نهادهای غیرانتفاعی به توانمندسازی زنان در اکوسیستم استارت‌آپی کمک می‌کنند
دنیای اقتصاد : در طول دو دهه گذشته توانمندسازی اقتصادی زنان یکی از مهم‌ترین برنامه‌ها و اهداف توسعه در میان کشورهای جهان بوده است. با وجود اقدامات مفید و بااهمیتی که در این زمینه انجام شده است، اما هنوز فاصله زیادی تا از بین رفتن شکاف و ایجاد برابری جنسیتی در روند توسعه اقتصادی وجود دارد. به گواه تحقیقات و بررسیها، همچنان اکوسیستم استارتآپهای تکنولوژی در سلطه مردان است.
درست به همین دلیل هم هست که نهادهای غیرانتفاعی و اجتماعی متعددی در زمینه بهبود فضای کار برای زنان و ایجاد شرایط برابر برای کارآفرینان زن فعالیت کردهاند. با این همه از آنجا که در سال‌های اخیر زنان حضور پررنگ و فعالی در بخش‌های تکنولوژی و کسبوکارهای اینترنتی و آنلاین داشته‌اند، انتظار می‌رود نقش غیرقابل انکاری در جریان رشد اقتصاد دیجیتال کشورها داشته باشند. در همین راستا روز گذشته دو نهاد غیرانتفاعی فعال در زمینه توانمندسازی زنان، از اختصاص کمک یک میلیون دلاری به زنان فعال در زمینه اقتصاد دیجیتال خبر دادند.
ارائه بسته‌های حمایتی ویژه
در روزهایی که کشورهای مختلف جهان با شناسایی ظرفیت‌های رشد و توسعه نهفته در اکوسیستم اقتصاد دیجیتال سعی در شکوفایی بخش‌های مختلف فعال در آن دارند، انتشار خبری درباره اختصاص بسته حمایتی به زنان فعال در اقتصاد دیجیتال نشان می‌دهد که نقش زنان در توسعه این بخش مهم از اقتصاد برجسته و انکار نشدنی است. روز گذشته بنیاد SheTrades Initiative که زیرمجموعه‌ای از مرکز تجارت جهانی است، در همکاری با بنیاد فعالیت‌های انسان‌دوستانه UPS – فعال در زمینه ایجاد برابری جنسیتی و توانمندسازی زنان بومی در اقتصاد- از اختصاص بسته حمایتی یک میلیون دلاری به زنان فعال در زمینه اقتصاد دیجیتال خبر داد.
این دو بنیاد غیرانتفاعی اعلام کردهاند که این اقدام برای کمک به زنان جوان مستعد و باانگیزه کشورهای در حال توسعه برای فعالیت در زمینه اقتصاد دیجیتال اختصاص خواهد یافت. آنها همچنین تاکید کردهاند که این همکاری مشترک از سه سال پیش و با هدف ترویج برابری جنسیتی در اقتصاد دیجیتال و کمک به رهبری زنان در این عرصه شکل گرفته است و انتظار می‌رود در سال‌های آینده هم ادامه داشته باشد. این برنامه مشترک که در راستای کاهش شکاف اقتصادی برای زنان کارآفرین شکل گرفت، با کمک‌های تخصصی، فنی و اجتماعی در جهت مناسب‌سازی بخش‌های خصوصی و عمومی برای پشتیبانی بهتر از زنان کارآفرین ادامه یافته است. این برنامه حمایتی همچنین به شکل‌گیری پیوند سرمایه‌گذاران با زنان کارآفرین هم کمک کرده است.
با این اوصاف در طول سه سال گذشته و به کمک برنامه حمایتی بنیادهای SheTrades Initiative و UPS، بیش از ۱۷ هزار زن برای راه‌اندازی کسب‌و‌کارشان حمایت شده‌اند، ۱۹۲ شغل برای زنان ایجاد شده است و بیش از ۳.۷۲ میلیون دلار تسهیلات و فرصت‌های سرمایه‌گذاری به ایجاد کسب‌و‌کارهایی توسط زنان کارآفرین، اختصاص یافته است. حالا فاز بعدی این برنامه حمایتی روی کسبوکارهای فعال در زمینه اقتصاد دیجیتال متمرکز شده است تا به زنان کارآفرینی که به خصوص در کشورهای آمریکای لاتین، آسیای پاسیفیک و آفریقا هستند، کمک کند تا با سهولت بیشتری در زمینه اقتصاد دیجیتال فعالیت کنند. این برنامه با اختصاص بسته حمایتی یک میلیون دلاری کلید خورده است و انتظار می‌رود مبلغ اختصاص یافته در سال‌های آینده افزایش یابد.
