مسئولان دولتی حوزه اقتصاد و دانش‌بنیان کشور اعتقاد دارند تأمین مالی شرکت‌های دانش‌بنیان باید در اولویت قرار بگیرد. رئیس صندوق نوآوری نیز تأکید دارد که اکوسیستم دانش‌بنیان کشور نیاز به تنوع بخشی در تأمین مالی دارد. به اعتقاد خیاطیان، یکی از ابزار‌های تأمین مالی در این موضوع سرمایه‌گذاری خطرپذیر (VC) است.

رویداد «معرفی دستاورد‌های شبکه بانکی در تأمین مالی شرکت‌های دانش‌بنیان» روز گذشته در محل صندوق نوآوری برگزار شد. به گزارش  روابط عمومی صندوق نوآوری و شکوفایی، احسان خاندوزی، وزیر امور اقتصاد و دارایی، در این رویداد اعلام کرد سال گذشته ۲ درصد از GDP کشور به حوزه دانش‌بنیان‌ها اختصاص داشت که عدد بالاتری نسبت به سال ۱۴۰۰ بود: این درحالی است که در سال ۱۴۰۰ حدود ۱.۶ درصد تولید ناخالص داخلی به شرکت‌های دانش‌بنیان اختصاص یافت.

او تأکید کرد که موتور محرکه اقتصاد ایران، به‌جای وابستگی به منابع طبیعی، باید شرکت‌های دانش‌بنیان باشند: بسیاری از شرکت‌های بزرگ اقتصاد ایران متکی به منابع طبیعی هستند. شرکت‌های بزرگ، شرکت‌هایی هستند که متکی به خلق ارزش افزوده ناشی از بهره‌وری و کارایی و دانش و نوآوری‌اند؛ بنابراین دست‌رنج مغزافزار‌ها و تلاش‌های نخبگان علمی و صنعتی کشور ما باید مبنای کار شرکت‌های بزرگ اقتصادی باشد.

خاندوزی معتقد است که بانک‌ها تلاش می‌کنند ریل کهنه سیاست‌های اعتباری کشور را به‌سمت مقصد جدید هدایت کنند. او به نشانه‌های این موضوع اشاره کرد و گفت: یکی از اتفاقات مبارک در این زمینه این است که شبکه تأمین تسهیلات و اعتبارات بانکی کشور در سال ۱۴۰۱ دو برابر سال ۱۴۰۰، برای شرکت‌های دانش‌بنیان ضمانت‌نامه صادر کرد و طی آن، ۵۶ هزار میلیارد تومان به بیش از ۱۰۰ هزار میلیارد تومان در سال ۱۴۰۱ رسید. در حوزه تسهیلات نیز شاهد رشد نسبتاً قابل‌توجهی بودیم؛ به‌این‌ترتیب که میزان تسهیلات ارائه‌شده در این بخش از کمتر ۹۰ هزار میلیارد تومان به ۱۴۰ هزار میلیارد تومان افزایش یافت. هرچند این میزان تسهیلات‌دهی، درخور تحسین است، ولی با هدف‌گیری‌ها فاصله معناداری دارد.

وزیر اقتصاد از مدیران عامل بانک‌های تحت مدیریت دولت خواست اگر سقف بانک مرکزی مانع آن‌ها نیست، بخشی از تسهیلات تبصره ۱۸ قانون جهش تولید را که باید به شرکت‌های دانش‌بنیان تخصیص پیدا کند، تا پایان سال به این بخش اختصاص دهند: نظام تأمین مالی باید به استقبال شرکت‌های دانش‌بنیان برود. تلاش ما در وزارت اقتصاد این است که بتوانیم از طریق خط ویژه‌ای که برای شرکت‌های دانش‌بنیان باز کرده‌ایم، مسیر تسهیلات‌دهی به این شرکت‌ها را کوتاه و تسهیل کنیم و پیش‌شرط‌هایی که نظام تودرتوی اداری و بروکراسی کشور پیش‌ پای شرکت‌های دانش‌بنیان قرار می‌دهد را آسان‌تر کرده و این شرکت‌ها را تا حد ممکن سریع‌تر از این معبر عبور دهیم تا بتوانیم در تأمین مالی آن نقشی شایسته ایفا کنیم.

