پنجاه و چهارمین نشست سالانه مجمع جهانی اقتصاد (WEF) با شعار «بازسازی اعتماد» و با هدف بحث درباره «اصول اساسی اعتمادسازی» برگزار شد. در نشست امسال، تمرکز ویژه‌ای بر نقش کلیدی هوش مصنوعی و فناوری‌های دیجیتال وجود داشت و به استفاده از هوش مصنوعی به‌عنوان نیروی محرکه اقتصاد توجه قابل توجهی شد. همچنین در داووس ۲۰۲۴، شرکت‌های هوش مصنوعی حضور پررنگی داشتند.

به گزارش شرق یکی از موضوعاتی که هوش مصنوعی تأثیر زیادی بر آن دارد و باعث نگرانی کارکنان و قانون‌گذاران می‌شود، بحث اشتغال است. هوش مصنوعی همان‌طور که به کارکنان در کاری که انجام می‌دهند، کمک می‌کند و باعث بهبود خروجی آنها می‌شود، از طرف دیگر یکی از علل نگرانی و ترس کارکنان از آینده شغلی‌شان نیز به حساب می‌آید. به‌عبارت‌دیگر، کارکنان از پیامدهایی که هوش مصنوعی برای آینده شغلی آنها دارند، می‌ترسند. چنانچه در اوایل ماه ژانویه محققان صندوق بین‌المللی پول دریافتند که هوش مصنوعی ممکن است از هر ۱۰ کارمند بر کار ۴ نفرشان تأثیر بگذارد. به‌علاوه، مجمع جهانی اقتصاد نیز اخیراً گزارشی منتشر کرده که نشان می‌دهد تقریباً نیمی از اقتصاددانان معتقدند که هوش مصنوعی در سال ۲۰۲۴، به تحول چشمگیر در تجارت منجر خواهد شد. بنا بر این گزارش میزان تحولی که هوش مصنوعی در تجارت ایجاد کرد، ۴۲ درصد بود که در سال ۲۰۲۴ بیش‌تر هم خواهد شد.

از همین رو، رهبران کسب‌وکار در نشست سالانه مجمع جهانی اقتصاد ۲۰۲۴ در داووس نیز گفت‌وگو در مورد هوش مصنوعی را در اولویت قرار دادند. آنها به‌ویژه بر نحوه تنظیم این فناوری تمرکز کردند تا مطمئن شوند که این فناوری هم در تجارت و هم در سایر حوزه‌ها ثمربخش باشد. در همین راستا آراتی پرابهاکار، مدیر دفتر سیاست علم و فناوری کاخ سفید ایالات متحده، در یکی از پنل‌های نشست داووس گفت: «هوش مصنوعی، قدرتمندترین فناوری زمانه ما است، اما قدرت و خطرات آن باید مدیریت شوند.» در نتیجه، در نشست داووس چگونگی کمک حکومت به مدیریت این خطرات مورد توجه زیادی قرار گرفت.

ارزیابی و ممیزی الگوریتم‌ها؛ رویکرد پیشنهادی داووس

دولت‌ها سال‌هاست که در مناطق مختلف از جمله اروپا و ایالات متحده امریکا، در مورد مقررات هوش مصنوعی بحث می‌کنند. بااین‌حال هنوز به پاسخی قاطعی در این زمینه دست نیافته‌اند. یکی از مهم‌ترین بحث‌های دولت‌ها این است که تا چه اندازه می‌توان هوش مصنوعی را تنظیم کرد؟ ازاین‌رو، یکی از رویکردهای که در داووس پیشنهاد شد، تنظیم نحوه عملکرد هوش مصنوعی از ابتدا است.

