همبستگی کسب‌وکارهای اینترنتی برای اشتغال مددجویان
در سال‌های اخیر شرکت‌ها دغدغه‌‌‌‌های اجتماعی خود را به شکلی جدی‌‌‌‌تر دنبال کرده و با تعریف مسوولیت‌های اجتماعی به این دغدغه‌‌‌‌ها معنا بخشیده‌‌‌‌اند. در این میان مهار‌‌‌‌ت‌‌‌‌افزایی جوانان کم‌‌‌‌برخوردار و ایجاد فرصت‌های‌برابر برای برخی از کسب‌وکارهای اینترنتی در اولویت قرار داشته‌است. در همین راستا روز چهارشنبه گذشته رویداد مسیر فرصت‌برابر با هدف آموزش و حمایت از اشتغال فرزندان و جامعه هدف سازمان بهزیستی، با حضور مدیران‌عامل و مدیران منابع انسانی کسب‌وکارهای اینترنتی با همکاری بهزیستی استان تهران برگزار شد. این رویداد با هدف به اشتراک گذاشتن تجارب و دیدگاه‌های فعالان این صنعت برخاسته از فعالیت‌های مرتبط با پروژه‌های مسوولیت اجتماعی، جذب و استخدام نیروهایی که از سیستم بهزیستی جدا شده‌اند و با آموزش‌های متناسب به بازار کار وارد می‌شوند، شکل‌گرفت. همچنین اهداف و چالش‌های موجود در این مسیر بررسی شد تا با تسهیل فرآیندهای جذب و اشتغال، مسیری برای فرصت‌های‌برابر و پایدار در جامعه فراهم شود.
رویداد مسیر فرصت‌های‌برابر چهارشنبه گذشته با همکاری سازمان بهزیستی کشور به‌منظور ترویج مسوولیت اجتماعی در حوزه خصوصی و ایجاد تعادل در اکوسیستم نوآورانه برگزار شد. در ابتدای این رویداد پریسا حسین‌‌‌‌زاده، مدیر منابع انسانی آبان تتر، از ایجاد فرصت‌های شغلی و آموزشی برای مددجویان بهزیستی توسط این شرکت گفت، پس از آن محمد نصیری، مدیرکل بهزیستی استان تهران، با اشاره به جمعیت ۶۰۰هزار نفری تحت‌پوشش سازمان بهزیستی، گفت: «سازمان بهزیستی سرمایه‌های زیادی دارد، اما مددجویان و افراد اصلی‌ترین سرمایه‌های انسانی این سازمان هستند. اتفاقی که در مورد رفاه اجتماعی افتاده، انتقال بین‌نسلی فقر است و نگاه مددجویان فقر فرهنگی دارد، اما می‌توان با کمک به تعالی جامعه، این تفکر را تغییر داد.» او در ادامه اضافه کرد: «در میان این جامعه هدف، گروهی به دلایل مختلف نتوانسته‌اند از ظرفیت‌ها و فرصت‌های موجود در جامعه بهره‌‌‌‌مند شوند و دچار عقب‌‌‌‌افتادگی معیشتی شده‌اند. اگر استعدادهای جامعه هدف بهزیستی کشف و سرمایه‌گذاری لازم برای مهارت‌‌‌‌آموزی و آموزش آنها صورت گیرد، به نیروی انسانی متخصص، متعهد، پایدار و وفادار به شرکت‌ها و سازمان‌ها بدل خواهند شد.»
مدیرکل بهزیستی استان تهران درباره مسوولیت اجتماعی شرکت‌ها گفت: «برای بهتر‌شدن حال جامعه و شهروندان و برای تعالی زندگی جامعه هدف بهزیستی، ابتدا باید تفکر و نگاه مددجویان و فرزندان آنها را به سمت توانایی‌‌‌‌شان برای بهوجود آوردن یک زندگی مناسب و فعل خواستن برای ایجاد تغییر در زندگی سوق دهیم.»
در ادامه این رویداد، مسعود طباطبایی، مدیرعامل دیجی‌‌‌‌کالا و مدیرعامل سابق علیبابا نیز از روایت کمپین‌‌‌‌های مسوولیت اجتماعی صحبت کرد و توضیح داد: «در کشور فرصت‌ها و نیازهای زیادی درخصوص نیروی کار و فرصت‌های شغلی داریم، تنها کافیست که این دو را هم‌‌‌‌راستا کنیم.» طباطبایی توضیح داد: «در سال‌های ۹۷ و ۹۸ در گروه علیبابا درباره موضوع مسوولیت اجتماعی بررسی‌‌‌‌های متعددی انجام دادیم. در آن موقع ما با این موضوع مواجه بودیم که نیروی انسانی از کشور مهاجرت می‌کرد و نیروی متخصص وجود نداشت. در کشور ما همیشه این موضوع مطرح است که نیروی متخصص کم است، اما از طرفی یکی از بزرگ‌ترین دغدغه‌‌‌‌های کشور مساله بیکاری است. در آن زمان به این موضوع فکر کردم که اگر بتوانیم به یک‌سری افراد آموزش دهیم؛ آنها می‌توانند در ذهن‌‌‌‌شان دنیایی را خارج از دنیایی که در آن زندگی می‌کنند، متصور شوند.»
