سند هوش مصنوعی ایران؛ نیازمند پژوهش است
عمادالدین قاسمی پناه : پس از آنکه چند نهاد اعلام کردند که در حال تهیه سند ملی هوش مصنوعی هستند، در نهایت شورای عالی انقلاب فرهنگی طی فراخوانی از همگان دعوت کرده تا در تنظیم پیش‌نویس این سند همکاری کنند.
به گزارش همشهری آنلاین، گستردگی و شمول هوش مصنوعی از مردم کوچه و بازار تا بالاترین سطوح را در بر می گیرد. به همین خاطر نظرسنجی و پژوهش های متعدد در حوزه های متنوع از اصلی ترین الزامات برای تهیه یک سند جامع و کامل به شمار می آید. فراخوانی هم که از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی منتشر شده، علاوه بر دعوت به مشارکت خبرگان، نخبگان، اعضای هیأت علمی، دانشجویان، متخصصان و فعالان بخش خصوصی، دستگاه‌های ملی و استانی، همه ذی‌نفعان و علاقه‌مندان این حوزه را شامل می شود.
سینا تفنگچی به عنوان پژوهشگر فناوری های نوین ارتباطی، کارشناس فضای مجازی و مدرس ارتباطات در گفت و گو با همشهری و در پاسخ به این پرسش که اگر شما بخواهید در تهیه این سند مشارکت داشته باشید، به چه مواردی توجه می کنید، نکاتی را یادآوری کرده است.
پژوهشگر فناوری های نوین مهم ترین نیاز فعلی را تهیه «سند اخلاق هوش مصنوعی» می داند. سینا تفنگچی با اشاره به اینکه یونسکو هم، چنین سندی را تهیه کرده ادامه می دهد: «ابتدا باید در زمینه هوش مصنوعی، فرهنگسازی انجام شود.»
او فرهنگسازی را به این معنی می داند که ورود و استفاده از هوش مصنوعی چه کمکی می تواند به مردم بکند، چه تحولاتی ایجاد می کند و باعث چه کنشگری هایی می شود.
ضرورت پژوهش برای تدوین سند
کارشناس فضای مجازی این پیش نویس را دارای ابهاماتی می داند و می گوید: «این پیش نویس مشخص نیست توسط چه کسانی و چگونه نوشته شده است. آیا این سند مبتنی بر پژوهش هایی نوشته شده یا عده ای دور هم جمع شده و آن را نوشته اند.»
تفنگچی با اشاره به اینکه تعداد پژوهش های مرتبط با هوش مصنوعی بسیار اندک است، می گوید: «این سند بر اساس چه پژوهش هایی تهیه شده و گروه های هدف پژوهش چه کسانی بوده اند.»
او به سند هوش مصنوعی اتحادیه اروپا اشاره و یادآوری می کند که این سند بر اساس پرسشنامه ها، نظرسنجی ها و پژوهش های مختلف تهیه شده است.
تفنگچی درواقع، یکی از الزامات تهیه سند را انجام پژوهش های تخصصی و علمی می داند.
این پژوهشگر با اشاره به اینکه سند باید بر اساس نیازهای عموم جامعه باشد، می گوید: «بهتر است پیش از تهیه پیش نویس، پژوهش های لازم در هر حوزه و همچنین پژوهش های جامع برای سیاستگذاری صورت بگیرد.»
به گفته تفنگچی، تهیه کنندگان سند همچنین باید از شتابزدگی در تهیه سند پرهیز کنند، چراکه ما نیاز داریم که جنبه های عملیاتی‌تر به وسیله افراد عملیاتی‌تر مورد توجه قرار بگیرد.
نظرسنجی از گروه های مختلف
هوش مصنوعی در همه صنایع کاربرد دارد. بنابراین همه ذی نفعان و فعالان صنایعی چون حمل و نقل، امور مالی، آموزش، سلامت، کشاورزی، ارتباطات، محیط زیست و موارد دیگر کاربرد دارد و باید در حوزه های متنوع فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و ورزشی بررسی شود. بنابراین نظرسنجی و پژوهش های تخصصی و علمی از تک تک فعالان این حوزه ها به کاربردی شدن سند ملی هوش مصنوعی کمک می کند.
تفنگچی بر همین اساس نظرسنجی از مردم عادی را از الزامات تهیه این سند می داند.
به گفته او باید به طور علمی دریافت که نگرش مردم نسبت به هوش مصنوعی چگونه است و همچنین نظر کسب و کارهای مختلف درباره هوش مصنوعی را باید دریافت کرد.
تبیین هوش مصنوعی
این کارشناس فضای مجازی می گوید: «یکی از الزامات تهیه سند ملی هوش مصنوعی تبیین و تفهیم هوش مصنوعی است. بسیاری از مردم، چه عادی و چه متخصص، نمی دانند که هوش مصنوعی چیست و حتی از این فناوری می‌ترسند.»
تفنگچی با اشاره به اینکه مردم خوانده یا شنیده اند که هوش مصنوعی باعث شده که گوگل بخشی از کارکنان خود را اخراج کند، ادامه می دهد: « اتفاقاتی از این قبیل باعث می شود که مقاومت ها نسبت به پذیرش فناوری بیشتر شود و مردم ترجیح دهند که از همان قابلیت های سنتی استفاده کنند.»
او تاکید می کند که اگر مردم به درستی هوش مصنوعی را نشناسند، آنچه از نظرسنجی ها استخراج می شود، چیزی جز «مخالفت» نخواهد بود.
مطالعه تجربه کشورهای دیگر
پژوهشگر فناوری های نوین همچنین استفاده از تجربیات کشورهای دیگر را بسیار مهم می داند و می گوید: «ما باید از فعالان و متخصصان خارجی نظرخواهی کنیم. و همچنین اسناد کشورهای دیگر را مطالعه کنیم.»
تفنگچی می گوید: «اروپا معمولا اول پژوهش های لازم را انجام می دهد، سپس سند یا قانون را تهیه و تصویب می کند. در حالی که آمریکا اول اجازه می دهد صنایع مرتبط رشد کنند و سپس وارد قانونگذاری می شود.»
به گفته او، ما بهتر است از الگوی اروپا استفاده کنیم که در این صورت برای تهیه سند نیازمند پژوهش های علمی هستیم.
تفنگچی معتقد است که مردم ما نسبت به سندها و قوانین مقاومت نشان می دهند. به همین خاطر بهتر است از اول یک سند جامع تدوین و ارائه شود.