وی در ادامه با بیان اینکه میزان تأمین مالی شرکت‌های دانش‌بنیان با قابلیت و ظرفیت بالای این شرکت‌ها سنخیتی ندارد، به مدیران شبکه بانکی توصیه کرد: اگر از انحراف منابع نگران نیستید و مطمئن هستید که منابع بانکی به تولید اصابت می‌کند، برای تسهیلات‌دهی به دانش‌بنیان‌ها مسیر ویژه‌ای باز کنید.

به گفته خاندوزی، تاکنون قانون اجازه نمی‌داد که بانک‌ها سرمایه‌گذاری مستقیم کنند، ولی قانون جهش تولید دانش‌بنیان به‌درستی این مسیر را باز کرده است: ما خوشحالیم که بانک ملت و یکی از بانک‌های خصوصی در این زمینه پیشگام شدند و این تأکید را برای سایر بانک‌ها داریم که برای سال ۱۴۰۳ تعداد بیشتری از بانک‌ها از این ظرفیت قانونی برای تأمین مالی بخش‌های تولیدی استفاده کنند.

وزیر اقتصاد اعتقاد دارد که کمک‌کردن از طریق ابزار‌های تأمین مالی و زیرساخت‌های تأمین مالی شرکت‌ها می‌تواند برای کشور ارزآور باشد و شرکت‌ها را به فاتح بازار‌های صادراتی تبدیل کند: ضمن آنکه این شرکت‌ها می‌توانند نیاز کشور را به محصولات دانش‌بنیان به حداقل برسانند؛ ازاین‌رو تأمین مالی این شرکت‌های دانش‌بنیان از اولویت‌ها به شمار می‌رود.

محمدصادق خیاطیان، رئیس صندوق نوآوری و شکوفایی، در سخنانی با بیان اینکه دانش‌بنیان شدن امروز یک انتخاب نیست، بلکه ضرورت است، گفت: اگر به‌دنبال نگه‌داشت نخبگان هستیم راه‌حل آن شرکت‌های دانش‌بنیان است و اگر به‌دنبال توسعه اقتصادی هستیم، همه معتقدند فناوری عامل توسعه اقتصادی است.

خیاطیان اعتقاد دارد اگر فناوری عامل اقتدار کشور است، این اقتدار از طریق شرکت‌های دانش‌بنیان میسر می‌شود: «در دوران کرونا دو شرکت دانش‌بنیان در داخل کشور دستگاه ونتیلاتور تولید می‌کردند و اگر تحریم هم نبودیم باز کشور‌های دیگر به ما نمی‌دادند و امروز عدم وابستگی در حوزه ونتیلاتور به‌خاطر فعالیت شرکت‌های دانش‌بنیان است.

وی با اشاره به اینکه نظام تأمین مالی نوآوری قلب تپنده اکوسیستم دانش‌بنیان کشور است، گفت: اگر نظام تأمین مالی برای نوآوری نباشد، رشد لازم محقق نمی‌شود. بسیاری از شرکت‌های دانش‌بنیان به‌تازگی وارد بازار شده‌اند و رشد فزاینده و مضاعفی دارند و نیازمند تأمین مالی گسترده‌تری نسبت به بقیه شرکت‌ها هستند. میانگین شرکت‌های دانش‌بنیان در اخذ تسهیلات از خیلی از حوزه‌ها بالاتر است، یعنی پول به بخش تولید می‌رود.

رئیس صندوق نوآوری و شکوفایی با اشاره به خوش‌حسابی شرکت‌های دانش‌بنیان اظهار داشت: این شرکت‌هایی که از سوی صندوق نوآوری و شکوفایی به شبکه بانکی کشور معرفی می‌شوند، با پیامی مواجه می‌شوند مبنی بر اینکه که منابع برای تسهیلات‌دهی به آن‌ها وجود ندارد. این درحالی است که شرکت‌های دانش‌بنیان بسیار خوش‌حساب هستند و نرخ نکول پایینی دارند.

