از ۲ میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار ارزی که در سال ۱۴۰۲ برای واردات کالا تخصیص داده شده، سهم حوزه‌ی فناوری اطلاعات ۱۲۰ میلیون دلار بوده است.

نشست تخصصی «بررسی چالش‌های ارزی در صنعت فاوا» امروز با حضور اعضای کمیسیون تامین کالای تجهیزات فاوا سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران برگزار شد. در این نشست، ضمن بیان معضلاتی که در حوزه واردات، تامین و تولید کالاها و تجهیزات حوزه ICT از زبان رئیس و اعضای کمیسیون تامین کالا و تجهیزات سازمان نصر تهران، نایب‌رئیس این کمیسیون نتایج نظرسنجی از شرکت‌های تامین‌کننده و تولیدکننده این تجهیزات را که عضو سازمان نصر هستند، اعلام کرد.

براساس نتایج این نظرسنجی که در قالب پرسش‌نامه انجام شده است، ۹۱ درصد از شرکت‌های این حوزه که یا تامین‌کننده هستند یا تولیدکننده و یا در هر دو حوزه تامین و تولید فعالیت می‌کنند، اعلام کرده‌اند که مشکل در تامین ارز اصلی‌ترین و جدی‌ترین مشکلی است که از ابتدای سال ۱۴۰۳ با آن مواجه هستند.

حمیدرضا فراهانی، نایب رئیس کمیسیون تامین تجهیزات نصر تهران نیز در خصوص مشکلاتی که برای شرکت‌های فعال در این حوزه پیش آمده است، توضیح داد: ثبت سفارش، تامین ارز و واردات کالا در سه ماه اخیر با مشکل مواجه شده و تمام کسب‌وکارها فعالیتشان محدود شده و به مشکل خورده است. فارغ از مسئله عدم تامین ارز، از ابتدای امسال شرکت‌ها کد ۸ رقمی ثبت سفارش دریافت نکرده‌اند. از دو هفته قبل تعدادی از این کدها به‌صورت قطره‌چکانی برای برخی ارسال شده و در هفته گذشته هم تعداد کدهای ارسال‌شده بیشتر شده است.

در سه ماه گذشته فرایند ثبت سفارش و تخصیص ارز در حوزه فاوا متوقف شده است

موضوع عدم ارسال کد ثبت سفارش از این روز مشکل‌ساز است که بازرگانان تا زمانی که این کد ۸ رقمی را نداشته باشند نمی‌توانند ثبت سفارش انجام دهند و تخصیص ارزی هم نخواهند داشت. بر اساس نظرسنجی نصر تهران، ۱۲ درصد از شرکت‌هایی که در حوزه تامین تجهیزات فاوا فعال هستند مشکلات مربوط به ثبت سفارش را اصلی‌ترین مشکل دانسته‌اند.

۱۴ درصد از این شرکت‌ها هم گفته‌اند مسئله‌ای که برایشان اولویت بیشتری دارد موضوع تخصیص ارز است. ۴ درصد از شرکت‌ها هم اعلام کرده‌اند تامین مالی چالش اصلی آن‌ها است. البته اکثر شرکت‌ها (۷۰ درصد) گفته‌اند هر سه مسئله، چالش آن‌ها بوده و هست.

۷۶ درصد از شرکت‌های فعال در حوزه تامین تجهیزات فاوا بانی اصلی مشکلات موجود در زمینه ثبت سفارش و تامین ارز را بانک مرکزی و وزارت صنعت، معدن و تجارت دانسته‌اند. ۹۰ درصد از پاسخ‌دهنده‌ها نیز اعلام کرده‌اند که مشکلات پیش‌آمده برای تخصیص ارز، ثبت سفارش و تامین مالی خیلی زیاد یا زیاد دچار مشکل شده‌اند.

عدم زمان‌بندی مشخص در زنجیره دریافت ارز هم از مشکلات اساسی فعالان صنعت فاوا است که حدود ۶۸ درصد مشارکت‌کنندگان در این نظرسنجی اثرات منفی این وضعیت را بر کسب‌وکار خود بسیار زیاد می‌دانند.

