دنیای اقتصاد : همزمان با بازگشت دانش‌آموزان و دانشجویان به کلاس‌های درس و سالن‌های کنفرانس در سال جدید میلادی، یک بار دیگر این موضوع در ذهن تداعی می‌شود که در دهه‌های اخیر آموزش چقدر کم تغییر کرده است.
توفان هوش مصنوعی در آموزش و پرورش
لپ‌تاپ‌ها و وایت‌بوردهای تعاملی به سختی این تحول دیجیتال – هرچند ناچیز- را ایجاد کردند. بسیاری از والدین سردرگم هستند که شیوه تعاملات یا جامعه‌پذیری فرزندان‌شان چطور تحت تاثیر روش آموزشی قرار خواهد گرفت. این بخش همچنان از قافله عصر دیجیتال عقب مانده است: مدارس و دانشگاه‌های آمریکا به ترتیب حدود ۲ و ۵ درصد از بودجه خود را صرف تکنولوژی می‌کنند، در حالی که این رقم برای شرکت‌های آمریکایی به ۸ درصد می‌رسد. طرفداران و علاقه‌مندان تکنولوژی در آرزوی سهم بیشتری از بودجه سالانه ۶ تریلیون دلاری جهان برای آموزش هستند.

وقتی همه‌گیری کووید، مدارس و دانشگاه‌ها را به تعطیلی کشاند، به نظر می‌رسید که لحظه توفان دیجیتالی نزدیک باشد. دانشجویان به سمت پلتفرم‌های آموزش آنلاین سرازیر می‌شدند تا شکاف باقیمانده از کلاس‌های درس مجازی زوم (Zoom) را پر کنند. ارزش بازار پلتفرم ارائه‌دهنده دوره‌های آموزشی آنلاین Chegg از ۵ میلیارد دلار در ابتدای سال ۲۰۲۰ به ۱۲ میلیارد دلار در سال میلادی گذشته رسید. رقیب هندی آن، یعنی Byju’s، در ماه مارس سال ۲۰۲۲ اوج گرفت و با عبور از دیگر رقبای خود در سطح جهانی، به ارزش‌گذاری خصوصی ۲۲میلیارد دلار رسید. بررسی‌های شرکت تحلیل داده Crunchbase نشان می‌دهد که سرمایه‌گذاری خطرپذیر جهانی در استارت‌آپ‌های آموزشی از ۷میلیارد دلار در سال ۲۰۱۹ به ۲۰ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۱ رسید.

سپس زمانی که همه‌گیری کووید به پایان رسید، کلاس‌های درس به روال قبل از سر گرفته شدند. ارزش بازار پلتفرم Chegg دوباره به ۳ میلیارد دلار سقوط کرد. در اوایل سال میلادی گذشته شرکت‌های سرمایه‌گذاری مانند BlackRock و Prosus به تدریج شروع به کاهش ارزش سهام خود در Byju’s کردند، چون این استارت‌آپ آموزشی هم به سرعت در مسیر سقوط بود. دیویا گوکولانت، هم‌بنیان‌گذار این استارت‌آپ هندی با تایید این موضوع می‌گوید: «ما خیلی سریع بزرگ شدیم.»

اگر همه‌گیری کووید نتوانست بر مقاومت بخش آموزش در برابر تحول دیجیتال غلبه کند، هوش مصنوعی می‌تواند؟ هوش مصنوعی که درست مانند چت جی‌پی‌تی می‌تواند با وسعت زیادی درباره طیف گسترده‌ای از موضوعات صحبت کند، قطعا نگاهی به این بخش دارد؛ تا جایی که معلم‌ها و اساتید به‌طور جدی نگران هستند که دانش‌آموزان و دانشجویان از آن برای تقلب در تکالیف و مقالات‌شان استفاده کنند. در ماه ژانویه سال ۲۰۲۳ شهر نیویورک استفاده از چت جی‌پی‌تی را در مدارس دولتی ممنوع کرد. با این حال این چت‌بات برای ارائه دوره‌های آموزشی شخصی‌سازی شده به دانشجویان و انجام کارهای خسته‌کننده‌ای مانند نشانه‌گذاری، هیجان روزافزونی را ایجاد می‌کند. همین موضوع باعث شد تا در ماه مه ‌شهر نیویورک اجازه بازگشت این چت‌بات به کلاس‌های درس را بدهد.

