آیا کاربران ایرانی می‌توانند با تغییر ریجن اپل آیدی، به قابلیت سایدلود اپلیکیشن‌های آیفون دسترسی پیدا کنند؟
طلسم طولانی‌مدت اپل سرانجام شب گذشته با انتشار اولین نسخه‌ی بتای iOS 17.4 شکسته شد. اپل در بیانیه‌ای مطبوعاتی اعلام کرد که کاربران در اتحادیه‌ی اروپا می‌توانند به بارگیری جانبی اپلیکیشن‌ها (سایدلود) دسترسی پیدا کنند.

اضافه‌شدن سایدلود به گوشی آیفون، در نگاه اول خبر خوبی برای ما ایرانی‌ها است؛ چون در سال‌های اخیر اکثر اپلیکیشن‌های پرکاربرد ایرانی از اپ استور حذف شده‌اند و مردم برای استفاده از آن‌ها به روش‌های جایگزین مثل اپلیکیشن‌های تحت وب یا فروشگاه‌های آنلاین داخلی روی آورده‌اند (که به‌صورت ماهانه از کاربران هزینه دریافت می‌کنند).

تغییر چشمگیر قوانین اپ استور نتیجه‌ی تصویب قانون بازارهای دیجیتال (DMA) اتحادیه‌ی اروپا است که اپل و فروشگاه آنلاین این شرکت را به‌عنوان «دربان» صنعت فناوری معرفی می‌کند.

اپل برای جلوگیری از جریمه‌ی سنگین در اروپا، مجبور شد تغییرات موردنیاز DMA را اعمال کند. این شرکت می‌توانست تغییرات iOS را در همه‌ی کشورها ارائه دهد، اما در نهایت چنین کاری انجام نداد.

آغاز سایدلود اپلیکیشن‌ها در آیفون و آیپد؛ اما با محدودیت
سیستم‌عامل iOS 17.4 که در ماه مارس (اسفند و فروردین) در دسترس عموم مردم قرار می‌گیرد، فعلا به‌صورت آزمایشی برای توسعه‌دهندگان منتشر شده است. این سیستم‌عامل تغییراتی گسترده در ساختار اکوسیستم نرم‌افزاری اپل اعمال می‌کند و انحصارگرایی این شرکت را در هم‌ می‌شکند.

نکته‌ی مهم این است که سایدلود برنامه‌های آیفون به‌صورت کاملا عمومی در دسترس قرار نمی‌گیرد. اپل صرفا اجازه داده است که فروشگاه‌های جایگزین اپ استور در iOS فعالیت کنند.

بدین ترتیب برخلاف سیستم‌عامل اندروید، نمی‌توانید برنامه‌ها را از سایت‌های مختلف دانلود و روی آیفون نصب کنید. صرفا فروشگاه‌های رقیب اپ استور (که اپل آن‌ها را بازارگاه اپلیکیشن خطاب می‌کند) توانایی توزیع اپلیکیشن‌ها را خواهند داشت.

فروشگاه‌های جدید iOS باید از لایه‌های امنیتی اپل رد شوند و یک‌سری پیش‌نیازهای مهم را رعایت کنند. برای نمونه، اپل تمامی این فروشگاه‌ها را مجبور می‌کند که برای «تضمین حمایت از توسعه‌دهندگان و مصرف‌کنندگان» حداقل یک میلیون یورو اعتبارنامه داشته باشند.

قانون خبرساز DMA یک‌سری قابلیت‌های انحصاری دیگر نیز در دسترس کاربران اتحادیه‌ی اروپا قرار می‌دهد؛ ازجمله امکان استفاده از تراشه‌ی NFC آیفون برای پرداخت در اپلیکیشن‌های متفرقه و همچنین API-های جدید برای ساخت مرورگر با موتورهایی غیر از WebKit اپل.

شرایط فعال‌شدن سایدلود در گوشی آیفون چیست؟
همانطور که ماه‌ها قبل پیش‌بینی شده بود، اپل سیستم اختصاصی جدیدی به نام Countryd توسعه داده است. این سیستم چندین داده‌ی مختلف را مورد بررسی قرار می‌دهد تا موقعیت مکانی کاربر را شناسایی کند. Countryd در سیستم‌عامل iOS 16.2 توسعه داده شد، اما تا امروز مورد استفاده قرار نمی‌گرفت.

