اپراتورهای همراه برای آنکه بتوانند بسته‌های اینترنتی خود را گران‌تر از قبل بفروشند، سه شرط وزارت ارتباطات را به صورت الحاقیه پروانه فعالیت خود پذیرفتند. الحاقیه‌ای که اجرای یکی از بندهای آن که مربوط به توسعه 5G است به‌تنهایی به بیش از ۱۰ هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری در شبکه هر سه اپراتور همراه نیاز دارد.

به گزارش پیوست، سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی سرانجام پس از بحث‌های بسیار طولانی، ۷ دی‌ماه امسال اجازه داد اپراتورهای همراه قیمت بسته‌های اینترنت همراه را افزایش دهند. افزایشی که در اطلاعیه رسمی رگولاتوری «حدود ۳۰ درصد» عنوان شده؛ اما رسانه‌های مختلف، اعداد متفاوتی در این زمینه منتشر کرده‌اند.

نکته مهمی که در هیاهوی افزایش قیمت چندان محل توجه قرار نگرفت، تعهداتی است که اپراتورها برای افزایش قیمت پذیرفته‌اند که بر اساس اطلاعیه رگولاتوری «به صورت الحاقیه به پروانه فعالیت آنها پیوست می‌شود». این تعهدات مربوط به افزایش سهم 5G در شبکه اپراتورها، افزایش پوشش جمعیتی 4G و افزایش سرعت دانلود در شبکه اپراتورها می‌شود که برآورده کردن آنها هزاران میلیارد تومان سرمایه‌گذاری نیاز دارد.

حداقل ۱۰ همت برای 5G
اولین تعهد اپراتورها مربوط به افزایش تعداد سایت‌های 5G‌ در شبکه آنهاست به گونه‌ای که تا پایان سال ۱۴۰۳ سایت‌های نسل پنجم به ۱۰ درصد شبکه آنها برسد.

بنا بر آخرین گزارش سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی از وضعیت ارتباطات کشور که به پایان بهار سال جاری برمی‌گردد، همراه اول حدود ۲۱ هزار سایت در کشور دارد که اگر تا پایان سال آینده تعداد این سایت‌ها اضافه نشود، حداقل ۲۱۰۰ سایت را باید به 5G تبدیل کند. همراه اول پس از افتتاح چند سایت 5G در سال ۹۹ دیگر خبری در این باره منتشر نکرده و مشخص نیست چه تعداد سایت نسل ۵ در شبکه خود دارد. بدین ترتیب می‌توان چنین فرض کرد که اپراتور اول باید تا پایان سال آینده کل ۲۱۰۰ سایت را نصب و راه‌اندازی کند. هرچند در روزهای اخیر شنیده شده است که این اپراتور به‌زودی تعداد زیادی سایت 5G در شبکه خود راه‌اندازی می‌کند که هم تحول بزرگی در این زمینه شمرده می‌شود و هم بخشی از تعهدات آن را پوشش می‌دهد.

در گزارش رگولاتوری تعداد سایت‌های ایرانسل حدود ۱۶ هزار و ۶۰۰ مورد ذکر شده است که ۱۰ درصد آنها حدود هزار و ۶۰۰ سایت می‌شود. با این توضیح که ایرانسل در جشن سالگرد آغاز به کار خود اعلام کرد ۶۵۰ سایت 5G را در شبکه‌اش راه‌اندازی کرده است و بدین ترتیب تا پایان سال آینده باید حدود هزار سایت جدید نصب کند.

اپراتور سوم نیز اندکی بیش از سه هزار سایت در شبکه خود دارد و برای اجرای تعهد خود باید حدود ۳۰۰ سایت 5G نصب کند. رایتل تاکنون هیچ خبری در خصوص راه‌اندازی نسل ۵ در شبکه‌اش منتشر نکرده است و بدین ترتیب می‌توان گفت تمامی عدد تعهد را پیش روی خود دارد.

فعالان بازار می‌گویند قیمت هر سایت 5G حدود ۱۰۰ هزار دلار است که اگر به صورت عمده خریداری شود، ممکن است این قیمت مشمول تخفیف شود. اگر تصور کنیم هر سایت نسل ۵ با قیمتی بین ۷۵ تا ۸۰ هزار دلار به دست اپراتورهای ایرانی برسد و این خرید با ارز نیمایی (هر دلار معادل ۳۹ هزار تومان) انجام شود، قیمت هر سایت 5G حدود سه میلیارد تومان خواهد بود.

