جمعیت جوان و تسلط به زبان انگلیسی؛ پتانسیل استارتاپ‌های هند
جمعیت زیاد و جوان هند و روابط بین‌المللی خوب توانسته شانس این کشور را در اکوسیستم استارتاپی جهان افزایش دهد و آن را به جایگاه بیست و یکم برساند.
کشور هند به دلیل جمعیت زیاد و مقرون به صرفه بودن عملیات تجاری پتانسیل بالایی دارد. این کشور خود را به‌عنوان یک رهبر جهانی در خدمات فناوری تثبیت کرده و در چند سال گذشته یونیکورن‌های این کشور رونق زیادی داشته‌اند. مسیر رشد هند در صحنه اکوسیستم استارتاپی واقعاً چشمگیر است و می‌توان آن را عمدتاً به‌اندازه بازار داخلی و صنعت عظیم فناوری اطلاعات آن نسبت داد. اکوسیستم استارتاپی این کشور، یک موتور رشد برای اقتصاد آن محسوب میشود و در بهبود بهره‌وری هند نقش عمده‌ای دارد.
استعداد کارآفرینان هندی را می‌توان با نگاه به مدیران عامل هندی شرکت‌هایی چون آلفابت، ادوبی و مایکروسافت مشاهده کرد. هر چند این مسئله‌شان دهنده فرار مغزها و مهاجرت آنها به سمت غرب نیز است. کمبود مشاغل پردرآمد و مشکلات زیرساختی هند به مهاجرت استعدادها و کارآفرینان به خارج از کشور دامن زده است. البته با رشد آموزش عالی در هند در دهه گذشته، دولت به پتانسیل این منبع ارزشمند برای اقتصاد خود پی برد. در سال ۲۰۱۹، دولت سیاست ملی نوآوری و استارتاپ را برای دانشجویان و اساتید راه‌اندازی کرد و یک چارچوب قانونی برای نوآوری و کارآفرینی در دانشگاه‌ها ارائه داد. به غیر از فرار مغزها، هند در زیرساخت‌های دیجیتالی خود نیز با چالش‌هایی مواجه است. سرعت اینترنت در مقایسه با اکثر کشورها پایین است و برق هم به طور مکرر در این کشور قطع میشود.
تمرکز روی راه‌حل‌های دیجیتال
در سال‌های اخیر، صحنه استارتاپ هند تمرکز خود را به سمت راه‌حل‌های دیجیتال و فین‌تک تغییر داده است. پیش از این استارتاپ‌های این کشور در حوزه تجارت الکترونیک موفقیت‌های زیادی کسب کرده بودند. برای مثال بیگ بسکت و فلیپ کارت دو استارتاپ حوزه تجارت الکترونیک بودند که توانستند به یونیکورن تبدیل شوند. ایالات متحده همچنان بزرگ‌ترین منبع سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی برای استارتاپ‌های هندی است و عمدتاً بر استارتاپ‌های فین‌تکی این کشور بخصوص مدل‌های جدید بانکداری مانند نئوبانکینگ سرمایه‌گذاری می‌کند.
اکوسیستم استارتاپی هند توسط چندین سازمان از جمله بنیاد اتحاد دیجیتال هند پشتیبانی میشود. علاوه بر این نهادهای استارتاپ ایندیا (ابتکار اصلی استارتاپی دولت) و میک این ایندیا، نشانگر تعهد دولت به ایجاد چارچوب‌های نظارتی برای اکوسیستم هستند. اما نگرانی‌هایی در مورد تأثیر سیاست‌های جدید بر سهولت راه‌اندازی کسب‌وکار در کشور مطرح شده است. نمونه‌ای از یک سیاست عجیب که مطمئناً به اکوسیستم محلی آسیب می‌زند و کارآفرینان را به خارج از کشور بدرقه می‌کند، مالیات بر سرمایه‌گذاران فرشته است.
