کارشناسان شبکه و ارتباطات معتقدند تحریم‌های فناوری علاوه بر تحمیل هزینه‌های مادی، هزینه‌هایی مانند جاماندگی و جدافتادگی آموزشی، محدودیت‌های توسعه نرم‌افزاری، کاهش امنیت کاربران ایرانی و حذف سیستماتیک از ارتباطات بین‌المللی را برای کاربران ایرانی ایجاد کرده است.

در ایامی که کاربران و کسب‌وکارهای کشورهای مختلف دنیا هر روز به راحتی به آخرین فناوری‌ها دسترسی پیدا می‌کنند، کاربران ایرانی در کنار علاوه بر فیلترینگ، همزمان با تحریم‌های فناوری علیه ایران دست‌وپنجه نرم می‌کنند.

با اینکه تحریم‌ها و سیاست‌های محدودکننده دولت قابل دور زدن هستند و کاربران ایرانی می‌توانند با روش‌های مختلف آنها را بی‌اثر کنند اما این دور زدن به کاربران و کسب‌وکارها هزینه زیادی تحمیل می‌کند. آنها مجبور هستند علاوه بر پرداخت هزینه برای دسترسی به این سرویس‌ها، اگر می‌خواهند خدمتی در بازار جهانی عرضه کنند آن را با قیمت کمتری بفروشند. میلاد افشاری، متخصص شبکه در این باره می‌گوید: افرادی که در توسعه نرم‌افزار و برنامه‌نویسی فعال هستند، با چالش‌های زیادی مواجه‌اند و نمی‌توانند زیرساخت‌های مورد نیاز برای انجام کار خود را داشته باشند چون بسیاری از ارائه‌دهندگان سرویس‌های مختلف، محدودیت‌های زیادی برای توسعه‌دهنده‌های ایرانی گذاشته‌اند. هر کجا متوجه شوند شما از ایران برای یک سرویس درخواست می‌فرستید و می‌خواهید نرم‌افزارتان را توسعه دهید، محدودیت ایجاد کرده‌اند و عملا امکان استفاده از آن را نمی‌دهند.

به گفته افشاری قسمت قابل توجهی از انرژی، زمان و مهارت توسعه‌دهنده‌های نرم‌افزار و برنامه‌نویس‌ها در ایران صرف این می‌شود که چطور محدودیت‌ها و تحریم‌ها را دور بزنند تا بتوانند برای توسعه نرم‌افزارشان از یک سرویس ساده استفاده کنند.

افشاری در خصوص تاثیر تحریم‌های سرویس‌های ابری افزود: امروزه زیرساخت‌های سرویس‌های ابری به سمتی می‌روند که دیگر توسعه‌دهندگان را با پیچیدگی‌های لایه‌های زیرساختی مواجه نکنند اما این سروس‌ها هم برای کاربران ایرانی محدودیت زیادی ایجاد کرده‌اند. برنامه‌نویسی که قصد دارد علاوه بر کاربرهای داخل ایران، نرم‌افزارش را برای کاربران خارج از ایران هم در دسترس قرار بدهد با چالش‌های زیادی روبه‌رو است و شاید اصلا سراغ این سرویس‌ها نرود.

داده‌های کاربران همیشه در خطر است
به غیر از هزینه‌ای که توسعه‌دهنده‌ها و کسب‌وکارهای ایرانی برای دور زدن تحریم‌ها متحمل می‌شوند، کاربران ایرانی در استفاده روزمره از فناوری‌های جدید نادیده گرفته می‌شوند. افشاری در این باره می‌گوید: زمانی که یک ایرانی می‌خواهد از نرم‌افزاری مثل آنتی‌ویروس استفاده کند، بسیاری از ارائه‌دهنده‌های معروف این نرم‌افزارها برای کاربران ایرانی محدودیت دارند. این محدودیت تاثیرات منفی زیادی در امنیت اطلاعاتی افراد می‌گذارد و به آنها اجازه استفاده ایمن از سرویسی که قرار است امنیت ارتباط آنها را تامین کند نمی‌دهد.

