دنیای کنونی روز به روز در حال تغییر و همراهی بیشتر با فناوری‌های نوین است و یکی از مواردی که این روزها می‌توان گفت بیش از هر مقوله‌ای مورد توجه بشر قرار گرفته، مقوله نوپدید “هوش مصنوعی” (Artificial Intelligence) است.

به گزارش ایرنا، هوش مصنوعی که در مقابل هوش طبیعی انسانی قرار دارد، به هوشمندی نشان‌داده‌شده به‌ وسیله ماشین‌ها در شرایط مختلف اطلاق می‌شود و به همین دلیل از آن به هوش ماشینی هم تعبیر می شود.

بر این اساس و به عبارتی هوش مصنوعی به سامانه‌هایی گفته می‌شود که می‌توانند واکنش‌هایی مشابه رفتارهای هوشمند انسانی از جمله درک شرایط پیچیده، شبیه‌سازی فرایندهای تفکر و شیوه‌های استدلال انسانی و پاسخ موفق به آنها، یادگیری و توانایی کسب دانش و استدلال برای حل مسایل را از خود به نمایش بگذارند.

رهبر معظم انقلاب در سال ۱۴۰۰، در دیدار با نخبگان جوان و استعدادهای برتر علمی کشور از «هوش مصنوعی» به‌عنوان یک مساله مهم و آینده‌ساز نام برده و تاکید کردند که این مساله در اداره آینده دنیا نقش دارد و باید به‌گونه‌ای عمل کرد که ایران در زمره ۱۰ کشور برتر دنیا از نظر هوش مصنوعی قرار گیرد.

اکنون بیش از ۲ سال از طرح این موضوع می‌گذرد و وقت آن است تا اقداماتی که در این مسیر صورت گرفته است، مورد ارزیابی قرار گیرد تا همزمان با پیگیری برای رسیدن به این هدفگذاری، اگر نیاز به تغییری در مسیر وجود دارد، در کمترین زمان ممکن عملیاتی شود.

این در حالی است که به غیر از محافل علمی و تخصصی، شاهد گفت و گو یا تحقیق در موضوع هوش مصنوعی توسط دیگر افراد و اقشار جامعه هم هستیم و هر کس متناسب با علاقه و نیاز خود وارد این موضوع می شود و به همین دلیل است که اکنون هوش مصنوعی و گفت و گو با آن به یکی از پرتکرارترین کلیدواژه‌های جست و جو شده در فضای مجازی و اینترنت تبدیل شده است.

رهبر معظم انقلاب:‌ باید به‌گونه‌ای عمل کرد که ایران در زمره ۱۰ کشور برتر دنیا از نظر هوش مصنوعی قرار گیرد

به عبارتی دیگر هوش مصنوعی، به دلیل استفاده ای که از آن در تخصص‌های مختلف می شود، یک میان رشته به حساب می‌آید که در رشته های متفاوتی از ادبیات، رسانه، هنر، تصویرسازی، تحقیق و جستجو تا صنایع دفاعی کاربرد دارد.

تاثیر هوش مصنوعی در کاهش زمینه‌های بروز فساد

به گفته کارشناسان امر و صاحبنظران، شناخت الگوریتم ها و اطلاعات پیچیده و تحلیل آن یکی از کاربردهای بزرگ هوش مصنوعی است.

وزیر امور اقتصادی و دارایی مدتی پیش طی سفر به مشهد در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت که فناوری‌های جدید از جمله هوش مصنوعی، نه تنها در کشف فساد بلکه در کاهش زمینه‌های بروز آن بسیار موثر هستند.

سیداحسان خاندوزی در حاشیه آیین گرامیداشت روز دانشجو در دانشگاه فردوسی مشهد افزود: هر میزان به سمت فرایندهای سامانه محور و اتصال و یکپارچه سازی آنها حرکت کنیم، نه تنها مفسدان ارزی، پولی، بانکی و مالیاتی آسان تر شناسایی می‌شوند که امکان و زمینه فساد نیز کاهش پیدا می‌کند.

نیاز کشور به هوش مصنوعی و ضرورت اصلاح نگاه‌ها

وی ادامه داد: به جای اینکه مساله فساد در قالب پرونده تخلف افراد، شرکت‌ها و سایر دستگاه‌ها پیگیری شود، باید با استفاده از فناوری های جدید و هوش مصنوعی، بستر بروز مصادیق فساد کاهش یابد.

