بانک مرکزی حامی انتشار رمزدارایی‌های کنترل‌شده است
محمدرضا مانی یکتا، مدیر نظارت بر نظام‌های پرداخت بانک مرکزی، در رویداد ۹ ژانویه در مورد اقدامات و دغدغه‌های این نهاد در زمینه رگولاتوری حوزه رمزارزها صحبت کرد.
به گفته مانی یکتا، بانک مرکزی به تنهایی، تصمیم‌گیرنده نهایی در حوزه رمزارزها نیست. عده‌ای بانک مرکزی را در مقابل بلاکچین یا در تقابل با نوآوری تصور می‌کنند، ولی چنین دیدگاهی را باید تعدیل کرد. فضای رمزدارایی طیف گسترده‌ای را شامل میشود و بانک مرکزی مخاطراتی را احساس می‌کند. نه فقط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بلکه بسیاری از بانک‌های مرکزی نسبت به این موضوع حساسیت دارند.
او در سخنرانی‌ای در رویداد ۹ ژانویه گفت: «بانک مرکزی در چنین رویدادهایی معمولاً دستگاه محبوبی به شمار نمی‌رود، اما قصد دارم چند نکته را توضیح دهم؛ زیرا اطلاع داشتن از این نکات چه برای جامعه نخبگان، چه فعالان حوزه رمزارزها اعم از فعالان عرصه تبادل یا انتشار رمزدارایی، یا حتی تصمیم گیرندگانی مثل حضار رویداد می‌تواند مفید باشد. دانستن این نکات شناخت بیشتری نسبت به حوزه رمزارزها ایجاد می‌کند.»
اقدامات انجام‌شده برای رگولاتوری حوزه رمزارزها
مانی یکتا توضیح داد: «بانک مرکزی به تنهایی، تنها تصمیم‌گیرنده نهایی در حوزه رمزارزها به شمار نمی‌رود. رمزدارایی طیف گسترده‌ای از دارایی موضوعات را شامل میشود. اولین مواجهه دستگاه‌های تصمیم‌گیرنده و تنظیم‌گر با موضوع رمزدارایی در اواخر سال ۹۸ و اوایل ۹۹ بود. آن زمان هنوز این پدیده به شکل کنونی به رشد و توسعه نرسیده بود و رویکردهای متفاوتی در این رابطه وجود داشت. امروز شرایط دیگری را پیش رو داریم. هنر دستگاه‌های تنظیم‌گر این است که متناسب با شرایط، خود را وفق دهند و تنظیم کنند. این تنظیم‌گری باید مبتنی بر شرایط موجود و البته مبتنی بر رویکردها و سیاست‌گذاری‌ها باشد.»
مدیر نظارت بر نظام‌های پرداخت بانک مرکزی خاطرنشان کرد: «بانک مرکزی همیشه نگرانی‌هایی داشته که اتفاقاً بعضی از نگرانی‌ها در مواردی پررنگ‌تر شده است. مرور آن نگرانی‌ها شاید خالی از لطف نباشد. اطلاع فعالان این حوزه از دغدغه‌های بانک مرکزی، می‌تواند نوعی گارد به وجود آورد. عده‌ای بانک مرکزی را در مقابل بلاکچین یا در تقابل با نوآوری تصور می‌کنند، ولی چنین دیدگاهی را باید تعدیل کرد. فضای رمزدارایی طیف گسترده‌ای را شامل میشود و بانک مرکزی مخاطراتی را احساس می‌کند. نه فقط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران بلکه بسیاری از بانک‌های مرکزی نسبت به این موضوع حساسیت دارند. اولین موضوع مربوط به حوزه پرداخت است. نظام پرداخت در هر کشوری یکی از ابزارهای سیاستی به شمار می‌رود. هر وقت بانک مرکزی با شرایطی مواجه شود که احساس کند قرار است لطمه‌ای به فضای پرداخت کشور وارد شود، بلافاصله حالت تدافعی می‌گیرد و تمام تلاش خود را در مقابله با آن می‌گذارد.»
تنظیم‌گری بازار پول؛ وظیفه بانک مرکزی
مانی یکتا با اشاره به اینکه امروز در بعضی کشورها دستگاه‌های خودپرداز می‌توانند خدمات تحویل پول بر مبنای بیت‌کوین و تبدیل انواع ارز را انجام دهند، بیان کرد: «خیلی جاها کریپتوکارنسی به‌عنوان یک وجه رایج و ابزار پرداخت به حساب می‌آید. وقتی چنین اتفاقی می‌افتد، مطمئن باشید که بانک مرکزی آن کشور، تمام تراکنش‌ها را مانیتور می‌کند و هرگاه حجم عملیات پولی از آستانه خطری که بانک مرکزی برای خودش در نظر گرفته بیشتر شود، قطعاً قدم به عرصه می‌گذارد. در این مورد تردید نداشته باشید. ما هم موظفیم که گوش به زنگ باشیم. در تعامل با فضای کریپتوکارنسی، هیچ‌گاه خودتان را در مقابل تنظیم‌گر قرار ندهید. بانک مرکزی وظیفه تنظیم‌گری بازار پول را دارد؛ پس هر جا با هر موجودیت و هر نهاد و کسب‌و‌کاری مواجه شود که وظیفه ذاتی او را زیر سؤال می‌برد، قطعاً با او برخورد می‌کند. اگر بخواهید برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری برای توسعه کسب‌وکارتان انجام دهید، باید از ملاحظات آن اطلاع کامل داشته باشید.»
