لئو، مئو، هئو و ژئو؛ مدارهای مختلف فضایی و ضرورت پرتاب ماهواره به آنها
بهطور کلی ۴مدار لئو، مئو، هئو و ژئو در خارج از جو زمین قرار دارند که ماهوارهها به آنها ارسال میشوند. هر کدام چه ویژگیهایی دارند و چرا باید به هر مدار ماهواره ارسال کرد؟
امیرحسین مهرپور کارشناس حوزه فضایی در گفتگو با فارس ، درباره مدارهایی که ماهوارهها باید در آن قرار گیرند، اظهار کرد: به طور کلی ۴مدار لئو ، مئو ، هئو و ژئو در خارج از جو زمین قرار دارند و از نظر قرارگیری ماهواره اهمیت خاص خودشان را دارند.
وی افزود: مدار لئو یکی از مهمترین مدارها و در نزدیکی زمین قرار دارد. در مدارهای ارتفاع پایین بیشتر برای ماهوارههای عکس برداری استفاده میشوند.
پورمهر ادامه داد: البته با ورود سیستمی همچون استارلینک به شدت تعداد ماهوارههای مخابراتی نیز در حال افزایش است زیرا به نزدیکی به زمین است.
کارشناس حوزه فضایی ادامه داد: قرار دادن ماهواره در مدار مئو موجب میشود اولا تاخیر سیگنال کاهش پیدا میکند و از طرفی دوربینها هم میتوانند با رزولوشن بالاتری عکس برداری کنند.
وی افزود: البته باید به اینکه نکته توجه کرد که ماهوارهها نیز از یک ارتفاعی بیشتر نمیتوانند به زمین نزدیک شود ، این ارتفاع تقریبا نزدیک به 300 تا 350 است و بیشتر از این ارتفاع باعث میشود عمر ماهواره کاهش پیدا کند زیرا سطح اتمسفر شروع شده و موجب سقوط ماهواره شود.
مئو، مداری برای یافتن گمشدگان دریایی
پورمهر درباره مدار میانی زمین یا مدار مئو، نیز یادآور شد: ۲ دسته ماهواره در این مدار قرار میگیرند، اولین دسته ماهوارههای GPS و سیستمهای ناوبری همچون گلوناس، کپلر (اتحادیه فضایی اروپا)، بایدو چین، هند و ژاپن هستند که معمولا ارتفاع را بالاتر میبرند و معمولا بین کمربند اول و کمربند دوم قرار میگیرند که بتوانند پوشش دهی بیشتری داشته باشند خصوصا اینکه در سیگنال GPS خیلی رزولوشن و و تاخیر سیگنال تاثیری ندارد.
وی افزود: دسته دوم یک سری ماهوارههای مخابراتی هستند که معمولا تحت عنوان ماهواره هشدار شناخته میشوند، به عنوان نمونه مهمترین ماهواره در این مدار متعلق به اتحادیه فضایی اروپا است که از یک سیستم هشدار استفاده میکند برای اینکه اگر به طور مثال یک کشتی مسیر خود را گم کرد با استفاده از ماهوارههایی که در این مدار و بالای جو قرار دارند اطلاعات و مختصات جغرافیایی برای مرکز داده ارسال میشود.
کارشناس حوزه فضایی تاکید کرد: ماهوارههایی که در این مدار قرار میگیرند از نظر وزنی ماهوارههای سنگینی هستند و معمولا بین ۱ تا ۲ تن وزن دارند، نیاز به ساعتهای اتمی و تکنولوژی پیچیدهای دارند در نتیجه تولید تعداد زیاد آن ممکن نیست بنابراین به ناچار در مدارهای بالاتر قرار میگیرند تا عمر طولانی داشته باشند.
هئو، مدارهایی با بیضوی بالا
پورمهر اظهار کرد: مدار هئو یک دسته بسیار مشخصی مدارهای ترنسفر هستند، زمانی که بخواهیم از مدار زمین به مدار ماه یا مدارهایی که در نزدیکی مریخ قرار دارند برویم، یکی از راههای رفتن از طریق مدار هئو است.
وی افزود: در زمان استفاده از این مدار به صورت پلهای ارتفاع ماهواره را افزایش داده و زمانی که به یک ارتفاع مناسب رسید با ارسال پالس ماهواره را در مدار مشخص قرار میدهند.
پور مهر با اشاره به یک نمونه گفت: اگر مدار هیتن ژاپن را ببینید همین عملکرد را دارد، این ماهواره برای سال ۱۹۹۸ یا ۱۹۹۹ هست و با روش پلهای به همین شکل در مدار هئو قرار میگیرد و به ماه برخورد میکند
وی درخصوص مدار هئو یادآور شد: یکی دیگر از کاربردهای این مدار زمین ایستا یا زمین استوایی هستند (ماهواره در یک نقطه در بالای زمین قرار میگیرد) و مربوط به مدارهای GSO هستند.
پور مهر افزود: عموما کشورهایی که عرض جغرافیایی بالایی دارند، نمیتوانند از این مدارها استفاده کنند بنابراین به جای اینکه ماهواره را در یک مدار زمین ایستا قرار دهند ماهواره را در یک مدار «های الکتریکال اوربیت» دیگر قرار میدهند . مثل مدار مولونیا که مخصوص کشور روسیه است، در این مدارها، ماهواره به صورت ۲۴ ساعت شبانه روز بالای کشور روسیه نیست بلکه ۲۲ ساعت بالاسر روسیه قرار دارد. در حقیقت زمان حضور ماهواره بالای سر کشور را کم میکنند اما از ۲تا ۳ ماهواره استفاده میکنند تا زمانهای از دست رفته را پوشش دهند.
ژئو، مداری استراژیک
پورمهر درخصوص مدار ژئو نیز تصریح کرد: در مدار ژئو هم ماهوارههای برودکستینگ (پخش کننده برنامههای رادیویی و تلویزیونی ) قرار میگیرند زیرا ماهواره باید بالای سر یک نقطه مشخص باشد خصوصا اینکه این ماهوارهها باید بسیار بسیار دقیق در مدار قرار گیرند.
وی تاکید کرد: نباید در این مدار ماهوارهها با دیگر برخورد داشته باشد، همچنین ماهوارهها باید امنیت بالایی داشته باشند.
وی در پایان خاطرنشان کرد: این ماهوارهها باید آنتنهای بزرگی برای ارسال سیگنال زیا داشته و پهنای باند بسیار زیادی دارند.