دنیای اقتصاد : انتشار پیش‌‌‌نویس آیین‌‌‌نامه اجرایی، ضوابط و اصول حاکم بر اپراتورهای هوشمند حوزه سلامت الکترونیک و آیین‌‌‌نامه توزیع آنلاین دارو، خبرهای مهم برای رگولاتوری حوزه سلامت دیجیتال در سال گذشته بودند. مدیران پلتفرم‌‌‌های سلامت با تاکید بر تعیین‌تکلیف و اصلاح این دو آیین‌‌‌نامه در سال جدید، ‌‌‌ همچنان رگولاتوری را بزرگ‌ترین مانع برای توسعه این حوزه در سال ۱۴۰۳ می‌‌‌دانند. همچنین به اعتقاد آنها تامین مالی، جذب سرمایه‌گذار، مهاجرت نیروی انسانی و محدودیت‌های اینترنت، چهار چالش کلیدی حوزه سلامت الکترونیک در سال گذشته بوده‌‌‌اند.

به اعتقاد فعالان، رگولاتوری در حوزه سلامت دیجیتال از سایر حوزه‌‌‌های اقتصاد دیجیتال عقب‌‌‌تر است و به نظر می‌رسد که تاکنون فعالیت کسب و کارهای این حوزه را به رسمیت نشناخته است. با وجود این‌، در سال‌‌‌ گذشته با انتشار پیش‌‌‌نویس آیین‌‌‌نامه اجرایی، ضوابط و اصول حاکم بر اپراتورهای هوشمند حوزه سلامت الکترونیک و آیین‌‌‌نامه توزیع آنلاین دارو، گام‌‌‌هایی در جهت نظارت بر فعالیت پلتفرم‌‌‌های سلامت الکترونیک برداشته شد. با این حال فعالان این حوزه، آیین‌‌‌نامه‌‌‌های مذکور را دارای ایرادات فنی و کارشناسی جدی دانستند و خواستار مشارکت برای اصلاح آنها شدند.

نبود متولی واحد و نظام جامع
نگرانی کسب‌و‌کارهای سلامت دیجیتال از نحوه ورود سال گذشته دولت به رگولاتوری در این حوزه تا حدی است که آنها بزرگ‌ترین چالش و مانع این حوزه در سال گذشته و جدید را رگولاتوری اعلام می‌کنند و خواستار تعیین‌تکلیف و اصلاح آیین‌‌‌نامه‌‌‌های منتشرشده با مشارکت بخش خصوصی هستند.

نیما فاضلی، مدیرعامل دکتر دکتر، در گفت‌‌‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» با اشاره به این موضوع فضای سلامت دیجیتال در ایران را خاکستری توصیف می‌کند و می‌‌‌گوید: «دورنمای فعالیت بسیاری از بخش‌‌‌های سلامت الکترونیک، به‌‌‌خصوص توزیع آنلاین دارو، مشخص نیست. همچنین مشخص نبودن متولی این حوزه در بدنه دولت و ذی‌نفع بودن حداقل چهار وزارتخانه در این بخش، کسب و کارها را در پیگیری حقوق و مسائل خود با مشکل مواجه کرده است. انتشار آیین‌‌‌نامه نحوه فعالیت سکوها و کسب‌وکارهای حوزه سلامت دیجیتال بزرگ‌ترین چالش در سال گذشته بود که در سال جدید پیگیر اصلاح این آیین‌‌‌نامه خواهیم بود.»

او در بخش دیگری از صحبت‌‌‌های خود به تاثیر رگوله نشدن سلامت دیجیتال بر شناخت مصرف‌کننده و تامین‌‌‌کننده اشاره کرد. به اعتقاد مدیرعامل این پلتفرم سلامت الکترونیک، هنوز در بین مردم و سایر زنجیره‌‌‌های تامین این حوزه جا نیفتاده است که می‌توانند خدمات سلامت و پزشکی را به‌‌‌صورت آنلاین دریافت کنند. او در ادامه گفت: «سال گذشته در راستای افزایش شناخت و آگاهی ذی‌نفعان از فعالیت کسب‌وکارهای آنلاین سلامت اقدام کردیم. برای امسال هم برنامه داریم تا جدی‌‌‌تر از قبل به این موضوع ورود کنیم؛ زیرا تا زمانی که شناخت کافی از مزایای کسب و کارهای دیجیتال برای پزشک و بیمار شکل نگیرد، درآمد و سودی برای ما و اقتصاد دیجیتال کشور ایجاد نمی‌شود.»