نایب رئیس کمیسیون تامین تجهیزات نصر تهران در خصوص مشکلات ناشی از عدم زمان‌بندی مشخص برای دریافت ارز توضیح داد که شرکت‌ها ممکن است در طول چند ماه ثبت سفارش‌های مختلفی انجام دهند که در همان زمان ثبت به همه این درخواست‌ها پاسخ داده نمی‌شود اما چند ماه بعد، ناگهان چند سفارش پاسخ داده می‌شود که چون شرکت آمادگی کافی برای پرداخت هزینه همه این ارزهای تخصیص‌یافته را ندارد به مشکل می‌خورد و نمی‌تواند ارزی را که اختصاص داده شده، دریافت کند.

سهم ناچیز حوزه فناوری اطلاعات از ارز تخصیص‌یافته به واردات
فراهانی در ادامه به آمارهایی که در خصوص رقم واردات در سال ۱۴۰۲ منتشر شده اشاره کرد و گفت هر آماری که درباره تخصیص‌های ارزی اعلام شده است به ثبت سفارش‌های سال ۱۴۰۲ یا روزهای ابتدایی ۱۴۰۳ مربوط می‌شود و در حوزه فاوا در سال ۱۴۰۳ چون امکان ثبت سفارش فراهم نبود طبیعتاً ارزی هم تخصیص پیدا نکرده است. فراهانی در ادامه در مورد میزان تخصیص ارز برای واردات کالاهای حوزه IT گفت: در آمارهای بانک مرکزی اعلام شده است که حول‌وحوش ۲ میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار ارز برای واردات تخصیص داده شده است که از این رقم متاسفانه فقط ۱۲۰ میلیون دلار به حوزه IT رسیده که عدد بسیار ناچیزی است.

سیاست‌های نادرست دارد حوزه تامین تجهیزات فاوا را زمین می‌زند

محمد متشرعی، عضو کمیسیون تامین تجهیزات و کالای فاوا، در خصوص مشکلات ثبت سفارش و تایمن ارز برای تامین و تولید کالاهای صنعت فاوا از سیاست‌های بانک مرکزی و سازمان توسعه تجارت انتقاد کرد: بانک مرکزی و سازمان توسعه تجارت در حال نابود کردن تولید‌کنندگان صنعت فناوری اطلاعات هستند. مشخصا سیاست‌های بانک مرکزی در راستای سوق دادن فعالین شناسنامه‌دار و تولیدکنندگان به سمت قاچاق، سفته‌بازی، دلالی و… است. من به‌عنوان تولیدکننده اگر سرمایه تولیدم را اول سال یونجه بخرم، آخر سال ۶۰ درصد سود می‌کنم؛ در حالی که نرخ بازگشت سرمایه در حوزه تولید تجهیزات ICT ۷ ماه بعد است و سود این حوزه به ۳۰، ۳۵ درصد هم نمی‌رسد.

او در ادامه توضیح داد که در ۸ یا ۹ ماه گذشته در راستای سیاست انقباضی و کاهش تورم در کشور تسهیلات ریالی به تولیدکنندگان صنعت فناوری اطلاعات قطع شده و تسهیلاتی به این نوع شرکت‌ها داده نمی‌‌شود.

متشرعی اعتقاد دارد «بانک مرکزی با عدم برنامه‌ریزی، نامشخص بودن برنامه تامین ارز، سیاست بانکی انقباضی و… کمر همت بسته است که حوزه تامین تجهیزات فاوا را زمین بزند. در صورت تداوم این وضعیت ما نفس‌های آخرمان را خواهیم کشید.»

نقش مشکلات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری در افزایش تهدیدات امنیتی
در موضوع حملات سایبری به پلتفرم‌ها، سامانه‌ها و کسب‌وکارها همواره قدیمی بودن و به‌روز نشدن تجهیزات و زیرساخت‌ها به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین عوامل افزایش میزان حمله‌های سایبری مطرح شده است. اعضای کمیسیون تامین کالای تجهیزات فاوا سازمان نصر نیز یکی از پیامدهای عدم تامین ارز و عدم امکان ثبت سفارش کالا را همین افزایش این تهدیدهای امنیتی به دلیل وارد نشدن تجهیزات به‌روز به کشور می‌دانند.