دانش‌آموزان و دانشجویان این تکنولوژی را با آغوش باز پذیرفتند. تحقیق انجام شده توسط پلتفرم Chegg در سال گذشته میلادی نشان داد که دو ‌پنجم دانشجویان از یک چت‌بات هوش مصنوعی برای انجام تکالیف درسی‌شان کمک می‌گیرند و نیمی از آنها به‌طور روزانه از این چت‌بات‌ها استفاده می‌کنند. در واقع محبوبیت این تکنولوژی پرسش‌های جالبی را برای شرکت‌هایی مانند Chegg به همراه می‌آورد؛ شرکتی که قیمت سهامش در ماه مه ‌سال میلادی گذشته و بعد از آنکه دان روزنویگ، مدیرعامل آن، به سرمایه‌گذاران گفت که کاربرانشان را به چت جی‌پی‌تی باخته‌اند، سقوط کرد. با این وجود دلایل خوبی وجود دارند که باور کنیم کارشناسان آموزشی که مخالف هوش مصنوعی هستند، در نهایت بر اکوسیستمی شامل اوپن ای‌آی‌(سازنده چت جی‌پی‌تی) و دیگر شرکت‌های تکنولوژی پیروز می‌شوند که به تجارت بخش آموزش چشم دوخته‌اند. یک دلیل آن است که چت‌بات‌های هوش مصنوعی موارد نامعقول و بی‌معنی هم می‌گویند که ویژگی بی‌فایده‌ای در بستر آموزشی است. کیت ادواردز، آموزگار ارشد انتشارات Pearson، در این مورد می‌گوید: «دانشجویان محتوا را از ارائه‌دهندگان معتبر و قابل‌اعتماد می‌خواهند.» این انتشارات اجازه استفاده از چت جی‌پی‌تی و دیگر چت‌بات‌های هوش مصنوعی را برای انتشار کتاب‌هایش نمی‌دهد، اما در عوض از محتوایی که در اختیار دارد، برای آموزش الگوهای زبانی هوش مصنوعی خود بهره می‌گیرد. این انتشارات تصمیم دارد این الگوهای زبانی هوش مصنوعی را در مجموعه اپلیکیشن‌های آموزشی خود به‌کار ببرد. رقبایی مانند McGraw Hill رویکرد مشابهی را در پیش گرفته‌اند. Chegg هم چت‌بات هوش مصنوعی خود‌ را توسعه داده است که بر مبنای مجموعه داده‌های گسترده‌ای از پرسش‌ها و پاسخ‌ها، آموزش دیده‌اند. همان‌طور که مدیرعامل Chegg می‌گوید، آموزش صرفا پاسخ دادن به سوالات دانش‌آموزان نیست، بلکه ارائه این پاسخ‌ها به شیوه‌ای است که به آنها در فرآیند آموزش کمک کند. درک فرآیند تعلیم و تربیت به کارشناسان آموزشی یک مزیت می‌دهد. انتشارات Pearson ابزارهای هوش مصنوعی خود را طراحی کرده است تا دانش‌آموزان را در مسیر ساده‌سازی موضوعات پیچیده قرار ‌دهند، میزان درک آنها از موضوعات را بسنجند و امکان پاسخگویی سریع را به آنها بدهند. پلتفرم Byju’s منحنی‌های فراموشی دانش‌آموزان را با طراحی ابزارهای آموزشی مبتنی بر هوش مصنوعی خود‌ یکپارچه می‌کند تا خاطرات‌شان را در بازه‌های زمانی شخصی‌سازی شده، بازسازی کند. چت‌بات‌ها همچنین باید برای گروه‌های سنی مختلف مناسب‌سازی شوند تا از گمراه کردن دانش‌آموزان جلوگیری شود.

کارشناسانی که ارتباط با موسسات آموزشی ریسک‌گریز را کنار گذاشته‌اند، مزیت مضاعفی برای داشتن امکان بهره‌گیری از هوش مصنوعی به‌کار رفته در دیگر محصولات مشابه را در اختیار دارند. شرکت Anthology که سازنده نرم‌افزار آموزشی است، قابلیت‌های هوش مصنوعی مولد را به برنامه Blackboard Learn خود اضافه کرده است تا به معلمان کمک کند که بتوانند به سرعت دسته‌بندی دروس را انجام دهند، خلاصه دوره را آماده و البته آزمون‌ها را طراحی کنند. متخصصان مستقر در این شرکت هم به معلمان آموزش می‌دهند که چطور از قابلیت‌های متنوع هوش مصنوعی بهره ببرند. با این همه آوردن هوش مصنوعی به بخش آموزش کار سا‌ده‌ای نیست. اگرچه معلمان در دوره همه‌گیری کووید از دوره‌های آموزش آنلاین و مبتنی بر تکنولوژی استقبال کردند، اما بسیاری از آنها همچنان پشت سد آموزشی قرار دارند. کمتر از یک پنجم آموزگاران بریتانیایی در تحقیقی که سال گذشته توسط Pearson انجام شد، اعلام کردند که برای استفاده از ابزارهای آموزشی دیجیتال آموزش دیده‌اند. بودجه‌های انقباضی در بسیاری از موسسات آموزشی باعث شده است که فروش تکنولوژی‌های جدید به آنها به نبردی جدی تبدیل شود. در نهایت آنهایی که به هوش مصنوعی شک دارند برنده خواهند شد و ابزارهای جدید مبتنی بر هوش مصنوعی ممکن است ناچار باشند که جلوی تقلب در این حوزه را بگیرند. در نهایت هوش مصنوعی دسترسی به آموزش و آموزگار را برای افراد زیادی امکان‌پذیر می‌کند و به این ترتیب تا حد زیادی از ایجاد شکاف آموزشی، طبقاتی و اجتماعی جلوگیری می‌کند.