با توجه به آنچه درباره نیاز اپراتورها برای انجام تعهدات گفته شد، در مجموع می‌توان تخمین زد هر سه اپراتور با هم باید تا پایان سال آینده بیش از ۱۰ هزار میلیارد تومان در زمینه 5G سرمایه‌گذاری کنند. این رقم به غیر از به‌روزرسانی‌های احتمالی در لایه‌های دیگر شبکه از جمله کر (Core) است.

۹۶ یا ۱۰۰؟
در سند طرح کلان و معماری شبکه ملی اطلاعات آمده است که در افق ۱۴۰۴ باید صد درصد جمعیت کشور تحت پوشش اینترنت همراه با حداقل سرعت ۱۰ مگابیت بر ثانیه قرار گیرند. با توجه به اینکه 3G کم‌کم در حال خروج از دایره فناوری است و اپراتورها دیگر در این زمینه سرمایه‌گذاری نمی‌کنند، می‌توان انتظار داشت اینترنت همراه مورد نظر این سند، حداقل 4G‌ است.

تعهد دومی که اپراتورهای همراه برای افزایش قیمت بسته‌های اینترنتی خود پذیرفته‌اند، افزایش پوشش نسل چهارم در کشور به ۹۶ درصد تا پایان سال ۱۴۰۳ است.

رگولاتوری می‌گوید تا پایان خرداد امسال ۸۱ درصد جمعیت کشور تحت پوشش نسل ۴ همراه قرار داشته‌اند. پوشش جمیعتی 4G ایرانسل حدود ۶۰ درصد و رایتل حدود ۵۰ درصد بوده است. بدین ترتیب می‌توان گفت اپراتورها تا پایان سال آینده باید علاوه بر افزایش سهم سایت‌های 5G در شبکه خود، تحول نسبتاً بزرگی در زمینه 4G ایجاد و بین ۱۵ تا ۴۳ درصد به پوشش جمیعتی نسل چهارم خود اضافه کنند که این موضوع حتماً نیاز به نصب سایت‌های جدید در شبکه دارد که تخمینی در این زمینه ارائه نشده است.

گزارش‌های رگولاتوری نشان می‌دهند همراه اول و ایرانسل تقریباً تمامی شهرهای کشور را تحت پوشش 4G قرار داده‌اند و بدین ترتیب می‌توان گفت رسیدن به پوشش جمعیتی ۹۶ درصد مستلزم افزایش پوشش جاده‌ای و روستایی است. در این زمینه باید توجه داشت که تاکنون فقط همراه اول در نسل ۲ توانسته است پوشش حدود ۹۷ درصدی ایجاد کند و تعهد پذیرفته‌شده به این معنی است که هر جا موبایل آنتن می‌دهد، اینترنت همراه 4G هم وجود خواهد داشت.

امان از سرعت
تعهد سوم اپراتورهای همراه مربوط به افزایش ۳۰ درصدی میانگین سرعت اینترنت است. موضوعی که کاربران از آن گلایه‌های زیادی دارند. اجرای این تعهد برخلاف دوتای قبلی تا پایان خرداد سال آینده مهلت دارد.

آمارهای رگولاتوری نشان می‌دهند در پایان خرداد امسال بیشترین سرعت دانلود 4G مربوط به شبکه رایتل با حدود ۱۸ مگابیت بر ثانیه بوده است. پس از آن همراه اول با نزدیک ۱۶ مگابیت بر ثانیه و ایرانسل و ۱۵ مگابیت بر ثانیه قرار داشته‌اند. افزایش ۳۰ درصدی سرعت دانلود در شبکه این اپراتورها یعنی هر کدام از آنها حدود ۵ مگابیت بر ثانیه به میانگین سرعت دانلود خود اضافه کنند.

در زمینه سرعت دانلود و مشکلات شبکه، بخش بزرگی از مساله مربوط به جایی بیرون از اپراتورهاست و به سیاست‌های محدودسازی و فیلترینگ بازمی‌گردد. با این حال اگر اپراتورها پذیرفته‌اند تا ۶ ماه آینده ۳۰ درصد سرعت دانلود خود را افزایش دهند، احتمالاً راهکاری در این خصوص دارند.

در یک نگاه کلی می‌توان این‌طور برداشت کرد که پذیرش سه تعهد رگولاتوری، به معنی هزاران میلیارد تومان سرمایه‌گذاری در شبکه هر اپراتور است. آیا افزایش قیمت بسته‌های اینترنت، جوابگوی این سرمایه‌گذاری است؟ این موضوعی است که می‌توان آن را تا چند ماه آینده در صورت‌های مالی همراه اول که در کدال منتشر می‌شود، مشاهده کرد.