از سوی دیگر، یافتن جایگاهی قانونی در سال‌های اخیر بزرگ‌ترین دغدغه و چالش کسب‌و‌کارهای دیجیتال حوزه سلامت بوده است. مهدی خدادادی، مدیرعامل دکتر ساینا، با اشاره به این موضوع به «دنیای‌اقتصاد» می‌‌‌گوید: «در سال گذشته یکسری اقدامات حقوقی و قانونی برای تعیین‌تکلیف رگولاتوری سلامت دیجیتال انجام شد که امیدواریم در سال جدید به نتیجه برسند. همچنین تلاش ما این است که تنظیم‌‌‌گری در حوزه سلامت الکترونیک را به نتیجه برسانیم تا این حوزه به یک جایگاه قانونی مشخص و شفاف برسد.»

سعید طاهری، مدیرعامل دکتر نکست، نیز عدم‌قانون‌گذاری حوزه سلامت دیجیتال را مهم‌ترین چالش این حوزه در سال‌های اخیر به‌‌‌خصوص سال گذشته می‌‌‌داند و در این خصوص به «دنیای‌اقتصاد» توضیح می‌دهد: «آخرین قانون مرتبط با کسب‌و‌کارهای حوزه سلامت برای سال ۱۳۳۴ است. البته در مقاطعی این قانون در قالب تبصره اصلاح شده است، اما همچنان حوزه سلامت الکترونیک در قانون‌گذاری دیده نشده است. در حالی که در سال گذشته بخشنامه و آیین‌‌‌نامه‌‌‌هایی منتشر شد، اما اینها به دلیل عدم‌نظرخواهی بخش خصوصی و نبود نگاه توسعه‌‌‌ای برای کسب‌وکارهای آنلاین سلامت امیدوارکننده نیستند.»

علاوه بر این، احمد طاهرخانی، مدیرعامل هومکا، در گفت‌‌‌وگو با «دنیای‌اقتصاد» از نبود نظام جامع برای رگولاتوری کسب و کارهای سلامت دیجیتال انتقاد و بیان کرد: «این موضوع باعث شده است تا کاربران برای تعامل با کسب و کارها برای دریافت خدمات ابهام داشته باشند. در این شرایط لازم است تا نهادهای ذی‌ربط با تدوین قوانین مناسب و کارشناسی‌‌‌شده به سرعت رشد کسب و کارها کمک کنند.»

نبود متولی واحد در حوزه سلامت دیجیتال نیز چالشی است که در صحبت‌‌‌های مهرشاد تیموری، مدیرعامل پلتفرم آنلاین سلامت بقراط، به آن اشاره شد و به اعتقاد او، وزارت بهداشت، سازمان تامین اجتماعی، بیمه سلامت و سازمان نظام پزشکی هر کدام تصمیمات جداگانه‌‌‌ای درباره حوزه سلامت دیجیتال می‌‌‌گیرند. تیموری با انتقاد از وضع قوانین ناگهانی همچون اشتراک‌‌‌گذاری اطلاعات به «دنیای‌اقتصاد» می‌‌‌گوید: «در این روند باید یکسری از اطلاعات فردی تمام مردم به دولت ارائه می‌‌‌شد. این در حالی است که اطلاعات پرونده بیمار در همه کشورها در گروه اطلاعات محرمانه قرار دارند. همچنین ما نسبت به اطلاعات محرمانه پزشکان هم تعهد داریم.»

چالش‌‌‌های کلیدی سال گذشته
با اینکه رگولاتوری از نگاه مدیران پلتفرم‌‌‌های سلامت الکترونیک مهم‌ترین چالش این حوزه است، اما آنها تامین مالی، جذب سرمایه‌گذار، مهاجرت نیروی انسانی و محدودیت‌های اینترنت را هم چهار چالش کلیدی حوزه سلامت الکترونیک در سال گذشته اعلام می‌کنند. در این راستا، نیما فاضلی، مدیرعامل دکتر دکتر، فیلترینگ و اختلال‌‌‌های اینترنت، تحریم‌‌‌ها و مهاجرت نیروی انسانی را از چالش‌‌‌های جدی کسب‌و‌کارهای آنلاین سلامت می‌‌‌داند و می‌‌‌گوید: «در دو سال اخیر فعالیت من در این مجموعه، از متوسط ۷۰ نفر نیروی انسانی فعال، حدود ۱۰ تا ۱۵ نفر مهاجرت کرده‌‌‌اند. همچنین در حال حاضر نیز چهار نفر از نیروهای کلیدی با ما درباره مهاجرت در سال جدید صحبت کرده‌‌‌اند.»