۷۰ تا ۸۰ درصد از تجهیزات مربوط به حوزه امنیت شبکه وارداتی است

محمد متشرعی، عضو کمیسیون تامین کالای تجهیزات فاوا نصر تهران، در این خصوص به خبرنگار زومیت گفت: «حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد از تجهیزات حوزه امنیت وارداتی است. هرچند ممکن است ما سخت‌افزارهای مورد نیاز در این حوزه را وارد کنیم یا تجهیزات معدودی را خودمان در کشور تولید کنیم اما در مورد تهدیدهای امنیتی همه مشکلات سخت‌افزاری نیست.»

او در ادامه اضافه کرد: «در حوزه امنیت تهدیدها جدی است و موارد متعددی از تهدیدهای امنیتی رخ می‌دهد اما در کنار مشکل تجهیزات نارضایتی نیروی انسانی از فضای عمومی جامعه، از وضعیت اینترنت، از فیلترینگ و… هم وجود دارد که باعث عدم امنیت می‌شود. وقتی نیروی انسانی حالش خوب نیست کیفیت کارش پایین می‌آید و این موضوع هم تاثیر خودش را می‌گذارد.»

به لحاظ سخت‌افزاری و نرم‌افزاری توان کافی برای مقابله با حمله‌های سایبری را نداریم

مسعود شکرانی، عضو هیئت‌مدیره سازمان نصر تهران و رئیس کمیسیون تامین تجهیزات و کالای فاوا، نیز به عواملی اشاره کرد که باعث شده سطح امنیت شبکه کشور کاهش پیدا کند و مشکلاتی در این حوزه رخ دهد. او یکی از اصلی‌ترین مشکلات را این طور توضیح داد:

در بحث امنیت علاوه بر مسائل سخت‌افزاری، مشکلات نرم‌افزاری هم وجود دارد. در حوزه امنیت ما مفهومی به نام VKB داریم که یک پایگاه داده درباره تهدیدهای امنیتی است. یعنی پایگاهی که روزانه در آن اتک‌ها و ویروس‌های جدید کشف و بررسی می‌شود. براساس یافته‌های این پایگاه‌ها نرم‌افزارهای مقابله با تهدیدات به‌روزرسانی می‌شود. متاسفانه در ایران ارز لازم برای نرم‌افزار یا لیسانس‌های مقابله با تهدیدات به‌سختی داده می‌شود و بنابراین بسیاری از این نرم‌افزارهای مقابله‌ای چون به‌روزرسانی نمی‌شوند کارایی لازم برای مقابله با تهدیدهای جدید را ندارند و امنیت کافی را تامین نمی‌کنند.

عامل دیگری که شکرانی به آن اشاره می‌کند به حمله‌های سایبری اشاره دارد که با کمک هوش مصنوعی انجام می‌شود و دیگر به سبک و سیاق گذشته نیست. او توضیح می‌دهد که وقتی هوش مصنوعی تبدیل به عنصر اساسی انجام حملات سایبری تبدیل شده، در راه‌های مقابله با این حمله‌ها نیز باید از همین فناوری پیشرفته AI استفاده کرد و روش‌های پیشین نمی‌تواند موثر باشد.

او یکی از راهکارها برای برخوردار شدن از سرویس‌های باکیفیتِ مقابله با حملات سایبری برای کشور ما، که درگیر تحریم‌های خارجی است، را روشی می‌داند که روسیه در پیش گرفته است. شکرانی در این خصوص گفت: «روسیه کسپرسکی را حمایت کرد و توسعه داد که اکنون یک منبع دریافت اطلاعات مربوط به تهدیدهای امنیتی است. هم‌چنین یک ابر امنیتی درست کرد که به کمک آن Security as a Service را به شرکت‌هایش می‌دهد تا امنیت آن‌ها در برابر حملات سایبری را تامین کند.»