مدیریت فضای اعتباری توسط بانک مرکزی
مدیر نظارت بر نظام‌های پرداخت بانک مرکزی درباره خط قرمز دوم بانک مرکزی توضیح داد: «از دیگر وظایف بانک‌های مرکزی، در کنار توسعه ابزارهای پرداخت و ارائه نظامات پرداخت در کشور، مدیریت فضای اعتباری است؛ چون مستقیماً با حوزه سیاست‌های پولی ارتباط دارد، پس تقابل ما با ورود فناوری برای تسهیل عملیات اعتباری نیست. ملاحظه بانک مرکزی مربوط به جایی میشود که ابزارهای سیاست پولی نقش اعتباری ایجاد می‌کند یا خارج از مکانیسم‌های ضروری دست به پایش و کنترل می‌زند. در این بازار کریپتو مفاهیمی مثل اعتبار، مکانیسم‌های پولی و مکانیسم‌های شبه‌بانکی شکل می‌گیرد. به دلایل متعدد اقتصادی، بانک مرکزی نسبت به مسئله حساسیت نشان می‌دهد. من به‌عنوان نماینده بانک مرکزی، برخی ملاحظات را منعکس می‌کنم.»
او در ادامه عنوان کرد: «می‌دانید که برای شما اعتبار دادن و وثیقه گرفتن بسیار راحت است، ولی این کار به معنای ریشه‌کنی نظام‌های اعتباری کشور خواهد بود. در کوتاه‌مدت، این خدمت برای کاربران و ارائه‌دهندگان خدمت بسیار جذاب به نظر می‌رسد، ولی در واقع به ریشه و پایه‌های سیاست پولی آسیب می‌زنیم. همان‌طور که گفته شد، ملاحظات متعدد اقتصادی در این رابطه وجود دارد که در جای خودش به آن می‌پردازیم.»
فناوری بلاکچین به کمک نظام پولی و بانکی می‌آید؟
مانی یکتا با اشاره به اینکه فناوری بلاکچین می‌تواند در بسیاری از حوزه‌ها به تکمیل زیرساخت نظام پولی و بانکی کمک کند و نقش تسهیلگر داشته باشد، اظهار کرد: «حتی موجودیت‌های جدیدی می‌توانند شکل بگیرند که مبتنی بر اقتصاد تعریف شده باشند. من هرگز موافق نیستم که شکل اقتصاد را به صورت «دفعتاً واحده» عوض کنیم. اندیشیدن به این اتوپیا که «اصلاً چرا بانک‌های مرکزی باید وجود داشته باشند؟ چرا پول باید به شکل کنونی باشد؟ چرا نظام پرداخت ما باید به شکل کنونی عمل کند؟ چرا cross-border payment نیاز به تسویه دارد؟ ما می‌توانیم با یک ابزار پرداخت ساده، امکان borderless payment بگذاریم و ارزش را از هر جا به جای دیگر انتقال دهیم»، ولی باور کنید که بانک‌های مرکزی نسبت به این مسئله ملاحظات اقتصادی جدی دارند. در مقیاس کوچک، چنین کارهایی بسیار شیرین به نظر می‌رسد.»
او درباره حساسیت بانک مرکزی نسبت به نظام پرداخت خاطرنشان کرد: «خیلی از بانک‌های مرکزی اقدام به انتشار CBDC کردند تا ورودشان فعالانه‌تر باشد. بستر اصلی اعمال سیاست پولی، نظام پرداخت است و آنها نمی‌خواهند این بستر را از دست بدهند، پس همان زیرساخت را در فضای کریپتوکارنسی توزیع می‌کنند. به مرور وایت‌پیپر این موضوع در کشورهای مختلف منتشر میشود و در کشور ما نیز برای توسعه «ریال دیجیتال» شرایط خوبی فراهم شده است؛ فقط یکسری نگرانی قانونی وجود دارد که با ابلاغ قانون جدید بانک مرکزی، اینها هم برطرف شده‌اند. امیدواریم که به زودی امکان استفاده بخش عمومی جامعه را از چنین ابزاری در فضای پرداخت فراهم آوریم. این یک شروع است تا ریال دیجیتال به‌عنوان یک بستر پرداخت در اختیار اکوسیستم‌های مختلف قرار گیرد و حتی به‌عنوان تسهیلگر، جزئی از رمزدارایی‌ها شود و به توسعه بازار کمک کند.»
مدیر نظارت بر نظام‌های پرداخت بانک مرکزی در پایان تأکید کرد: «بانک مرکزی حمایت‌کننده انتشار رمزدارایی‌های کنترل‌شده است؛ به شرطی که به نظامات پولی و پرداخت کشور که ابزار اعمال سیاست پولی و کنترل شاخص‌های اقتصادی در جامعه هستند آسیب نزند.»