اگر تا حالا درباره اینکه هوش مصنوعی چقدر باعث رویاپردازی سرمایه‌گذاران و عموم مردم شده است، تردیدی وجود داشت، کافی است سخنان جنسن هوانگ، مدیرعامل انویدیا، در نمایشگاه کامپیوتکس را که در اوایل ماه ژوئن در تایپه برگزار شد، مرور کنید. در این نمایشگاه مدیرعامل انویدیا درباره چرخه عرضه سالانه تراشه‌های هوش مصنوعی، روباتیک و مراکز داده پیشرفته صحبت کرد و از آنها به عنوان «کارخانه‌های هوش مصنوعی» یاد کرد.

با این اوصاف به نظر می‌رسد که هیجان جهانی حول ارزشمندترین شرکت تولیدکننده تراشه‌های نیمه‌رسانای جهان به اوج خود رسیده است، اما صحبت‌های هوانگ ممکن است برای اهالی تنگه تایوان معنای نسبتا متفاوتی داشته باشد. در واقع اعمال محدودیت‌های واشنگتن در صادرات تراشه‌های نیمه‌رسانای پیشرفته به چین به معنای آن است که امکان ارسال یا فروش پیشرفته‌ترین واحد پردازش گرافیکی (GPU) انویدیا به شرکت‌های سرزمین اصلی چین وجود نخواهد داشت. این در حالی است که با در نظر گرفتن به‌روزرسانی‌های پیاپی و سریع در این حوزه، چین ممکن است در رقابت هوش مصنوعی از رقیب بزرگش آمریکا عقب بماند؛ حتی اگر شرکت‌های چینی تمام منابعشان را برای حفظ قلمرو‌ خود در هوش مصنوعی مولد را مصرف کنند. در حوزه نرم‌افزاری، غول‌های فناوری چینی و استارت‌آپ‌های این کشور با سهمی برابر می‌توانند بازار را با الگوهای زبانی بزرگ پر کنند. در حوزه خدمات اینترنتی هم از آنجا‌ که صنعت خدمات اینترنتی چین تا حد زیادی از سایر نقاط جهان جدا شده است، داشتن پیشرفته‌ترین مدل‌ها مشکل چندانی ندارد؛ چون به هر حال بسیاری از استارت‌آپ‌های هوش مصنوعی، الگوهای خود را بر اساس الگوی متن‌باز Llama متعلق به شرکت متا می‌سازند. شرکت‌های چینی اما حالا مشغول رقابت بر سر چیزی هستند که پیش از آن بسیاری از بازارهای فناوری را ویران کرده است: قیمت.

دو سال عقب‌تر از آمریکا
با این اوصاف به نظر می‌رسد که جنگ قیمت جدیدی در چین در حال ظهور است که الگوی زبانی Doubao متعلق به شرکت بایت‌دنس (شرکت مادر تیک‌تاک) با قیمتی تا ۹۹.۸ درصد کمتر از الگوی زبانیGPT-۴ متعلق به شرکت آمریکایی اوپن ای‌آی آغاز شده است. این در حالی است که غول تجارت الکترونیکی چین، یعنی علی‌بابا، مانند غول جست‌وجوی اینترنتی این کشور، یعنی بایدو، غول رسانه‌های اجتماعی و بازی‌های ویدئویی تنسنت و شرکت‌های تخصصی هوش مصنوعی از جمله iFlytek و SenseTime که هر دو توسط ایالات‌متحده تحریم شده‌اند، همین برنامه‌ها را دنبال کرده‌اند. با این اوصاف است که شرکت آنت گروپ، زیرمجموعه علی‌بابا، به تازگی از سرمایه‌گذاری ۲.۹۲ میلیارد دلاری در سال گذشته میلادی در زمینه تحقیق و توسعه تکنولوژی‌های جدید خبر داده است که بیشتر در زمینه تکنولوژی هوش مصنوعی متمرکز بوده. این شرکت همچنین افشا کرده که در سال گذشته مجوز دولت چین را برای عرضه عمومی محصولاتی مبتنی بر الگوی زبانی بزرگ خود، یعنی Bailing، دریافت کرده است. آنت گروپ اعلام کرده است که الگوی زبانی بزرگ اختصاصی خودش را برای استفاده از دستیارهای هوش مصنوعی گوناگونی روی پلتفرم پرداخت الکترونیک علی‌بابا، یعنی ‌Alipay و همچنین دستیار هوشمند مدیریت سلامت و دستیار هوشمند مدیریت مالی این شرکت ارائه خواهد کرد.