او در ادامه افزود: «در آن زمان پروژه‌ای به‌نام «نوجو» را در علیبابا شروع کردیم. در آکادمی نوجو با‌هزار نفر از افراد در مناطق محروم تهران و افراد بهزیستی مصاحبه کردیم و از این تعداد ۲۰ نفر را که احساس کردیم می‌توانیم به آنها کمک کنیم، انتخاب کردیم. آن زمان از پرسنل وقت علیبابا دعوت کردیم تا در آموزش این افراد مشارکت کنند، با این همه ما با یک‌سری ملاحظات به این افراد آموزش دادیم، چراکه نمی‌‌‌‌خواستیم به آنها امیدی بدهیم که در نهایت ناامید شوند.»
مدیرعامل دیجی‌‌‌‌کالا درباره فعالیت‌های این شرکت نیز اظهار کرد: «از بهمن ماه سال‌گذشته چنین فعالیت‌هایی در دیجی‌‌‌‌کالا نیز آغاز شده‌است. در این مجموعه پروژه‌ای به‌نام «تارکد» را شروع کرده‌‌‌‌ایم که در آن با کمک پرسنل داوطلب، به بچه‌‌‌‌های مناطق محروم آموزش داده‌‌‌‌ایم و امیدواریم تا پایان امسال تعدادی از این بچه‌‌‌‌ها را جذب دیجی‌‌‌‌کالا یا سازمان‌های دیگر بکنیم.» طباطبایی افزود: «نکته‌‌‌‌ای که وجود دارد آن است که تمام اینها، حرکت‌‌‌‌های کوچکی در مقیاس کشور هستند. وقتی صحبت از ۶۰۰هزار نفر تنها در استان تهران میشود و نگاهی به حواشی استان‌ها و مناطق محروم می‌کنیم، متوجه می‌شویم که باید کارهای بزرگی انجام داد؛ اما کارهای بزرگ، از مجموعه کارهای کوچکی نشات می‌گیرد که در سازمان‌ها انجام میشود. امیدوارم در آینده نهاد یا مدرسه‌‌‌‌ای ایجاد شود که در آن چنین افرادی توانمند شوند.»
مسعود طباطبایی در پاسخ به پرسش خبرنگار «دنیای‌اقتصاد» درباره نحوه همکاری این مجموعه با بهزیستی گفت: «در حال‌حاضر موضوع این رویداد این است که بگوییم چنین موضوعی شدنی است. ما در دیجی‌‌‌‌کالا مستقلا این کار را انجام می‌دهیم. شرکت‌های دیگر نیز به‌طور مستقل مشغول چنین فعالیتی هستند، اما اگر فرصتی از این گفت‌وگوها بهوجود بیاید که بشود این کارها را متمرکز کرد، می‌توانیم به نتایج بسیار خوبی دست پیدا کنیم. سازمان بهزیستی می‌تواند به ما کمک کند تا سریع‌تر افراد موردنظر را پیدا کنیم.»
در ادامه امین سرتیپی، مدیر ارشد پایداری و تعامل با ذی‌نفعان ایرانسل، با اشاره به فعالیت‌های این شرکت در بحث مسوولیت اجتماعی اظهار کرد: «ایرانسل تا امروز در بحث مسوولیت اجتماعی کارهای متفاوتی انجام داده‌است. این شرکت چندین مدرسه ساخته و حدود چند‌هزار دانش‌‌‌‌آموز در این مدارس در حال تحصیل هستند. ما در این شرکت پروژه آموزش از راه دور را راه‌انداخته‌‌‌‌ایم. با این همه موضوعی که ما برای آن جمع شده‌‌‌‌ایم، بحث نابرابری است. اگر بخواهیم دقیق فکر کنیم، نابرابری از چند جا نشات می‌گیرد. با این همه باید حواسمان باشد که در موضوع نابرابری، موضع ما از نظر فردی با نگاه سازمانی متفاوت باشد.»