راه ناهموار زنان کارآفرین
نظرسنجی و بررسیها به خوبی تایید می‌کنند که اکوسیستم استارت‌آپی جهان همچنان مردانه است و در این عرصه زنان در اقلیت قرار دارند. آمارهای منتشر شده از گزارش مجله آنلاین «استارت‌آپ ژنوم» درباره ارزیابی استارتآپهای تکنولوژی نشان می‌دهد که زنان تنها ۱۵ درصد از بنیان‌گذاران استارتآپهای تکنولوژی جهان را تشکیل می‌دهند. بر اساس این گزارش، از میان کمتر از ۵ هزار و ۵۰۰ شرکت‌کننده از ۶۷ اکوسیستم استارت‌آپی جهان در این نظرسنجی و در فاصله ماه سپتامبر سال ۲۰۱۶ تا ماه نوامبر سال ۲۰۲۲، تنها ۳۱ درصد اعلام کردهاند که دست‌‌‌کم یک بنیان‌گذار زن در شرکت آنها وجود دارد. میانگین کلی بنیان‌گذاران زن در یک اکوسیستم (تعداد نهایی بنیان‌گذاران زن تقسیم بر تعداد بنیان‌گذاران استارتآپهای مورد تحقیق) تنها برابر ۱۵درصد است.
نتایج این بررسی نشان می‌دهد که قاره اقیانوسیه با ۲۱.۶ درصد، بالاترین تعداد بنیان‌گذار زن در استارتآپهای تکنولوژی را در اختیار دارد. بعد از آن آمریکای شمالی است که با متوسط ۱۵.۷ درصد، بعد از اقیانوسیه بیشترین تعداد بنیان‌گذاران زن را در اختیار دارد. همین بررسیها نشان می‌دهد که در سال ۲۰۲۱ تعداد زنان بنیان‌گذار در اکوسیستم تکنولوژی اروپا، کمتر از ۱۵درصد بوده است. آسیا با متوسط ۱۴.۹ درصد، جایگاه سوم را از نظر تعداد زنان بنیان‌گذار استارتآپهای تکنولوژی در اختیار دارد و بعد از آن کشورهای جنوب صحرای آفریقا با ۱۴درصد، جایگاه چهارم را به خودشان اختصاص داده‌‌‌اند. در نهایت زنان کارآفرین در کشورهای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا (MENA) با سهم ۱۰ درصدی از زنان بنیان‌گذار استارتآپهای تکنولوژی، در پایین‌‌‌ترین جایگاه این رده‌‌‌بندی قرار می‌گیرند.در ایران هم زنان با وجود موانع و محدودیت‌های مختلف برای راه‌اندازی کسبوکارهای اینترنتی و ایفای نقش در توسعه اقتصاد دیجیتال تلاش‌های بلندمدت و جدی کردهاند؛ تا جایی که در اسفند ماه سال ۹۶ معاون علمی و فناوری ریاست‌جمهور وقت اعلام کرد که ۳۵۰ زن، کسبوکارهای نوپا و استارت‌آپی را مدیریت می‌کنند و در مجموع ۱۲ درصد از فعالان حوزه فناوری کشور را زنان تشکیل می‌دهند. با این حال گویا این سهم در سال‌های بعد رو به افول گذاشت. به این ترتیب در بررسی‌هایی که شرکت داده‌کاوی «راستا» – فعال در زمینه تحلیل اکوسیستم استارت‌آپی- در سال گذشته انجام داد، مشخص شد که کمتر از ۱۰درصد بنیان‌گذاران استارت‌آپ‌ها در ایران، زن هستند. این گزارش تحلیلی همچنین تاکید کرد که بررسی ۸۵۰ بنیان‌گذار استارت‌آپی در ایران نشان می‌دهد که سهم زنان از تاسیس کسبوکارهای نوپای کشور تنها ۶ درصد است و مردان با سهم ۹۴ درصدی حاکمیت اکوسیستم استارت‌آپی کشور را در اختیار دارند.