تعدد سامانه‌ها و نبود یک سامانه یکپارچه، فعالیت بازرگانان را کند کرده است. به نظر می‌رسد علی‌رغم شعارهای دولت مبنی‌بر تعدد ایجاد سامانه یکپارچه، این موضوع در عمل محقق نشده است و بازرگانان و تولیدکنندگان برای وارات تجهیزات باید در حدود ۱۱ سامانه ثبت اطلاعات کنند. تعدد سامانه نه تنها نظم فعالیت‌ها را افزایش نداده است، بلکه باعث افزایش قاچاق در کشور شده است.

سامانه مودیان، سامانه واحد تجارت فرامرزی، سامانه مجوزها، سامانه مقررات تجاری، سامانه یکپارچه کارت بازرگانی هوشمند، سامانه جامع مدیریت کالا و خدمات پس از ترخیص (pcm)، سامانه جامع تجارت، سامانه جامع انبارها، سامانه جامع گارانتی، سامانه تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی از جمله سامانه‌هایی هستند که بازرگانان برای واردات کالا باید از آنها استفاده کنند.

به نظر می‌آید یکپارچه‌سازی سامانه‌ها نه تنها اتفاق نیفتاده است، بلکه با گذر زمان به سامانه‌ها اضافه می‌شود. به گفته فعالا نظام صنفی، این موضوع نه تنها مانع قاچاق کالا نشده است،‌ بلکه قاچاق را افزایش داده است.

حمیدرضا فراهانی، نائب رئیس کمیسیون تامین تجهیزات کالای فاوا درباره تعدد سامانه‌ها گفت: در سیستم دولتی اعتقادی بر سامانه یکپارچه وجود ندارد. ما تعدد سامانه‌ها مواجه هستیم. سامانه تجارت فرامرزی، جزو اولین‌ سامانه‌هایی است که برای واردات باید ثبت‌نام می‌کردیم. از چند سال گذشته گفته می‌شد که این سامانه باید با سامانه جامع تجارت متصل و یکپارچه شود،‌ اما نه تنها این اتفاق نیفتاد،‌ بلکه چند سامانه دیگر هم به وجود آمد.

یکپارچگی سامانه وجود ندارد
فراهانی درباره این سامانه‌‌ها توضیح داد: الان در وزارت صمت، سامانه جامع تجارت، سامانه جامع انبارها و سامانه جامع گارانتی را داریم. داخل خود سامانه جامع تجارت هم یک سامانه دیگر برای انبارها را داریم. همه این سامانه‌‌ها فعلا برای وزارت صمت است.

به گفته فراهانی،‌ برنامه درست این است که سامانه جامع تجارت وزارت صمت، سامانه گمرک و انبارها، یک سامانه واحد باشد، اما الان همه سامانه به‌صورت منفک پیش می‌رود به شکلی که گاهی بازرگانان فراموش می‌‌کنند اطلاعات را در یک سامانه وارد کنند.

نائب رئیس کمیسیون تامین تجهیزات کالای فاوا توضیح داد: بازرگان برای کالایی که وارد می‌کند، یکبار در سامانه تجارت ثبت اطلاعات می‌کند که کالا را به چه کسی فروخته است و یکبار در سامانه پس از ترخیص ثبت می‌کند که کالا با چه وسیله نقلیه‌ای منتقل شده است؛ و یکبار دیگر در سامانه جامع تجارت ثبت می‌کند که کالا از انبار خارج شده است. سامانه مودیان هم اضافه شده که صورتحساب‌ها باید ثبت شوند.

فراهانی درباره ایجاد سامانه یکپارچه گفت: ایده ما این است که یک سامانه واحد به وجود بیاید که همه اطلاعات حتی داده‌های حسابداری شرکت‌‌ها آنجا ثبت شود. درحال حاضر تعدد سامانه‌ها به شکلی است که بازرگان گاهی فراموش می‌کند که اطلاعات را به صورت کامل ثبت کند.

در ادامه، مسعود شکرانی، رئیس کمیسیون تامین تجهیزات و کالای فاوای نصر تهران گفت:‌ تعدد سامانه‌ها یک بخش مسئله است. بازرگان اول باید کالا را تعریف کند و شناسه کالا (‌کد ۸ رقمی)‌ دریافت کند. بعد از این مرحله که زمان‌بر هم است، وزارت ارتباطات وارد می‌شود. در این بخش باید در سامانه تنظیم مقررات هم اطلاعات لازم وارد شود این در شرایطی است که وزارتخانه مربوطه هیچ اطلاعاتی درباره موارد تخصصی تجهیزات و کالاهای فاوا ندارد. بازرگان باوجود داشتن برگه سبز گاهی باز هم موقع خروج و انتهای کار با چالش مواجه است.

تعدد سامانه‌‌ها عامل افزایش قاچاق
شکرانی با اشاره به افزایش قاچاق در چند سال اخیر توضیح داد: این سامانه‌ها نه‌تنها مانع قاچاق نشده‌اند بلکه قاچاق را تقویت کرده‌اند. تعداد دستگاه‌هایی که در سامانه تنظیم مقررات ثبت شده است نسبت به واردات یک هفتم است، یعنی هفت برابر واردات رسمی، قاچاق وارد کشور شده است. برای جلوگیری از قاچاق می‌شود کاراهای زیادی انجام داد اما پیگیری نمی‌‌شود.

به گفته شکرانی بدترین نوع جلوگیری از قاچاق این است، به‌جای کنترل ورودی کالا،‌در مجتمع موبایل پایتخت دنبال قاچاق می‌‌گردند که این روند راه به جایی نمی‌برد.