پس از مدت‌ها عدم تخصیص ارز و بلاتکلیفی واردکنندگان برای ثبت سفارش کالا در سال جاری، سیاستگذار در این هفته اخبار مهمی درباره تعیین تکلیف واردات موبایل از جمله توقف ثبت سفارش کالا برای واحدهای بازرگانی و اصلاح تعرفه واردات کالاها منتشر و نگرانی فعالان از تشدید محدودیت‌های وارداتی را به واقعیت تبدیل کرد.

در این میان با تعیین تعرفه ۹۶ درصدی برای واردات آی‌فون احتمال لغو ممنوعیت ورود آی‌فون ۱۴ و ۱۵ به کشور مطرح شد، اما واردکنندگان دیدگاه متفاوتی به این موضوع دارند؛ برخی از آنها احتمال رفع ممنوعیت این گوشی‌های همراه را رد می‌کنند و معتقدند این بخشنامه فقط برای واردات آی‌فون‌های مدل ۱۳ به پایین خواهد بود. برخی دیگر نیز لغو ممنوعیت واردات آی‌فون را در نفع مالی دولت و صنف موبایل تاثیرگذار می‌دانند. این در حالی است که فعالان از احتمال ورود این گوشی‌ها به کشور با تعرفه تعیین شده و تشدید قاچاق ابراز نگرانی می‌کنند.

تخصیص ارز به نور‌ چشمی‌ها؟
واردکنندگان موبایل از سال گذشته تاکنون همواره از عدم تخصیص ارز و تاثیر منفی تداوم این موضوع در سال جاری بر تعادل بازار می‌گویند که سرانجام در هفته‌های اخیر خبرهایی مبنی بر تخصیص ارز به این صنف منتشر شد، اما بررسی‌های «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد که همچنان تعدادی از شرکت‌ها ارز نگرفته‌اند و میزان ارز تخصیص یافته نیز پاسخگوی نیاز بازار موبایل نیست.

مهدی اسدی، رئیس انجمن واردکنندگان موبایل در این خصوص توضیح می‌دهد: «از ۲۲ دی‌ماه سال گذشته تاکنون به شرکت‌های ما ارز داده نشده است. البته در هفته‌های اخیر تقریبا ۴۰ میلیون دلار ارز تخصیص شد، اما نیاز ارزی بازار موبایل ۳ میلیارد دلار است.» او در ادامه با بیان اینکه میزان ارز تخصیصی نیاز واردکنندگان را رفع نکرده است، درباره ثبت سفارش‌ها در سال جاری نیز می‌گوید: «در حال حاضر کد هشت رقمی ثبت سفارش کالا برای خیلی از صنف‌ها از جمله موبایل ارسال نشده است که احتمالا در روزهای آینده انجام می‌شود.»

حسین روزبه، عضو انجمن واردکنندگان موبایل ایران نیز از وضعیت نابه‌سامان بازار موبایل تحت تاثیر ابلاغ سیاست‌های ارزی دولت می‌گوید. به اعتقاد او، بازار موبایل در حال انحصاری شدن است و شرکت‌های خاصی در حال ثبت‌سفارش و تخصیص ارز هستند. او با بیان این مطلب توضیح می‌دهد: «معلوم نیست که دولت در حال حمایت از چه شرکت‌هایی است که ماحصل آن به احتمال زیاد مشابه چای دبش خواهد شد. با اینکه تاکنون ثبت سفارش موبایل تعیین تکلیف نشده است، اما برخی اشخاص می‌توانند ثبت سفارش کنند. از سوی دیگر، گفته می‌شود حدود ۹۰ میلیون دلار در اردیبهشت‌ماه سال جاری ارز تخصیص یافته است، اما مشخص نیست چه شرکت‌هایی این میزان را دریافت کرده‌اند.»

روزبه در ادامه از عدم تخصیص ارز به تجار از بهمن و اسفند ماه سال گذشته و احتمال تجمع اعتراضی تجار مقابل وزارت صمت در روزهای آتی می‌گوید. به گفته او دفتر تخصصی وزارت صمت باید شفاف‌سازی کند که به کدام شرکت‌ها و چه مقدار ارز داده است. از سوی دیگر، هیات وزیران به تازگی تعرفه واردات کالاها را اصلاح و ابلاغ کرده است.