در ادامه این رویداد فرهاد فلاح، مدیرعامل آبان تتر، با اشاره به فعالیت این شرکت برای کاهش نابرابری‌‌‌‌های اجتماعی اظهار کرد: «صرافی‌‌‌‌ها به ایجاد نابرابری اجتماعی کمک می‌کنند. با این همه ما در ابتدا خواستیم به جامعه آسیب‌‌‌‌دیده کمک کنیم و آکادمی آبان تتر را راه‌اندازی کردیم و به آموزش برنامه‌‌‌‌نویسی، مارکتینگ، حسابداری و پشتیبانی پرداختیم. خروجی این آموزش‌ها بچه‌‌‌‌های بهزیستی بودند که برخی از آنها را استخدام کردیم و برخی دیگر را به شرکت‌های دیگر معرفی کردیم. حالا می‌خواهیم نقطه اتصال باشیم.»
تجارب موفق و ناموفق
در ادامه این رویداد، پنلی برای بررسی پتانسیل‌‌‌‌ها بهزیستی برای همکاری با شرکت‌ها برگزار شد و بخشی از تجارب موفق و ناموفق شرکت‌ها در استفاده از منابع انسانی بهزیستی عنوان شدند. در ابتدای این پنل محمد نصیری، مدیرکل بهزیستی استان تهران، درباره پتانسیل‌های بهزیستی برای همکاری با شرکت‌ها اظهار کرد: «در حال‌حاضر ۱۳هزار زن سرپرست خانوار در تهران تحت‌پوشش بهزیستی هستند. در کنار اینها مجموعه‌‌‌‌ای به‌نام شبه‌‌‌‌خانواده وجود دارد؛ مراکزی که دختران و پسرانی که سرپرست موثر نداشته‌اند را در آن نگهداری می‌کنند. در حال‌حاضر در این مراکز در تهران هزار و چهارصد فرزند نگهداری می‌کنیم که ۵۹۸ نفر از این فرزندها بالای ۱۵ سال‌هستند و آمادگی این را دارند که وارد بازار کار شوند.» مدیرکل بهزیستی استان تهران همچنین درخصوص جامعه هدف دارای معلولیت نیز گفت: «۱۵۴هزار و ۳۲۴ فرد دارای معلولیت تحت‌پوشش هستند که از این میان ۱۳هزار فرد دارای معلولیت و ۱۴۷هزار نفر از فرزندان این افراد، امکان ورود به این بازار کار را دارند.» وی ابراز امیدواری کرد که با هم‌‌‌‌افزایی میان کسب‌وکارهای اینترنتی حاضر در این رویداد می‌توانیم در آینده‌‌‌‌ای نزدیک شاهد آموزش، مهارت‌‌‌‌آموزی فرزندان و جامعه هدف سازمان بهزیستی و اشتغال آنها باشیم.»
پس از آن امید امین‌زاده، رئیس هیات مدیر آبان تتر، درباره مفهوم مسوولیت اجتماعی اظهار کرد: «وقتی از واژه مسوولیت استفاده می‌کنیم، یعنی در مقابل باید پاسخگو باشیم و پاسخگویی یک امر اختیاری نیست. مسوولیت اجتماعی یک امر اختیاری نیست، اما در ایران چنین تلقی میشود. مفهوم مسوولیت اجتماعی؛ در واقع این است که یک بنگاه نباید هزینه‌های خودش را به جامعه تحمیل کند. خیلی مهم است که ما به موضوع حقوق خصوصی و عمومی توجه کنیم. مساله اصلی این است که ما در حوزه مسوولیت اجتماعی به تبعات و هزینه‌هایی که به جامعه تحمیل می‌کنیم، پاسخگو باشیم.» در ادامه فاطمه اشرفی، مدیرمسوولیت اجتماعی علی بابا، هم به تجربه این شرکت در آموزش این افراد اشاره کرد و گفت: «تمام این بچه‌‌‌‌ها با مصاحبه‌‌‌‌های عادی علیبابا وارد این شرکت شدند و با سایر افراد رقابت کردند. در حال‌حاضر ۶ نفر از آنها در قسمت پشتیبانی مشغول به‌کار هستند. افراد زیادی برای آماده‌شدن این بچه‌‌‌‌ها برای ورود به فضای کار به ما کمک کردند.»