این موضوعی است که به گفته افشاری سال‌هاست متخصصین امنیت در ایران با آن درگیر هستند و به واسطه استفاده از فیلترشکن، تحریم‌شکن و سرویس‌های دیگری که برای دور زدن تحریم‌ها استفاده می‌شود، امنیت داده‌های کاربران ایرانی به خطر می‌افتد.

حذف سیستماتیک ایران از ارتباطات بین‌المللی
از دیگر پیامدهای اصلی این تحریم‌ها، حذف سیستماتیک ایران از ارتباطات بین‌المللی و ضربه به اقتصاد دیجیتال کشور است. کاربران ایرانی در استفاده روزمره از فناوری‌های جدید نادیده گرفته می‌شوند و کسب‌وکارها به رسمیت شناخته نمی‌شوند. این موضوع باعث می‌شود اگر کسب‌وکارها حذف نشدند، با شرایط خاص یا به صورت کمرنگ در مجامع بین‌المللی پذیرفته شود و این اتفاق در دوران اوج هوش مصنوعی نتیجه‌ای جز عقب ماندن ایران ندارد.

کشورهایی که زیر سایه تحریم‌ها ارتباطاتشان با دنیا خدشه‌دار نشده، در رقابت برای توسعه فناوری‌های هوش مصنوعی هر روز بازار این حوزه را برای رقبای خود تنگ‌تر می‌کنند. این در حالی است که نه تنها کسب‌وکارهای ایرانی فعال در این حوزه با محدودیت مواجه هستند بلکه کاربران هم در دسترسی به این فناوری فراموش می‌شوند و زبان فارسی در اولویت‌های توسعه‌دهندگان هوش مصنوعی قرار نمی‌گیرد.

علی شاکر، پژوهش‌گر ارتباطات درباره تاثیر تحریم‌ها در عقب ماندن آموزشی ایران می‌گوید: تحریم‌ها دسترسی به منابع آموزشی، فناوری‌های پیشرفته و ابزارهای تحقیقاتی را محدود می‌کند و در مرحله نخست دانشجویان، محققات و استادان ایرانی با چالش‌های فراوانی مواجه می‌شوند. بسیاری از دانشگاه‌ها و موسسات تحقیقاتی در ایران نمی‌توانند اشتراک‌های مورد نیاز برای دسترسی به این منابع را داشته باشند و این امر کیفیت آموزش و پژوهش را پایین می‌برد.

به گفته او نبود امکان دسترسی به بسیاری از نرم‌افزارها و ابزارهای آموزش آنلاین شرکت‌های بزرگ فناوری دنیا، تبادلات علمی میان دانشگاه‌ها و مراکز علمی ایران و جهان را کاهش می‌دهد و چنین وضعیتی باعث نا امیدی و افزایش مهاجرت می‌شود.

همچنین عده‌ای از کارشناسان معتقدند راهکارهای پیش‌روی کاربران ایرانی برای مقابله با این تحریم‌ها محدود است و در این محدودیت استفاده از وی‌پی‌ان یکی از راه‌های اصلی است. اما استفاده از وی‌پی‌ان سبب شده که داده‌های کاربران با خطر جدی مواجه می‌شود. از طرفی، علاوه بر خطر استفاده وی‌پی‌ان، این کارشناسان معتقدند اگر مشخص شود که کاربری با IP ایران وارد شده و در حال دور زدن تحریم‌هاست یا مسیر تراکنشی یک کاربر به ایران برگردد، او به عنوان «کاربر مشکوک» شناسایی می‌شود و در بسیاری از موارد بدون اخطار قبلی داده‌هایش پاک شده یا سیستمش بدون اخطار قبلی بسته می‌شود. از این رو کارشناسان شبکه و ارتباطات وضعیت کسب‌وکارهای ایرانی را در مواجهه با تحریم‌ها و ناچاری استفاده از وی‌پی‌ان همراه با مخاطرات جدی می‌دانند و نسبت به امکان مسدودی یا محدودیت سرویسی که ارائه می‌دهند اعلام هشدار می‌کنند چون که در این فرآیند هیچ تعهد، بیمه یا روش جبران خسارتی پیش روی آنها وجود ندارد.