مدیر سازمان سینمایی سوره: تولیدکننده و مخاطب در حوزه نمایش خانگی ناراضی هستند
دومین جلسه از سلسله نشست‌های «بایدها و نبایدهای تنظیم‌گری شبکه نمایش خانگی» با حضور مدیر سازمان سینمایی سوره و سردبیر روزنامه هفت صبح برگزار شد. در این نشست به بررسی و ارزیابی نحوه عملکرد شبکه‌های خانگی و تلویزیونی، پلتفرم‌ها و ساترا پرداخته شد.
«وحید پناهلو»، مدیر سازمان سینمایی سوره، در ابتدای این نشست اظهارنظراتی درباره وضعیت شبکه نمایش خانگی و فرایندهای تنظیم‌گری درزمینه نمایش خانگی داشت. او اعلام کرد که در حوزه نمایش خانگی، تمام اشخاص و نهادها، از تولیدکننده تا مخاطب، ناراضی هستند و این نارضایتی به‌دلیل کیفیت نامعلوم آثار و نبود فرایندهای نظارتی مشخص است.
او مشکل اصلی اوضاع را عدم شفافیت در فرایندهای نظارت و ارزیابی کیفیت آثار تولیدی دانست و همچنین تأکید کرد که نظام رتبه‌بندی و ریتینگ در دنیا به‌طور کلی فرایند مشخص و از پیش تعیین‌شده‌ای دارد که براساس آن، تولیدات ارزیابی می‌شوند و حمایت‌های مختلف نظیر تبلیغات و پخش براساس این معیارها صورت می‌گیرد.
او در این راستا بیان کرد: «ما سال‌هاست که از نظام رتبه‌بندی و ریتینگ حرف می‌زنیم – چه در بازی‌های رایانه‌ای که یک دوره‌ای مطرح شد و چه در محصولات نمایشی – و ما از آن فاصله گرفته‌ایم و اخیر‌اً ندیده‌ام که راجع به این موضوع بحث شود؛ به‌زعم من، کش‌وقوس و این کشیدن و پس‌دادن بین وزارت ارشاد و سازمان صدا‌و‌سیما بیشتر از اینکه دغدغه فرهنگی و ارتقای سلیقه مخاطب پشت آن باشد، صرفاً تلاش برای متولی‌شدن در این عرصه است.»
پناهلو درمورد بخش خصوصی و عدم تخصص پلتفرم‌ها در حوزه تولید آثار کیفی بیان کرد: «اوضاع بسیار به‌هم‌ریخته است و اگر ما روی پلتفرم‌ها نام بخش خصوصی بگذاریم، باید با سنجش و فهم درستی نسبت به تولید آثار نمایشی مواجه شویم. مثلا‌ً وقتی کاری موفق میشود، به‌یک‌باره تمامی پلتفرم‌ها آن را تکرار می‌کنند؛ یعنی تلاش برای تکرار آن موفقیت. این نشان‌دهنده عدم تخصص کافی این پلتفرم‌ها نسبت به تولید آثار کیفی است.»
او باور دارد شرایط کیفیت آثاری که در این حوزه تولید شده است، قبل از اینکه به ساترا محول شود، تفاوتی نداشته است و موضوع محدود به بخش دولتی، حاکمیتی و محدود به بخشی از بدنه صدا‌و‌سیما نیست. او دراین‌خصوص گفت: «ما در همان سال‌ها آثاری داشتیم که اتفاقاً به لحاظ ممیزی، چهارچوب‌ها و قواعد اخلاقی که مخاطب دنبال می‌کند، شکست‌هایی داشته‌اند. اتفاقاً این آثار بعضاً با استقبال کمتری مواجه شده‌اند؛ یعنی آثاری که به لحاظ محتوا و ممیزی خط قرمزها را شکستند و این چهارچوب‌ها را کمی کنار زدند، اتفاقاً از استقبال کمتری برخوردار شدند.»
به گفته مدیر سازمان سینمایی سوره، حتی اگر حاکمیت، ساترا، وزارت ارشاد، نهاد تنظیم‌گر و نهادهای نظارتی را کنار بگذاریم، الان در وضعیتی هستیم که پلتفرم‌ها با یکدیگر هماهنگ نیستند.