مهدی خدادادی، مدیرعامل دکتر ساینا نیز به محدودیت‌های دسترسی به اینترنت و تاثیر آن بر فعالیت کسب‌و‌کارهای سلامت آنلاین اشاره می‌کند و به «دنیای‌اقتصاد» توضیح می‌دهد: «علاوه بر مشکلات کلان اقتصادی همچون تورم و نرخ ارز، مهاجرت نیروهای انسانی و عدم‌قطعیت آنها برای ماندن، معضل جدی کسب‌وکارهاست؛ تا جایی که بیش از ۲۵‌درصد از نیروهای ما در سال‌های اخیر مهاجرت کردند.»

اختلال‌‌‌های اینترنت برای پلتفرم‌‌‌های سلامت دیجیتال در سال گذشته به میزانی جدی بود که مهرشاد تیموری، مدیرعامل پلتفرم آنلاین سلامت بقراط، با اشاره به قطعی‌‌‌های مکرر اینترنت، سرورها و سرویس‌‌‌های استوریج دیتاسنترها، در این خصوص توضیح می‌دهد: «بعضی از این قطعی‌‌‌ها در تابستان به دلیل قطعی برق بود. به هر حال زمانی که پزشک امکان دیدن پرونده بیمار را نداشته باشد، تمام مشکلات به سمت پلتفرم خواهد آمد و تیم پشتیبانی درباره این موضوع دچار چالش می‌شود. حتی در روزهای پایانی سال هم قطعی استوریج را تجربه کردیم. این در حالی است که در روزهای پایانی سال اوج فعالیت برخی مراکز درمانی است.»

چشم‌‌‌اندازی مبهم و نه‌چندان امیدوارکننده
به طور کلی در یک سال اخیر مشکلات کلان اقتصادی و عدم‌قانون‌گذاری، کسب‌و‌کارهای آنلاین سلامت را با مشکلات تامین مالی و سرمایه‌گذاری مواجه کرده است. سعید طاهری، مدیرعامل دکتر نکست، با اشاره به این چالش می‌‌‌گوید: «با افزایش نرخ ارز و تورم و نبود ثبات اقتصادی بانک‌ها و سرمایه‌گذارها تمایلی به سرمایه‌گذاری در حوزه سلامت الکترونیک ندارند. در این شرایط، کسب و کارها با تعدیل نیرو یا کاهش هزینه‌‌‌ها مواجه می‌‌‌شوند.» به اعتقاد احمد طاهرخانی، مدیرعامل هومکا، نیز به دلیل عدم‌قانون‌گذاری حوزه سلامت دیجیتال سرمایه‌گذاران این حوزه را برای سرمایه‌گذاری امن نمی‌‌‌دانند.

او در بخش دیگری از صحبت‌‌‌های خود رگولاتوری را سد بزرگی برای توسعه سلامت دیجیتال در سال ۱۴۰۳ می‌‌‌داند و معتقد است که رگولاتور به دنبال انحصارگرایی در این حوزه است. این کارشناس در ادامه بر تقویت حضور بخش خصوصی در سلامت الکترونیک و تغییر نگاه سیاستمداران برای بهبود چشم‌‌‌انداز این حوزه تاکید می‌کند. همچنین طاهرخانی، مدیرعامل هومکا، چشم‌‌‌انداز مثبتی را برای سلامت دیجیتال تصور نمی‌‌‌کند و پیشنهاد او برای سال جدید، تاب‌‌‌آوری در کنار کاهش هزینه‌‌‌ها و افزایش بهره‌‌‌وری بیشترین بهره‌‌‌وری است. در نهایت فعالان حوزه سلامت دیجیتال، با تاکید بر اینکه رگولاتوری، اختلال‌‌‌های اینترنت، مهاجرت نیروی انسانی، تامین مالی و سرمایه‌گذاری، مهم‌ترین چالش‌‌‌های این حوزه در سال گذشته بودند، امید چندانی به بهبود شرایط در سال جدید ندارند و سرنوشت کسب و کارهای آنلاین سلامت در سال جدید را مبهم می‌‌‌دانند.