عضو انجمن واردکنندگان موبایل با اشاره به این مصوبه معتقد است که با ابلاغ یکباره تعرفه‌های جدید و عدم تاریخ دقیق اجرای آن احتمال دپوی کالاها تا زمان تعیین قیمت فروش وجود دارد. با این حال، در شرایطی که واردکنندگان از تخصیص قطره‌چکانی ارز و سیاست‌های اشتباه در ثبت سفارش و افزایش تعرفه واردات کالاها گله دارند، مهدی عبقری، دبیر سابق انجمن واردکنندگان موبایل، از امکان ثبت سفارش برای ۷۵۰ قلم کالا از جمله موبایل می‌گوید و به گفته او در روزهای اخیر کد هشت رقمی ثبت سفارش نیز ارسال شده است و محدودیتی در این خصوص وجود ندارد.

وضعیت آی‌فون‌های ۱۴ و ۱۵ فعال چه می‌شود؟
جدا از انتشار اخباری درباره ثبت سفارش و تعرفه واردات کالاها، موضوعی که احتمال لغو ممنوعیت واردات آی‌فون را مطرح کرد، تعیین نرخ ۹۶ درصدی برای سود بازرگانی گوشی‌های آی‌فون بود. طبق این مصوبه «با توجه به ممنوعیت واردات تلفن‌همراه هوشمند با نشان تجاری اپل، در صورت لغو ممنوعیت آن در آینده توسط مراجع ذی‌صلاح، سود بازرگانی آن به میزان ۹۶ درصد پیش‌بینی خواهد شد.»

حالا واردکنندگان دیدگاه متفاوتی به این موضوع دارند؛ برخی از آنها احتمال رفع ممنوعیت این مدل گوشی‌های همراه را رد می‌کنند و معتقدند این بخشنامه فقط برای واردات آی‌فون‌های مدل ۱۳ به پایین خواهد بود. برخی دیگر نیز لغو ممنوعیت واردات آی‌فون را در نفع مالی دولت و صنف موبایل تاثیرگذار می‌دانند.

مهدی اسدی، رئیس انجمن واردکنندگان موبایل در این خصوص می‌گوید: «با اینکه بیشترین افزایش تعرفه واردات کالاها برای آی‌فون انجام شده، اما احتمال لغو ممنوعیت این گوشی‌ها را به فال نیک می‌گیریم و هم دولت و هم صنف موبایل از این موضوع منتفع خواهند شد.» به اعتقاد او سود بازرگانی ۹۶ درصدی برای واردات آی‌فون به درآمدزایی برای دولت و اشتغال‌زایی منجر می‌شود، اما با این حال بسیاری از فعالان نمی‌خواهند ممنوعیت واردات آی‌فون لغو شود.

واردات آی‌فون ۱۴ و مدل‌های پس از آن از زمستان ۱۴۰۱ ممنوع شد. سیاستگذار دلیل این ممنوعیت را ارزبری زیاد این مدل گوشی‌های همراه و مقابله‌به‌مثل با تحریم‌های آمریکا اعلام کرد. حالا با تقویت احتمال لغو ممنوعیت آی‌فون به نظر می‌رسد دولت قصد تغییر رویه و کسب درآمد قابل توجه از این گوشی‌ها را دارد. پیش از این، انجمن واردکنندگان موبایل در نامه سال گذشته خود به دولت توصیه کرده بود با لغو ممنوعیت واردات آی‌فون از درآمدهای حاصله از این محل منتفع شود.

موضوعی که حسین روزبه، عضو انجمن واردکنندگان موبایل‌ هم به آن اشاره می‌کند و می‌گوید: «لغو ممنوعیت واردات آی‌فون با افزایش تعرفه پیشنهاد انجمن بود، اما نه ۹۶ درصد بلکه با یک افزایش معقول و منطقی. با تعرفه ۹۶ درصدی واردات آی‌فون، بازار موبایل بیشتر از قبل به سمت قاچاق می‌رود و دود آن فقط به چشم مصرف‌کننده خواهد رفت.»