او تأکید کرد اکوسیستم دانش‌بنیان کشور نیاز به تنوع بخشی در تأمین مالی دارد و یکی از ابزار‌های تأمین مالی موضوع سرمایه‌گذاری خطرپذیر (VC) است.

رکورد تأمین مالی 5 میلیارد تومانی در 50 دقیقه
خیاطیان بسته رشد تولید را یکی از ابتکارات صندوق نوآوری و شکوفایی در راستای تحقق شعار سال (مهار تورم، رشد تولید) دانست و گفت: از طرفی، همکاری صندوق با بانک‌ها گسترده است که یکی از این همکاری‌ها اهرمی‌سازی منابع است؛ به این معنا که ریسک بانک‌ها را پایین می‌آوریم.

او با بیان اینکه نسبت به وضع تبصره ۱۶ قانون بودجه 1402 بسیار حرف و گلایه دارند، اظهار داشت: سرِ ما در تبصره ۱۶ سال گذشته و تبصره ۱۸ امسال پایین است. ۲۰ درصد عملکرد تبصره ۱۶ و ۱۰ درصد عملکرد تبصره ۱۸ بسیار تأسف‌آور است. گزارش وزارت کار در این زمینه می‌گوید که در رتبه دانش‌بنیان، رتبه آخر هستیم.

به گفته رئیس صندوق نوآوری و شکوفایی، ماده ۱۸ قانون جهش تولید دانش‌بنیان برای موضوع VC جریانی ایجاد کرده است و در همین راستا بانک‌ها باید در حوزه صنعت VC در صنعت دانش‌بنیان ورود کنند.

خیاطیان با اشاره به موضوع تأمین مالی جمعی اظهار داشت تأمین مالی جمعی به همت فرابورس رقم خورد. صندوق نوآوری در همین راستا مسابقه تلویزیونی «شکوفا» را طراحی و تولید کرده است: ما رکورد تأمین مالی ۵۰ میلیارد ریالی در ۵۰ دقیقه را در این مسابقه داریم.

رئیس صندوق نوآوری و شکوفایی در پایان با اشاره به سهم اقتصاد دانش‌بنیان از GDP کشور گفت سهم اقتصاد دانش‌بنیان از GDP کشور باید به ۷ درصد برسد و این مسئله نیازمند یک تأمین مالی جدی است.

افزایش دوبرابری تولید دانش‌بنیان‌ها در سال ۱۴۰۲
روح‌الله ذوالفقاری، معاون تسهیلات و تجاری‌سازی صندوق نوآوری و شکوفایی، در ادامه این رویداد گفت با همکاری سه بانک و شورای پول و اعتبار، تسهیلاتی به شرکت‌ها اختصاص یافت و این همکاری موجب شد که تولید در سال جاری نسبت به سال ۱۴۰۱ دو برابر شود.

ذوالفقاری با بیان اینکه این رویداد به معرفی دستاورد‌های شبکه بانکی در حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان و زیست‌بوم نوآوری کشور می‌پردازد، اظهار داشت زیست‌بوم نوآوری کشور در سال ۱۳۹۲ ذیل قانون حمایت از شرکت‌ها و مؤسسات دانش‌بنیان شکل گرفت و در آن سال حدود ۵۵ شرکت تشکیل شد، اما امروز نزدیک به ۱۰ هزار شرکت دانش‌بنیان در کشور فعالیت می‌کنند.

به گفته وی، از سال ۱۳۹۷ تاکنون تقریباً ۱۸ هزار میلیارد تومان تسهیلات قرض‌الحسنه با کارمزد ۲ درصد به شرکت‌های دانش‌بنیان اختصاص یافته و همچنین ۱۷ هزار میلیارد تومان از طریق شبکه بانکی، ضمانت‌نامه در اختیار شرکت‌ها قرار گرفته است.