بررسی اسناد بخش پشتیبانی اپل نشان می‌دهد که سیستم‌عامل iOS به‌منظور تشخیص واجدشرایط‌بودن آیفون یا آیپد برای دریافت سایدلود و همچنین فروشگاه‌های آنلاین متفرقه، این معیارها را بررسی می‌کند:

آدرس صورت‌حساب (Billing Address) واردشده برای اپل آیدی.
موقعیت مکانی فعلی کاربر (ظاهرا اپل صرفا کشور محل زندگی را بررسی می‌کند، نه موقعیت مکانی دقیق).
منطقه‌ی واردشده در تنظیمات iOS.
نوع دستگاه (آیفون، آیپد یا موارد دیگر).
سیستم Countryd اپل به‌طور دقیق بررسی می‌کند که دستگاه مورد استفاده‌ی کاربر از چین آمده است یا نه. اپل در این زمینه بسیار سخت‌گیر خواهد بود و اجازه‌ی فعال‌شدن سایدلود را به دستگاه‌های چینی نخواهد داد. دلیل این سخت‌گیری نامشخص است.

اپل همچنین در حال اضافه‌کردن بخش جدیدی به منوی About This iPhone است تا کاربران بتوانند ناحیه‌ی مکانی واردشده برای دستگاه را ببینند. اپل لینک یک مقاله از وب‌سایت رسمی‌اش را در این بخش قرار می‌دهد تا کاربر به جزئیات بیشتری دسترسی پیدا کند؛ اما این لینک فعلا قابل دسترس نیست.

فهرست کشورهایی که در سایدلود در آن‌ها فعال می‌شود، ازطریق سرورهای اپل در دسترس قرار می‌گیرد؛ این یعنی اپل در هر زمان که دلش بخواهد، می‌تواند فهرست کشورها را اصلاح کند. اگر قانون مشابه DMA در کشورهای دیگر تصویب شود، اپل به‌سادگی تمامی تغییرات اعمال‌شده برای کاربران اروپا را در سایر کشورها نیز فعال می‌کند.

پیش‌نیازهای سخت‌گیرانه‌ی اپل باعث می‌شوند که فعال‌سازی سایدلود آیفون در ایران تقریبا غیرممکن باشد؛ مگر این‌که توسعه‌دهندگان بتوانند راهکار جدیدی برای دورزدن محدودیت‌های اپل پیدا کنند.

فعال‌سازی سایدلود در کشورهایی مثل ایران نه‌تنها نیازمند تغییر ریجن اپل آیدی است، بلکه فریب‌دادن سیستم لوکیشن آیفون را می‌طلبد (این را هم فراموش نکنید که اکثر آیفون‌های بازار ایران پارت‌نامبر چین دارند).

به‌روزرسانی ابزار iPhone Simulator به توسعه‌دهندگان امکان می‌دهد که سیستم جدید توزیع اپلیکیشن‌ها در خارج از اپ استور را شبیه‌سازی کنند.

اپل سیستم دیگری توسعه داده است که توانایی نادیده‌گرفتن قوانین رگولاتوری و فعال‌سازی سایدلود برای یک اپل آیدی خاص را دارد. این سیستم احتمالا صرفا برای کارمندان اپل طراحی شده است و هرگز به‌صورت عمومی در دسترس قرار نمی‌گیرد.

فروشگاه‌های متفرقه‌ی آیفون مبتنی‌بر رابط MDM هستند
آخرین نکته‌ی مهم درباره‌ی سایدلود آیفون به MDM مربوط می‌شود. ظاهرا اپل تصمیم گرفته از رابط جدید Managed App Distribution (که برای راهکارهای MDM ساخته شده است) به‌عنوان بک‌اندِ فروشگاه‌های متفرقه استفاده کند.

Managed App Distribution دارای سیستم‌هایی برای دانلود، نصب و حتی به‌روزرسانی اپلیکیشن ازطریق منابع خارجی است. این سرویس همچنین می‌تواند سازگاربودن دستگاه‌ها با نسخه‌های مختلف iOS را بررسی کند (همان کاری که اپ استور انجام می‌دهد).

ظاهرا اولین نسخه‌ی بتای iOS 17.4 شامل بخش جدیدی به نام MarketplaceKitBridge در رابط Managed App Distribution است که به فعال‌سازی سایدلود کمک می‌کند.