رئیس کمیسیون تامین تجهیزات و کالای فاوا توضیح داد که داشتن چنین روشی در ایران هم می‌تواند موثر باشد و سازمان نصر تهران مکررا توصیه کرده‌اند که با استفاده از توان داخلی و با کمک مشاوران روسی چنین سرویسی در ایران هم ارائه شود تا از این طریق هم در ارز صرفه‌جویی شود و هم کاری اساسی در حوزه امنیت صورت بگیرد اما تا امروز چنین اقدامی انجام نشده است.

بدنه دولت سیزدهم خالی از کارشناس و دیدگاه‌های کارشناسانه است

این عضو کمیسیون تامین تجهیزات و کالای فاوا وزارت ارتباطات را نه حمایت‌کننده حوزه فناوری اطلاعات، بلکه صرفا مجری برنامه‌ها و طرح‌های فناورانه دولت دانست و توضیح داد: «وزیر ارتباطات امروز دغدغه‌ش فیبر نوری و مسائلی است که عمومیت بیشتر و جنبه شوآف داشته باشد و حتی از مسائل امروز ما خبر هم ندارد. ما در دولت بعدی نیاز به وزیری داریم که بتواند مسائل این حوزه را با جدیت پیش ببرد.»

او قوانین موجود در حوزه تولید را به‌مراتب بدتر از حوزه تامین‌ و واردات دانست و توضیح داد که «همه طرح‌هایی که دولت به‌عنوان طرح حمایت از تولید عنوان می‌کند بیشتر حمایت گلخانه‌ای است که شاید فقط برای برخی تولیدکننده‌ها انجام شود نه برای همه.»

مسعود شکرانی، رئیس کمیسیون تامین تجهیزات و کالای فاوا، نیز از سیاست‌های دولت سیزدهم انتقاد کرده و توضیح داد: «در دولت فعلی با سیاست‌های شناور روبه‌رو هستیم، بدنه دولت از کارشناسان خالی شده و تصمیم‌ها بدون کارشناسی‌ انجام می‌شود.»

او در ادامه ابراز امیدواری کرد که در دولت بعدی وزیری برای وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات انتخاب شود که بر این حوزه مسلط و با تجارت در این حوزه آشنا باشد. او در ادامه اضافه کرد: «امیدواریم دولت جدید در این حوزه مشق و تمرین نکند، یک شیوه‌نامه ننویسند که در یک روز دو مرتبه اصلاح شود! اگر هم کارشناس ندارند از ظرفیت و تخصص بخش خصوصی استفاده کنند.»

رساندن سهم اقتصاد دیجیتال به ۱۵ درصد به تامین تجهیزات نیاز دارد

سهیل ترکان، عضو کمیسیون تامین تجهیزات و کالای فاوا سازمان نصر تهران، نیز با اشاره به هدف دو برابر کردن سهم اقتصاد دیجیتال کشور تا پنج سال آینده گفت: در برنامه هفتم توسعه پیش‌بینی شده است که سهم اقتصاد دیجیتال از ۷ درصد به ۱۵ درصد برسد یعنی بیش از دو برابر شود. برای تحقق این هدف بلندپروازانه نیاز به زیرساخت، تامین قطعات و… داریم و حتی در صورت تحقق این هدف تا ۵ سال بعد هم تازه به کشورهایی مثل ترکیه، امارات و… می‌رسیم که همین الان سهم ۱۵ درصدی اقتصاد دیجیتال دارند.

ترکان در ادامه اشاره کرد که برای رسیدن به سهم ۱۵ درصدی اقتصاد دیجیتال و تامین تجهیزات و زیرساخت لازم برای آن باید «بودجه واردات کالای صنعت فاوا به ۲ میلیارد دلار در سال برسد. این در حالی است که در حال حاضر واردات کل صنعت برق و الکترونیک کشور حدود ١٢٠ میلیون دلار است. در صورت تداوم این وضعیت هیچ رشدی نخواهیم داشت.»

او هم‌چنین توضیح داد که پروسه ثبت سفارش تا تامین ارز و در نهایت، رسیدن سفارش به کشور برای کالاهای صنعت ارتباطات و فناوری اطلاعات تا ۲ سال قبل فقط ۲ ماه زمان می‌برد اما از ۲ سال قبل تا الان این فرایند به خاطر مشکلات متعدد و چالش‌هایی که دارد ۷ تا ۸ ماه طول می‌کشد.