معاون تسهیلات و تجاری‌سازی صندوق نوآوری و شکوفایی با بیان اینکه مسئله تضمین یک مسئله جدی برای شرکت‌های دانش‌بنیان است، گفت: ما در صندوق نوآوری و شکوفایی سعی کردیم چهارچوب تأمین را به‌عنوان شبکه مکمل تأمین کنیم. امسال، سال رشد تولید بود. براین‌اساس سه بانک تسهیلاتی را با همکاری صندوق نوآوری و شکوفایی و شورای پول و اعتبار به شرکت‌های دانش‌بنیان اختصاص دادند و این همکاری موجب شد تولید در سال ۱۴۰۲ نسبت به سال قبل دو برابر شود.

ذوالفقاری به موضوع دسترسی شرکت‌های دانش‌بنیان به بازار مالی اشاره کرد و گفت تأمین این اوراق مشکلات پیچیده‌ای را برای شرکت‌ها ایجاد می‌کند: ریسک اوراق برای شرکت‌های دانش‌بنیان را با شبکه بانکی به‌صورت ۵۰-۵۰ بین بانک‌ها و صندوق نوآوری و شکوفایی تقسیم کردیم. این امر مزیت زیادی را برای شرکت‌ها ایجاد کرده است.

وی شرکت‌های دانش‌بنیان را از خوشنام‌ترین مشتریان شبکه بانکی توصیف کرد و یادآور شد که ازاین‌رو شبکه بانکی برای حمایت از این شرکت‌ها می‌تواند ریسک مدیریت‌شده‌ای را درنظر بگیرد.

ایجاد شعب اختصاصی بانک ملی برای شرکت‌های دانش‌بنیان
ابوالفضل نجارزاده، رئیس شورای هماهنگی بانک‌های دولتی نیز در این رویداد گفت یکی از مسائلی که در حوزه دانش‌بنیان مطرح است، ایجاد شعب اختصاصی بانک‌ها در حوزه دانش‌بنیان است.

مدیرعامل بانک ملی ایران با بیان اینکه این بانک نگاه ویژه‌ای به حوزه دانش‌بنیان دارد، اظهار داشت: راهبرد قطعی ما در حوزه دانش‌بنیان، حمایت از شرکت‌های فعال در این حوزه است. در همین راستا، ارائه خدمات مشاوره‌ای به شرکت‌های دانش‌بنیان، تأمین مالی این شرکت‌ها، تسهیل صدور ضمانت‌نامه و استفاده از ابزار‌های نوین اعتبارسنجی برای اعطای ضمانت‌نامه برای شرکت‌های دانش‌بنیان در دستور کار این بانک قرار گرفته است.

وی در ادامه با اشاره به اینکه بانک ملی با استقرار یک شعبه در محل صندوق نوآوری و شکوفایی شرایط را برای شرکت‌های دانش‌بنیان تسهیل کرده است، گفت: بانک ملی با راه‌اندازی شعب خاص شرکت‌های دانش‌بنیان، خدمات ویژه‌ای را به این شرکت‌ها ارائه داده است. البته در شروع راه هستیم و در ادامه راه تأمین مالی شرکت‌های دانش‌بنیان، تلاش می‌کنیم گام‌های مؤثرتری برداریم.

ابزار‌های جدید مالی بانک ملت در خدمت دانش‌بنیان‌ها
مسعود نصر اصفهانی، رئیس هیئت‌مدیره بانک ملت نیز در سخنانی با اشاره به اینکه ابزار‌های جدید مالی از سوی این بانک در اختیار دانش‌بنیان‌ها قرار می‌گیرد، از آمادگی این بانک برای توسعه همکاری‌ها با صندوق نوآوری و شکوفایی خبر داد. به گفته وی، بانک ملت نخستین بانکی است که شرکت دانش‌بنیان مشترک با صندوق نوآوری را تأسیس کرده است و اعضای هیئت‌مدیره آن معرفی شده‌اند.