با این همه برخی از فعالان حوزه کسب‌وکار معتقدند که شرکت‌ها به تایید و همراهی جامعه نیاز دارند و باید نشان دهند که چرا این کار را انتخاب کردهاند و چگونه آن را انجام می‌دهند. در همین راستا، ندا کردونی، هم‌‌‌‌بنیان‌گذار و مدیرعامل موسسه مشاوره تخصصی دانش‌بنیان ندای توسعه فعال در حوزه طراحی و پیاده‌‌‌‌سازی سیستم‌های مسوولیت اجتماعی شرکت‌ها اظهار کرد: «این جلسه شکل‌گرفت تا مقاصد و اهداف خوبی که پراکنده بودند، تجمیع شوند. با این همه وقتی در بحث مسوولیت اجتماعی یا پایداری، یک تفاوتی وجود دارد و آن‌هم این است که شرکت‌ها به تایید جامعه نیاز دارند؛ یعنی باید نشان دهند که چرا این کار را انتخاب کردهاند، چگونه آن را انجام می‌دهند و درنهایت نتایج‌‌‌‌شان چه هست. به‌طور کلی ما نمی‌‌‌‌خواهیم شرکت‌ها فضلیت‌‌‌‌مند شوند. آنها در ابتدا باید کارشان را به‌درستی انجام دهند و گزارش‌‌‌‌دهی کنند. باید به این نکته توجه داشت که اسامی که توسط بهزیستی به شرکت‌ها داده میشود، چگونه انتخاب می‌شوند و آیا مسیر انتخاب آنها‌برابر است یا عنصر شانس در آن دخیل است. ورود به مسوولیت اجتماعی باید از قصد و انگیزه فردی فراتر رود.»
در کنار تمام اینها، یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که در این رویداد مطرح شد آن بود که نباید به موضوع مسوولیت اجتماعی به چشم کار خیر نگاه کرد. در همین راستا، آرا احتیاطی، مدیر سرمایه انسانی و فرهنگ شرکت پی‌‌‌‌وان، به‌عنوان نماینده‌‌‌‌ای از یک شرکت صنعتی اظهار کرد: «امروز که به تجربه خود بازگشتم متوجه شدم که فرصت‌برابر در ابتدای ورود به سازمان ما وجود نداشت. ما ابتدا با یک معرف در بهزیستی آشنا شدیم که افرادی را با ما آشنا کرد. ورودی مجموعه ما تماما پسر بود. ما باید از همان بخش ورودی حواسمان باشد تا فرصت برای همه‌برابر باشد. به‌طور کلی نباید به‌عنوان کار خیر به این موضوع نگاه کنیم، چون کار خیر الگوی خودش را دارد و عملکرد در آن اهمیتی ندارد. ما قرار است استخدام خوب داشته باشیم و افرادی را پرورش دهیم که استخدام‌‌‌‌پذیری خوبی داشته باشند تا چه در صورت فعال‌شدن در سازمان ما و چه در صورت فعالیت در سازمان‌های دیگر بتوانند به‌درستی کارشان را انجام دهند.» او در ادامه با اشاره به اینکه نباید در سازمان‌ها یک محیط گلخانه‌‌‌‌ای برای این افراد ایجاد کنیم، اضافه کرد: «باید بگذاریم این افراد خودشان در فضای شرکت رشد کنند. این افراد باید توانمند شوند تا مسیرشان را چه در سازمان و چه در اجتماع خوشان پیش ببرند.»
مریم امینی، معاون منابع انسانی هلدینگ صبا ایده نیز درباره نحوه ارائه فرصت به این بچه‌‌‌‌ها گفت: «اگر بخواهم صادقانه بگویم، فرصت ما به این بچه‌‌‌‌ها با سایر کاندیداها چندان هم‌برابر نیست. ما باید فرصت بیشتری به این بچه‌‌‌‌ها بدهیم به‌خاطر اینکه برخی از آنها ناآگاهی دارند. ما در جامعه‌‌‌‌ای زندگی می‌کنیم که آمار مهاجرین به‌شدت بالاست و مدام نیروهای متخصص را از دست می‌دهیم. یکی از پررنگ‌ترین نقاط قوتی که می‌توان به آن اشاره کرد، آن است که بچه‌‌‌‌هایی که از سازمان بهزیستی جذب می‌شوند بی‌‌‌‌اندازه وفادار به سازمان هستند و ماندگاری‌‌‌‌شان در مجموعه نسبت به بقیه بالاتر است.» بهانه این رویداد رسیدن به یک فصل مشترک و هم‌‌‌‌افزایی میان کسب‌وکارهای اینترنت برای ایجاد همبستگی بیشتر در پیشبرد مسوولیت‌های اجتماعی آنها بود. اتفاقی که قرار است با تعامل و همکاری سازمان بهزیستی به شکلی هدفمندتر و بهتر رخ بدهد. با این اوصاف اهداف و چالش‌ها و همچنین گام‌هایی کوچک در این مسیر موردبحث و بررسی قرارگرفتند.