اولویت وزارت علوم، تمرکز بر هوش مصنوعی است

پایه ریزی اصلی برای استفاده از علوم در محیط آکادمیک شکل می گیرد و بر همین اساس وزارت علوم، تحقیقات و فناوری وظیفه آموزش و گسترش هوش مصنوعی در میان دانشجویان را بر عهده دارد.

قائم‌ مقام وزیر علوم، تحقیقات و فناوری در امور بین‌ الملل گفت: تمرکز کنونی وزارت علوم بر فراهم‌کردن زیرساختها و توسعه هوش مصنوعی و علم کوانتوم (شاخه‌ای از علم فیزیک مرتبط با ذرات کوچک) است.

وحید حدادی اصل، مدتی پیش در حاشیه رویداد بزرگ علمی “هفته علم جمهوری اسلامی ایران و عراق” در گفت و گو با خبرنگار ایرنا در مشهد افزود: با توجه به اینکه هوش مصنوعی و توانمندی در علم کوانتوم مورد تاکید رهبر معظم انقلاب است، وزارت علوم برنامه ای زمانبندی شده را برای توسعه زیرساختهای آن ابلاغ کرده است.

وی با اشاره به اینکه برای دست یافتن به این گونه موضوعات که زمانبر است، حرکتهایی آغاز شده است، ادامه داد: این علوم در کشورهای همسایه نیز به ظرفیت اصلی خود نرسیده است تا از آنان یاری گرفته شود، بر همین اساس همان گونه که در علم «نانو و بایو» روی پای خود ایستادیم، باید برای رسیدن به هوش مصنوعی نیز تلاش کنیم.

مقام نخست منطقه در تهیه مقالات علمی هوش مصنوعی

فعالیت های انجام شده در این خصوص باعث تولید علم در این موضوع شده است و بر همین اساس یک پژوهشگر هوش مصنوعی به خبرنگار ایرنا گفت: ایران در زمینه تحقیق و پژوهش در عرصه هوش مصنوعی، مقام نخست منطقه غرب آسیا و جایگاه نهم جهان را دارد زیرا استفاده از هوش مصنوعی یک راهبرد است که می‌تواند در همه جا نقش خود را به خوبی ایفا کند.

سیدعلی حسینی افزود: اکنون شاهد آن هستیم که برخی کشورها از هوش مصنوعی به درستی در صنعت خود استفاده کرده‌اند ولی تاکنون در ایران به این مقوله، تنها به عنوان یک موضوع علمی و پژوهشی نگاه شده است.

وی ادامه داد: هوش مصنوعی به صورت بین رشته‌ای در گرایش‌های مختلف از جمله، اقتصاد روانشناسی یا مدیریت استفاده می‌شود و تسهیل گری در تحقیق به شمار می‌رود زیرا هدف هوش مصنوعی این است که کارها و فعالیت‌هایی را که انسان هوشمند می تواند انجام دهد، آسان کرده و به نتیجه برساند.

حسینی به کاربردهای هوش مصنوعی در پردازش تصویر، صوت و همچنین تحلیل احساسات فردی اشاره و بیان کرد: هوش مصنوعی به اندازه‌ای برای کشورها موضوع مهمی شناخته شده و مورد استقبال قرار گرفته است که کشور امارات متحده عربی حتی وزارتخانه ای به عنوان هوش مصنوعی راه اندازی کرده است.

اتوماسیون، هوش مصنوعی نیست

یکی از ایراداتی که برخی از مسوولان به آن دچار شده اند، تداشتن درک درستی از هوش مصنوعی و اشتباه در شناخت آن است.

مدیرعامل یک شرکت دانش بنیان بهینه سازی مصرف انرژی به وسیله هوش مصنوعی گفت: بسیاری از مسوولان تصمیم ساز در رده استانی و کشوری با کارکردهای هوش مصنوعی آشنا نیستند و به همین دلیل باید برای آنها یک تور چند روزه آشنایی با این فناوری گذاشته شود تا با هوش مصنوعی به درستی آشنا شوند.