نصر اصفهانی با بیان اینکه منتظر اخذ تأییدیه‌ها برای تأسیس این شرکت دانش‌بنیان هستند، گفت: از طرف دیگر، شرکت CVC را نیز تأسیس کردیم. بانک ملت تلاش می‌کند تا ابزار‌های جدید مالی را در اختیار دانش‌بنیان‌ها قرار دهد.

افزایش ۱۰ برابری درآمد شرکت‌های دانش‌بنیان در طول ۴ سال
مصطفی عرب، مدیرعامل شرکت اعتبارسنجی ارزش‌آفرینان اعتماد، با بیان اینکه پیشران‌های اقتصاد دانش‌بنیان شرکت‌های بزرگی هستند که این زنجیره را توسعه می‌دهند، گفت: ۸ درصد شرکت‌های پذیرفته‌شده در سازمان بورس توانسته‌اند مجوز دانش‌بنیانی بگیرند. تخمین ما این است که ۳۰۰ هزار نفر در این شرکت‌ها فعالیت می‌کنند؛ بنابراین با توجه به گستردگی این شرکت‌ها، به‌نظر می‌رسد که توسعه نظام رتبه‌بندی برای این شرکت‌ها در توسعه اقتصاد دانش‌بنیان راهگشاست.

او با اشاره به اینکه درآمد شرکت‌های دانش‌بنیان به ۴۱۱ هزار میلیارد تومان رسیده، گفت: البته ۵۲ درصد این درآمد‌ها صرفاً توسط یک درصد این شرکت‌ها کسب شده است و وقتی ما روند درآمدی این شرکت‌ها را در بازه زمانی ۴ ساله نگاه می‌کنیم، درآمد این شرکت‌ها ۱۰ برابر شده است. علت کلیدی افزایش درآمد این شرکت‌ها نیز افزایش تعداد شرکت‌ها و تورم است.

به گفته مدیرعامل شرکت اعتبارسنجی ارزش‌آفرینان اعتماد، ۳۸ درصد درآمد این شرکت‌ها مبتنی بر فروش محصولات دانش‌بنیان بوده و۲۷ شرکت، ۴۳ درصد فروش محصولات دانش‌بنیان را داشتند: بنابراین می‌توانیم نتیجه بگیریم که پیشران‌های اقتصاد دانش‌بنیان شرکت‌های بزرگی هستند که این زنجیره را توسعه می‌دهند.

وی با بیان اینکه سیستم بانکی تشخیص درستی بین شرکت دانش‌بنیان و محصول دانش‌بنیان نمی‌دهد، گفت: به همین دلیل ۴۰ درصد تسهیلاتی که توسط سیستم بانکی به شرکت‌های دانش‌بنیان داده شده به محصولات دانش‌بنیان تعلق گرفته که معادل ۵۶ هزار میلیارد تومان و سهم ۱.۶ درصدی است و نشان می‌دهد که ۷۱ درصد از شرکت‌های دانش‌بنیان نتوانسته‌اند از سیستم بانکی تأمین مالی شوند. ۸۰ درصد تسهیلات شرکت‌های دانش‌بنیان را صرفاً ۳.۵ درصد از شرکت‌ها گرفته‌اند.

تجلیل از مدیران پیشرو شبکه بانکی در تامین مالی حوزه فناوری
گفتنی است در حاشیه این رویداد و با حضور وزیر امور اقتصادی و دارایی، رئیس صندوق نوآوری و شکوفایی و رئیس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری، از مسئولان (مدیران عامل و رؤسای هیئت مدیره) بانک‌های ملی، ملت، تجارت، سینا، پاسارگاد، کارآفرین، مهر ایران و پارسیان که نقش مهمی در تأمین مالی حوزه فناوری و حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان ایفا کرده‌اند، با اهدای لوح تقدیر و تندیس، تجلیل شد.

همچنین در حاشیه این رویداد، نمایشگاه محصولات شرکت‌های دانش‌بنیانی که به‌واسطه حمایت‌های شبکه بانکی کشور تولید و به بازار عرضه شده است، برپا شد.