این رویکرد به معنی ایجاد سیاست‌هایی در جهت ارزیابی و ممیزی الگوریتم‌ها است. هدف از این رویکرد اطمینان حاصل کردن از نحوه عملکرد خود الگوریتم‌ها است. به‌عبارت ‌دیگر با این رویکرد مطمئن می‌شویم که الگوریتم‌ها از داده‌ها به روش‌هایی که می‌تواند به نتایج غیرقانونی منجر شود، سوءاستفاده نمی‌کنند. در این راستا، آژانس‌های فدرال ایالات متحده پیشنهاد کرده‌اند که برای الگوریتم‌هایی که ارزش وثیقه ملک را در برنامه‌های وام مسکن ارزیابی می‌کنند، از نظر کیفی ارزیابی و کنترل شوند.

بااین‌حال، برخی از کارشناسان این صنعت نگران هستند که تنظیم‌گری‌های محدودکننده، آن هم از ریشه و ابتدا، می‌تواند نوآوری را در نطفه خفه کند. همان‌طور که اندرو نگ، بنیان‌گذار شرکت آموزشی هوش مصنوعی دیپ‌لرنینگ. ای‌آی و استاد علوم کامپیوتر دانشگاه استنفورد، در مصاحبه اخیر خود با مجمع جهانی اقتصاد بیان کرد: «مقرراتی که الزامات سنگینی را بر نرم‌افزار منبع‌باز یا فناوری هوش مصنوعی تحمیل می‌کنند، مانع نوآوری می‌شوند و ممکن است اثرات ضدرقابتی داشته باشند که البته به نفع شرکت‌های فناوری‌های بزرگ است، اما توانایی ما را برای به ارمغان آوردن منافع همگانی کاهش دهند.»

عده‌ای دیگر از رهبران باور دارند که مقررات باید در جهتی تنظیم شوند که اثرات هوش مصنوعی را هدف قرار دهند. خلفان بلهول، مدیر اجرایی بنیاد آینده دبی، در یکی از قسمت‌های اخیر رادیو داووس به مجمع جهانی اقتصاد گفت: «مدیریت هوش مصنوعی به حرف راحت است. شاید فقط بتوانید اثرات فرعی یا بخش‌هایی را که هوش مصنوعی می‌تواند تحت تأثیر قرار دهد، اداره کنید. و شاید این بهترین راه برای تنظیم‌گری و سیاست‌گذاری هوش مصنوعی باشد.»

براد اسمیت، نایب‌رئیس هیئت‌مدیره مایکروسافت نیز در مورد تنظیم‌گری هوش مصنوعی اظهار داشت: «در سراسر جهان قوانینی بر هوش مصنوعی اعمال می‌شوند که کاملاً مختص این فناوری نوشته نشده‌اند، برای مثال قوانین حفظ حریم خصوصی، قوانین امنیت سایبری یا امنیت دیجیتال. به نظر من این قوانین می‌توانند به شما مجموعه‌ای از قوانینی هوش مصنوعی بدهند. من فکر می‌کنم بیش از آنچه فکر می‌کنیم بین هوش مصنوعی و دیگر فناوری‌ها شباهت وجود دارد.» هر چند بسیاری از متخصصان و کارشناسان با گفته‌های اسمیت مخالف هستند و می‌گویند باید مجموعه‌ای از استاندارد و قوانینی خاص وجود داشته باشد که مختص به هوش مصنوعی باشند و این فناوری را تنظیم کنند.

مرحله آزمون و خطا

بااین‌حال پاسخ به این ابهامات و سؤالات راحت نیست؛ زیرا این فناوری نوپا است. برخی معتقدند قوانین کافی وجود دارد، برخی باور دارند از ریشه باید تنظیم‌گری کنیم و برخی دیگر هم منتظر پیامدها هستند. اما آنچه باید به آن توجه داشت این است که باید برای هر نوع تنظیم‌گری تدابیر لازم را اندیشید و به عواقب آن توجه داشت. در حال حاضر برخی صنایع مانند پزشکی و سلامت قوانینی و دستورالعمل‌های خاص خود را برای کنترل هوش مصنوعی ارائه داده‌اند. شاید تنظیم‌گری هوش مصنوعی در هر صنعت به طور جداگانه هم روش جالب و دقیقی باشد، اما هر آنچه که هست باید بدانیم این مرحله، مرحله آزمون‌وخطا است.