مرتضی تقوایی حسین زاده افزود: بسیاری از مدیران به صورت سنتی در حال اجرای برنامه های کلان هستند و وقتی در جلسات می شنوند که می توان با استفاده از هوش مصنوعی بهره وری را به میزان چشمگیری افزایش داد،‌ می‌پرسند که اگر چنین است چرا تاکنون این موضوع به ذهن ما نرسیده است؟

با گذشت بیش از ۲ سال از طرح تاکید رهبری بر توسعه هوش مصنوعی، باید ارزیابی شود که چه اقداماتی در این خصوص صورت گرفته است

وی اضافه کرد: برخی مسوولان در رده‌های مختلف تصمیم سازی نیز هنگامی که از هوشمندسازی سخن به میان می‌آید، تنها تصوری که از هوش مصنوعی دارند استفاده از آن در سطح اتوماسیون اداری است، حال آنکه در قیاس اتوماسیون اداری تنها در حد یک کفش برای هوش مصنوعی است.

این فعال بخش انرژی گفت: شرکت‌های دانش بنیان در حوزه هوش مصنوعی در حال تبدیل شدن به پژوهشکده‌هایی هستند و با هزینه خود، بدون کمک های دولتی مسیر توسعه را در پیش گرفته اند.

تقوایی با بیان اینکه هوش مصنوعی می‌خواهد با صرف کمترین امکانات و هزینه‌ها، بهره‌وری را افزایش دهد، افزود: چنانکه گفته اند اگر کشوری بتواند در ۱۰ سال آینده بر هوش مصنوعی مسلط شود، خواهد توانست در ۷۰ سال آینده، به یکی از ابرقدرت های دنیا تبدیل شود.

وی اضافه کرد:‌ به بیانی دیگر اگر کشوری نتواند اکنون در مقوله هوش مصنوعی به پبشرفت قابل توجهی برسد، در سالهای آینده به ناگزیر وارد کننده این فناوری شده و مورد استعمار دیگر کشورها قرار خواهد گرفت، چرا که وارد کننده هوش مصنوعی، در واقع تصمیم‌گیری خود را به کشورهای دیگر وانهاده است.

کاربرد هوش مصنوعی در برنامه هفتم توسعه

دبیر شورای فرهنگ عمومی کشور نیز تابستان امسال به خبرنگار ایرنا گفته بود: کاربردها و تحولات هوش مصنوعی در عرصه حکمرانی فرهنگی و رسانه‌ای در برنامه هفتم توسعه ظهور و بروز ویژه‌ای نداشته است و نباید از آن غفلت کرد.

سیدمجید امامی با اشاره به اینکه در نسخه های ویرایش شده این برنامه در خصوص اقتصاد دیجیتال مطالبی وجود دارد، افزود:اکنون هیچ رد پایی از هوش مصنوعی در برنامه توسعه هفتم وجود ندارد و اقتصاد دیجیتال هم الزاماً به معنای حکمرانی نوین مبتنی بر هوش مصنوعی نیست.

وی ادامه داد: این اتفاق اصلاً دیر و یا عجیب نیست و در زمانی که برنامه توسعه هفتم در مجلس شورای اسلامی مورد بررسی قرار می‌گیرد، باید تسهیل کاربست هوش مصنوعی برای ارتقای کارآمدی حکمرانی فرهنگی و مدیریت رسانه ای کشور در کنار فهم مخاطب و ارتقای کارآمدی دستگاه فرهنگی، پیش‌بینی شود.

دبیر شورای فرهنگ عمومی کشور گفت: ما نیز درخواست جدی داریم که به طور مشخص وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و سازمان برنامه و بودجه به صورت حاکمیتی به این موضوع نگاه و به آن ورود کنند.

او ادامه داد: موضوع هوش مصنوعی از اولویت های جدید شورای فرهنگ عمومی کشور است که تاکنون به آن پرداخته و مقرر شده است تا مرکز ملی فضای مجازی، ویرایش سند اخلاق هوش مصنوعی را ارائه کند ولی تاکنون این اتفاق رخ نداده است.

امامی اضافه کرد: کارهای بین بخشی در حال انجام و پیگیری است ولی متاسفانه، بزرگترین چالش پیش رو این است که برخی مسوولان و مدیران با ماهیت کاربری هوش مصنوعی در حوزه تربیت و فرهنگ آشنا نیستند و ما در دبیرخانه شورا، فهم این موضوع را دنبال می کنیم.

دبیر شورای فرهنگ عمومی گفت: به عنوان نمونه اکنون “چت جی بی تی” جایگزین بخشهایی از تعلیم و تربیت رسمی شده است و لازم است تا نظام آموزش و پرورش، مدیران مدارس و همچنین مدیران سازمان تالیف کتب درسی این موضوع را دریافته و بر اساس آن، تغییرات لازم را انجام داده و پیگیری کنند.

