌کنند. بعضا دمیدن در این اتفاق محدودی که کسی احساسش نکرده مایه نگرانی می‌شود پس ما گفتیم اطلاع‌رسانی کنند.»

مدتی پس از آن شرکت ارتباطات زیرساخت با انتشار جدولی، شهرهایی که ممکن است در روزهای مختلف از اختلال اینترنت متاثر شوند را اعلام کرد.

واکنش مدیر مرکز روابط عمومی وزارت ارتباطات نیز در این میان جالب توجه بود. او با انتشار پستی در شبکه اجتماعی ویراستی توضیح داده بود که ممکن است برخی لینک‌های ارتباطی زیرساخت برای مدت محدودی قطع شوند و در بخشی از این پست نوشته بود: «برخی این توسعه را با نام اختلال فاکتور نکنند.»

باز هم آبان

صبح ۲۷ آبان کاربران اینترنت گزارش دادند ترافیک بین‌الملل با اختلال مواجه شده است، وضعیتی که تقریبا شبیه قطع کامل اینترنت بین‌الملل بود و حتی برای دقایقی امکان ارسال پیامک نیز وجود نداشت.  نت بلاکس نیز این اختلال را تایید کرد و نوشت اتصال به ۵۷ درصد کاهش یافته است.

روابط عمومی شرکت ارتباطات زیرساخت در این رابطه اعلام کرد مشکل مربوط به شبکه انتقال استان تهران است و شبکه انتقال استان تهران را از ساعت ۹:۴۵ تا ۱۰:۲۵ درگیر کرده است. رادار ابرآروان نیز این اختلال را نشان داد.

پس از این بود که یک گروه هکری مدعی شد این وضعیت به دلیل اقدام آنها اتفاق افتاده است. وزیر ارتباطات اما این ادعا را رد کرد.