جایگاه هند در اکوسیستم استارتاپی دنیا
هند توانست در سال ۲۰۲۳ در اکوسیستم استارتاپ جهانی رتبه بیست و یکم و در منطقه آسیا اقیانوسیه رتبه ششم را کسب کند. البته رتبه هند در جهان نسبت به سال ۲۰۲۲ دو پله پایین آمده است. در آسیا نیز هند پس از ژاپن و کره جنوبی و در رتبه پنجم قرار دارد. اما در جنوب آسیا هند پیشتاز و در جایگاه اول اکوسیستم استارتاپی قرار دارد. در جنوب آسیا، امتیاز اکوسیستم استارتاپی هند تقریباً ۱۴.۵ برابر رقیب خود یعنی پاکستان است. شهرهای هند توانستند ۸ جایگاه برتر در آسیای جنوبی را به خود اختصاص دهند که نشان‌دهنده تسلط مطلق هند در این منطقه است.
شهر بنگلور به‌عنوان هشتمین اکوسیستم استارتاپی جهان و برترین و غالب‌ترین اکوسیستم در هند شناخته شده است. در آسیا و اقیانوسیه، بنگلور در رتبه سوم قرار دارد و پس از آن دهلی‌نو و توکیو-یوکوهاما و شنژن قرار دارند. دهلی‌نو نیز در سطح ملی در جایگاه دوم، منطقه‌ای در رتبه چهارم و در سطح جهانی در رتبه سیزدهم قرار دارد. اما بمبئی در سال ۲۰۲۳، ۸ پله سقوط کرد و به جایگاه ۲۵ در جهان رسید که بیشترین سقوط بین ۵۰ شهر برتر جهان است. بمبئی اکنون در آسیا اقیانوسیه در رتبه نهم قرار دارد و شنژن، سنگاپور سیتی و سئول را پشت سر گذاشته است. بنگلور، دهلی‌نو و بمبئی در چندین صنعت در اکوسیستم استارتاپی دنیا رتبه برتر را دارند. صنایعی که استارتاپ‌های این سه شهر توانسته‌اند در آنها جایگاه‌های خوبی به دست بیاورند عبارت‌اند از فناوری آموزش، تجارت الکترونیک و خرده‌فروشی، فین‌تک و فناوری غذا. در حوزه فناوری آموزش بنگلور جایگاه چهارم و بمبئی جایگاه نهم را در دنیا دارند. در تجارت الکترونیک و خرده‌فروشی نیز، دهلی‌نو رتبه هفتم را در دنیا دارد. در حوزه فین‌تک هم، دهلی‌نو و بمبئی از نظر فین‌تک در رتبه‌های یازدهم و دوازدهم جهانی قرار دارند. همچنین دهلی‌نو نهمین شهر دنیا از نظر استارتاپ‌های حوزه فناوری غذا است.
بایدها و نبایدهای اکوسیستم استارتاپی هند
با توجه به سرعت رشد اکوسیستم‌های استارتاپی منطقه دولت هند می‌تواند گام‌های بیشتری برای بهبود این زیرساخت حیاتی و تقویت اکوسیستم استارتاپی خود بردارد. استارتاپ‌ها و تک‌شاخ‌های موفق هند روی پتانسیل عظیم بازار محلی تمرکز دارند. با این حال برای دستیابی به جایگاه مرکز فناوری جهانی، استارتاپ‌های هندی باید بیشتر بر بازارهای منطقه‌ای و جهانی تمرکز کنند. به طور کلی، با توجه به اینکه هند از روابط خوبی با اکثر کشورهای جهان برخوردار است، ما به شانس این کشور برای ادامه رشد و ایفای نقش بزرگ‌تر در اکوسیستم جهانی استارتاپ خوش‌بین هستیم. با در نظر گرفتن مزیت اصلی هند برای جمعیت تحصیل‌کرده، جوان و انگلیسی‌زبان، پتانسیل این کشور بسیار زیاد است.