در حالی که رئیس و عضو انجمن واردکنندگان موبایل احتمال لغو ممنوعیت آی‌فون را قوی می‌دانند، مهدی عبقری، دبیر سابق انجمن واردکنندگان موبایل، معتقد است که رویه واردات آی‌فون ۱۴ و ۱۵ تغییر نخواهد کرد و در صورت لغو ممنوعیت نیز این موضوع برای مدل‌های ۱۳ به پایین آی‌فون است.

او در ادامه با اشاره به تعرفه ۲۸ درصدی برای واردات گوشی‌های بالای ۶۰۰ دلار می‌گوید: «در حال حاضر گوشی‌های بالای ۶۰۰ دلار شامل مدل‌های زد و اس سامسونگ و همچنین کلیه مدل‌های آی‌فون هستند، با ابلاغ این بخشنامه اکنون نمی‌دانیم که نرخ ۲۸ درصدی فقط شامل گوشی‌های بالای ۶۰۰ دلار که ارز نیمایی نمی‌گیرند، می‌شود یا همه گوشی‌های بالای ۶۰۰ دلار. تفاوت ۷۰ درصدی از تعرفه ۲۸ درصدی تا ۹۶ درصدی برای گوشی آی‌فون که ارزبری زیادی دارد، توجیه‌پذیر نیست.»

از سوی دیگر، در صورت رفع ممنوعیت واردات آی‌فون با تعرفه ۹۶ درصدی تعیین تکلیف وضعیت گوشی‌های آی‌فون۱۴ و ۱۵ فعال در کشور محل سوال است که به نظر می‌رسد این گوشی‌ها دیگر نمی‌توانند به‌صورت تجاری رجیستر شوند و برای این گوشی‌ها یا مبلغ دیگری برای رجیستری تعیین می‌شود یا به همین وضعیتی که تا الان داشته‌اند باقی خواهند ماند. همچنین افزایش دو برابری قیمت اپل در ایران و تشدید قاچاق این گوشی از دیگر تبعات آزادسازی واردات آی‌فون با تعرفه ۹۶ درصدی است.

عبقری، دبیر سابق انجمن واردکنندگان موبایل در این خصوص توضیح می‌دهد: «آی‌فون با وجود تمهیدات و بخشنامه‌های ستاد مبارزه با قاچاق کالا در سال‌های اخیر به‌صورت قاچاق وارد کشور شده است، در صورت لغو ممنوعیت واردات این کالا نیز تمهیدات جدیدی در این زمینه در نظر گرفته خواهد شد.» علاوه بر این، بررسی‌ها نشان می‌دهد که با تعیین سود بازرگانی ۹۶ درصدی قیمت‌ مدل‌های مختلف گوشی آی‌فون۱۴ و آی‌فون۱۵ دو برابر قیمت جهانی‌ خواهد شد.

طبق اعلام سایت رسمی اپل، در حال حاضر آی‌فون ۱۴، ۶۹۹ دلار و قیمت روز آی‌فون۱۴ پلاس ۷۹۹ دلار است، در این شرایط رسانه‌ها گزارش می‌دهند که با فرض اینکه پس از تصویب سود بازرگانی ۹۶ درصدی دلار همچنان در کانال ۵۷ هزار تومان باقی بماند، خریدار ایرانی باید ۸۰ میلیون تومان برای خرید یک آی‌فون ۱۴ پایه هزینه کند.

دبیر سابق انجمن واردکنندگان موبایل درباره تاثیر تعرفه جدید واردات آی‌فون بر عملکرد تجار گفت: «این افزایش تعرفه تغییری در عملکرد بازرگان ایجاد نمی‌کند و آنها در هر صورت قیمت‌های نهایی را افزایش می‌دهند. البته ممکن است که فروش این محصول را محدود کنند.»با این اوصاف، در شرایطی که اکثریت واردکنندگان از تقویت احتمال لغو ممنوعیت واردات آی‌فون صحبت می‌کنند، باید منتظر ماند و دید سرنوشت واردات آی‌فون در روزهای آینده چه خواهد شد.