جدیدترین بازیگر شرکت‌کننده در جنگ قیمتی میان الگوهای بزرگ زبانی چین، استارت‌آپ Zhipu AI، یکی از چهار ببر چینی است. ژو لی، یکی از بنیان‌گذاران و مدیرعامل SenseTime (ارائه‌دهنده نرم‌افزارهای مبتنی بر هوش مصنوعی)، در ماه مه گفت که شرکت‌های چینی تنها تلاش می‌کنند تا مشتریان بیشتری را جذب کنند و برندهای خود را بسازند و او انتظار دارد که شرکتش تا دو سال آینده به سوددهی برسد. برخی شرکت‌ها مانند بایدو به بهبود کارآیی در اجرای الگوهای زبانی انرژی‌بر به عنوان دلیل کاهش قیمت خود اشاره کرده‌اند.

این در حالی است که انویدیا حتی از افزایش بهره‌وری انرژی جدیدترین GPUهای بلک‌ول خود خبر داده است. بیل مک کارتنی، دانشمند کامپیوتر دانشگاه استنفورد، در اواخر ماه مه اعلام کرد که این پیشرفت‌ها در هر لایه از این فناوری، از تراشه گرفته تا نرم‌افزار، اتفاق می‌افتد. این موضوع چالشی را برای شرکت‌های چینی هوش مصنوعی ایجاد می‌کند که به تولید نیمه‌رسانای پیشرفته دسترسی ندارند. در همین راستا، رویترز خبر داد که برخی از شرکت‌های چینی هوش مصنوعی میزان طراحی تراشه‌های خود را کاهش می‌دهند تا به برخی از ظرفیت‌های تولید بزرگ‌ترین تراشه‌ساز جهان، یعنی شرکت تایوانی TSMC دسترسی پیدا کنند.

جو تسای، هم‌بنیان‌گذار و رئیس علی‌بابا، گفته است که انتظار دارد چین در نهایت توانایی خود را برای ساخت این پردازنده‌های گرافیکی پیشرفته توسعه دهد، اما در عین حال گفت که قهرمانان هوش مصنوعی این کشور شاید دو سال از ایالات متحده عقب‌تر باشند.

قیمت در برابر فناوری پیشرفته
با این همه اما غول‌ها یا قهرمانان تراشه‌ساز چینی تلاش می‌کنند تا با تجهیزاتی که قبل از تشدید تحریم‌های آمریکا در سال گذشته ذخیره کرده‌اند، تا حد امکان عملکرد خود را ارتقا دهند. در همین زمینه یکی از مدیران هوآوی به تازگی گفته است که تراشه هوش مصنوعی Ascend 910B این شرکت می‌تواند در بعضی وظایف عملکردی مانند تراشه A100 انویدیا داشته باشد؛ تراشه قبلی تراشه پیشرو H100 این سازنده تراشه که قرار است با تراشه‌های Blackwell جایگزین شود.

به این ترتیب در بازاری با دسترسی محدود به سخت‌افزار برتر و پیشرفته انویدیا، هوآوی به عنوان یکی از راه‌حل‌های بالقوه چین برای یک مشکل پیچیده ظاهر شده است. تراشه‌های این شرکت که در جعبه‌های به‌اصطلاح هوش مصنوعی نمایش داده می‌شوند، در نقش ماشین‌های همه‌کاره‌ای برای مشاغل کوچک طراحی شده‌اند. قیمت یک دستگاه آن می‌تواند از 300 هزار یوآن (41400 دلار آمریکا) تا سقف 2 میلیون یوآن متغیر باشد.