عقب‌ماندگی در حوزه هوش مصنوعی پذیرفتنی نیست

معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رییس‌جمهور نیز گفت: هوش مصنوعی به زودی به جای بشر فکر، طراحی و تحلیل خواهد کرد و کشوری که در این موضوع عقب بماند به راحتی نخواهد توانست آن را جبران کند.

روح الله دهقانی فیروزآبادی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا افزود: برخی افراد دچار اشتباه راهبردی شده و استفاده از هوش مصنوعی را در حد اتوماسیون‌ها می‌دانند.

بسیاری از مسوولان تصمیم ساز در رده استانی و کشوری با کارکردهای هوش مصنوعی آشنا نیستند و به همین دلیل باید برای آنها یک تور چند روزه آشنایی با این فناوری ترتیب داد تا با هوش مصنوعی به درستی آشنا شوند

وی ادامه داد: معاونت علمی ریاست جمهوری در برنامه هفتم توسعه به عنوان یک سند بالادستی مکلف شده است تا در ۶ حوزه فناورانه و از جمله هوش مصنوعی برنامه و اقدام جدّی داشته باشد.

معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان رییس‌جمهور اظهار کرد: بر همین اساس باید به موضوع هوش مصنوعی توجه بیشتری داشته باشیم، بدین منظور به زودی دبیر شورای ملی راهبری و رییس مرکز ملی هوش مصنوعی تعیین خواهند شد.

وی اضافه کرد: جنس فعالیت این شورا سیاست گذاری نیست بلکه راهبری است و بنا دارد به انجام طرح های بزرگ زیرساختی هوش مصنوعی کمک کند.

دهقانی فیروزآبادی اظهار کرد: سیاست ما در این مرکز این است که کارهای زیرساختی، ایجاد بستر و تنظیم گری با حمایت و توسط دولت انجام شود ولی توسعه دهنده اصلی کاربردهای هوش مصنوعی مردم و بخش صنعت خواهند بود تا دولت کمترین تصدی را در این موضوع داشته باشد.

تشکیل ‌شورای ملی راهبری و مرکز ملی هوش مصنوعی

اهمیت موضوع هوش مصنوعی باعث شد تا رییس جمهور در حکمی معاون علمی و فناوری خود را مامور تشکیل «شورای ملی راهبری و مرکز ملی هوش مصنوعی» کند.

در این حکم، هدف از تشکیل این شورا، ایجاد هماهنگی و هم‌افزایی دستگاه‌های مرتبط و کنشگران پیشران در حوزه هوش مصنوعی عنوان شده و ایجاد زنجیره کامل و پایدار چرخه ایده تا ثروت (بازار) در هوش مصنوعی، استفاده از فرصت جهشی هوش مصنوعی برای پیشرفت اقتصادی کشور، برنامه‌ریزی برای ایجاد زیرساخت‌ها و توانمندی‌های فناورانه داخلی به منظور دستیابی به مرجعیت علمی و تحریم‌ناپذیری از اهداف آن عنوان شده است.

تلاش برای دستیابی به جایگاه پیشتاز و پایدار در میان کشورهای جهان، شناسایی، پرورش و شکوفاسازی سرمایه انسانی نخبه در حوزه هوش مصنوعی با بهره‌گیری از ظرفیت جامعه علمی کشور اعم از دانشگاه‌ها، پژوهشگاه‌ها، اندیشکده‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان از اهم انتظارات رئیس جمهور از این شورا عنوان و تاکید شده است تا به منظور تحقق وظایف و انتظارات شورا و پیگیری منسجم و متمرکز اهداف فناورانه آن، ایجاد «مرکز ملی هوش مصنوعی» نیز در دستور کار قرار گیرد.

اعضای شورای ملی راهبری هوش مصنوعی شامل رئیس ستاد کل نیروهای مسلح، معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان برنامه و بودجه، معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان اداری و استخدامی، وزیران صمت،‌ عتف،‌ بهداشت، ارتباطات و فناوری اطلاعات، اقتصاد و دارایی، دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، دبیر شورای عالی فضای مجازی، فرمانده کل سپاه، رئیس صندوق توسعه ملی، رئیس صندوق نوآوری و شکوفایی و ۲ عضو حقیقی با حکم رئیس جمهور خواهند بود.