پناهلو به تشکیل انجمن صنفی شرکت‌های VOD و نیز عدم فعالیت‌های مؤثر این انجمن اشاره و تشریح کرد: «اوایل سال 95 بود که انجمن صنفی شرکت‌های VOD شکل گرفت، اعضایی مشخص شد و همچنین غالب پلتفرم‌های جدی و اصلی بازار هم عضو شدند. شما کنش جدی از این انجمن نمی‌بینید و هر شش ماه یک بار یا هر یک سال یک بار جلسه‌ای برگزار می‌شد. من ندیدم موضوع رسانه‌ای شود و درمورد معضلات جدی این قصه صحبت کند. این عدم هماهنگی پلتفرم‌ها که دستی بر آتش تولید هم دارند، معضلات جدی به‌وجود آورده است. مثلا‌ً درحال‌حاضر اعداد و ارقامی که عوامل و دست‌اندرکاران تولید سریال در بحث نمایش خانگی طلب می‌کنند، واقعاً منطق ندارد؛ به‌خصوص بازیگران اعداد و ارقامی می‌خواهند که شما هرچقدر دو دو تا، چهار تا می‌کنید، می‌بینید که آن پلتفرم در بهترین سطح تبلیغ و پخش هم به آن هزینه‌ای که برای محصول خودش کرده، نمی‌رسد؛ برای همین است که اساساً اینجا مخاطب و حقش را نادیده می‌گیرد.»
او درمورد علت این موضوع گفت: «قطعاً بخشی از آن رفتار پلتفرم‌ها و سیاست‌گذاری آن‌هاست؛ یعنی وقتی لیست محدودی از بازیگرها شکل می‌گیرد و این‌طور فهمیده میشود که ما فقط اگر با این بازیگرها محتوا تولید کنیم، به مخاطب می‌رسیم. این لیست محدود طبیعتاً رقابتی بین پلتفرم‌ها ایجاد می‌کند و منجر به گران‌شدن بازیگر یا سایر عوامل میشود.»
پناهلو در ادامه این نشست به موضوع گران‌سازی در فرایند تولید آثار نمایشی پرداخت: «برای تولید محتواهای روزانه که در پلتفرم‌ها پخش می‌شوند، حدود 4 یا 5 میلیارد برای هر قسمت هزینه میشود که با توجه به میزان نمایشی که پلتفرم‌ها اعلام می‌کنند، عدد پرداخت‌شده توسط پلتفرم برای این تولید اثر از فروش اکانت به مخاطب درنمی‌آید. اساساً در همین گران‌سازی است که حق مخاطب با نمایش تبلیغات ضایع میشود؛ یعنی این هم از عجایب ما در حوزه فعالیت در این عرصه است که مخاطب هم هزینه خرید اشتراک پرداخت می‌کند و هم مدام قبل از فیلم، حین فیلم، بعد فیلم و به‌صورت زیرنویس یا گوشه‌ای از تصویر تبلیغ می‌بیند.»
پناهلو درمورد توسعه فیبر نوری نیز گفت: «اگر شبکه فیبر نوری هم اضافه شود، نهایتاً مخاطبی که در شبکه نمایش خانگی وجود دارد، بین 2.5 تا 3 میلیون است و این عدد بیشتر نمی‌شود. این نشان می‌دهد که اگر تولیدکنندگان به سلیقه‌های مختلف توجه کنند، هنوز این بازار خیلی جای کار دارد. اما همچنان تلویزیون جایگاه ویژه‌ای بین همه مردم دارد. با آقای حجاز‌ی‌فر (بازیگر) صحبت می‌کردم، می‌گفت ما برای یک فیلم به یاسوج می‌رفتیم و من را به‌عنوان یک سلبریتی بزرگ که در آن سریال بازی کرده بودم، تحویل می‌گرفتند؛ درحالی‌که این همه فیلم بازی کرده بودم؛ یعنی تلویزیون هنوز اغلب ضریب نفوذ فوق‌العاده‌ای دارد که پلتفرم‌ها ندارند. من یقین دارم که در آینده موازنه به‌هم خواهد خورد.»
«آرش خوشخو»، منتقد سینمایی نیز درباره فرایندها و شیوه‌های تنظیم‌گری در ساترا گفت در بحث تنظیم‌گری، شبکه نمایش خانگی و فعالیت‌های ساترا و اینکه چطور دیده می‌شوند و چگونه باید باشد، دو مسئله متفاوت وجود دارد.
او درمورد چهارچوب‌های نظارتی گفت: «اینجا ما باید قواعد دیگری بگذاریم که این طبیعی است. حکومت ما حاکمیت فرهنگی است. بخش بزرگی از انقلاب ما بخش فرهنگی بوده و کنترل روی آن الزامی است؛ یعنی هر چقدر بگویید بازار آزاد و کنترل‌ها را بردارید، نمی‌شود و امکان‌پذیر نیست؛ طبیعتاً کنترلی باید اینجا وجود داشته باشد. سال‌های 56 و 57 در فیلمفارسی هیچ کنترلی نبود و نابود شد؛ یعنی تجربه سال‌های 56 و 57 ما که فیلمفارسی بود، نشان می‌دهد که وقتی کنترل را برمی‌دارید الزاما‌ً معنی آن، این است که تولید فرهنگی به یک تولید متعالی بدل میشود. حتی در سال‌های 56 و 57 بهترین فیلم‌هایی که ساخته شد با کمک پول دولت و وزارت فرهنگ بود.»