این در حالی است که انویدیا به سختی تلاش می‌کند تا دست‌کم به بخش‌هایی از بازار چین که به پیشرفته‌ترین فناوری‌ها نیاز ندارند، نزدیک شود. این کار ممکن است کمک کند تا بازدهی پیشرفته‌ترین تراشه‌های هوآوی نسبتا پایین بیاید. طبق حق ثبت اختراعی که در ماه مارس منتشر شد، این شرکت فناوری چینی در حال حاضر مشغول بررسی راه‌هایی است تا تکنیک‌های ساخت تراشه خود را از محدودیت‌هایش برای تولید تراشه‌های نیمه‌رسانای 5 نانومتری و 3 نانومتری فراتر ببرد؛ تا جایی که جنسن هوانگ، هم‌‌بنیان‌گذار و مدیرعامل انویدیا گفته است که هوآوی در نهایت راهی برای غلبه بر محدودیت‌های خود پیدا خواهد کرد. او در ماه فوریه به مجله Wired گفت: «آنها همچنان می‌توانند با جمع‌آوری بسیاری از این تراشه‌ها با هم، سیستم‌های بسیار بزرگ بسازند.» البته این به معنای چشم‌پوشی از دستاوردهای هوآوی در بهبود بهره‌وری انرژی از تراشه‌های جدیدتر و کاهش هزینه‌های مرتبط با آن است.

اگر کاهش قیمت در چین واقعا نتیجه افزایش بهره‌وری باشد، پس همه بازیگران این بازار برنده هستند: مصرف‌کنندگان، ارائه‌دهندگان خدمات شخص ثالث و خود شرکت‌های هوش مصنوعی. اما با توجه به سابقه جنگ قیمتی در صنعت فناوری چین، در حالی که شرکت‌های فناوری نقدینگی خود را می‌سوزانند، ممکن است اوضاع در هم بریزد.

در حقیقت شک و تردید به تدریج در حال ظهور است. پل رومر، اقتصاددان برنده جایزه نوبل‌ که به خاطر کارش روی تاثیر فناوری در توسعه اقتصادی شهرت دارد، در پایان ماه مه گفته بود که تردید دارد که هوش مصنوعی جهان را بیشتر از ارزهای دیجیتال تغییر دهد؛ یعنی نه چندان زیاد. او گفت: «من فکر می‌کنم شانس بسیار خوبی وجود دارد که ما در حال حاضر از یک حباب عبور کنیم و این نشان‌دهنده خوش‌بینی بیش از حد در مورد آن چیزی که هوش مصنوعی قرار است ارائه دهد، وجود دارد.»

بسیاری از کارشناسان معتقدند که جنگ قیمت در چین برسر ده پنی است. به عقیده آنها ظهور صدها شرکت مشابه می‌تواند یک شبه قیمت‌های خرده‌فروشی همه‌چیز را از وسایل نقلیه الکتریکی گرفته تا اشتراک دوچرخه و چای کیسه‌ای را پایین ‌آورد. حالا جدیدترین محصولاتی که وارد این جنگ قیمتی شده‌اند، چت‌بات‌های هوش مصنوعی هستند. هر چند ممکن است عجیب به نظر برسد، اما تا همین اواخر مشکل چین انبوه الگوهای زبانی بزرگ – چیزی که چت جی‌پی‌تی را به یک تولیدکننده محتوای انسان‌مانند تبدیل می‌کرد- نبود، بلکه کمبود آنها بود. در آغاز سال 2023 کارشناسان معتقد بودند که الگوهای زبانی بزرگ چینی دست‌کم یک دهه از فناوری پیشرفته آمریکایی عقب‌تر هستند. اما حالا باید دید این جنگ قیمتی چطور معادلات جنگ رقابتی استراتژیک چین و آمریکا در زمین هوش مصنوعی را تغییر می‌دهد.