محققان استرالیایی یک فناوری جدید به‌نام DeWave را توسعه داده‌اند که برای اولین‌بار با هوش مصنوعی می‌تواند افکار ذهنی را بخواند و آن‌ها را به کلمات ترجمه کند. این فناوری از هیچ‌گونه ایمپلنتی استفاده نمی‌کند و تنها فرد باید کلاه خاصی بپوشد. این کلاه امواج مغزی را از طریق نوار مغزی (EEG) ضبط و آن‌ها را به متن رمزگشایی می‌کند.

براساس مقاله منتشرشده در ArXiv که هنوز همتاداوری نشده است، فناوری DeWave قادر است امواج خام EEG را مستقیماً به کلام ترجمه کند. با کمک این فناوری، بیماران فلج مغزی خواهند توانست با دیگران ارتباط برقرار کنند. همچنین این فناوری در هدایت ابزارهایی مانند بازوهای بیونیک یا ربات‌ها می‌تواند کاربردهای بسیاری داشته باشد.

درحال‌حاضر DeWave براساس معیار محققان تنها حدود 40 درصد دقت دارد که این رقم یک بهبود 3 درصدی نسبت به استاندارد قبلی برای ترجمه افکار از روی EEG است. هدف محققان بهبود دقت به حدود 90 درصد است تا با روش‌های مرسوم ترجمه زبان یا نرم‌افزارهای تشخیص گفتار برابری کند.

سایر روش‌های ترجمه سیگنال‌های مغزی به کلام، نیاز به جراحی‌ برای کاشت الکترودها یا دستگاه‌های بزرگ و گران‌قیمت MRI دارد؛ چنین روشی برای استفاده روزانه غیرعملی است و اغلب به استفاده از ردیابی چشم برای تبدیل سیگنال‌های مغزی به کلمات نیاز دارد.

وقتی چشم یک نفر از یک کلمه به کلمه دیگر می‌رود، مغز او بین پردازش هر کلمه استراحت کوتاهی می‌کند. ترجمه امواج EEG خام به کلمات، بدون ردیابی چشم، کار را سخت‌تر می‌کند. همچنین مغز افراد گوناگون، فاصله بین کلمات را به یک نحو پردازش نمی‌کند؛ اینجاست که هوش مصنوعی نقش خود را در فناوری DeWave ایفا می‌کند. محققان هوش مصنوعی خود را با داده‌های مدل‌های زبانی بزرگ مثل مدل پشت ChatGPT آموزش دادند تا بتواند فاصله بین کلمات را تشخیص دهد و امواج مغز را به کلمات موردنظر ترجمه کند.

هنوز این فناوری در تشخیص کلمات کمی مشکل دارد و واژه‌ای مثل «مرد» را با «نویسنده» اشتباه می‌کند که علت آن تشابه امواج مغزی چنین واژه‌هایی است. البته این فناوری در ترجمه افعال بسیار خوب عمل کرده است.