بزرگترین شرکت‌های فناوری در نیمه اول سال ۲۰۲۴ میزان سرمایه‌گذاری روی زیرساخت هوش مصنوعی را تا ۵۰ درصد افزایش داده و به بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار رسانده‌اند. بیشتر هزینه‌‌ها مربوط به توسعه زیرساخت هوش مصنوعی از جمله خرید زمین،‌ ساخت تاسیسات و تامین تجهیزات لازم برای افزایش قدرت رایانشی است. تمام این مخارج را در حالی شاهد هستیم که وال‌استریت نگران بازدهی این فناوری است و بازار سهامی روزهای سختی را پشت سر می‌گذارد.

بزرگترین شرکت‌های جهان با جیب پرپول به سراغ هوش مصنوعی رفته‌اند و طبق برآورد تحلیلگران میزان مخارج آنها در نیمه دوم سال ۲۰۲۴ حتی از این هم فراتر می رود و شاید شاهد افزایش دو برابری مخارج باشیم.

معامله‌گران و سرمایه‌گذاران به اندازه مدیران فناوری خوش بین نیستند. چنین مخارج گسترده‌ای ممکن است تا سالیان دراز به سوددهی و ورودی پول منتهی نشود. مارک زاکربرگ، مدیرعامل متا، با وجود تاکید بر سرمایه‌گذاری بیشتر و حتی افزایش مخارج شرکت در زمینه هوش مصنوعی می‌گوید بهره‌برداری مالی از قابلیت‌های هوش مصنوعی به سال‌ها زمان نیاز دارد.

اما از کاهش مخارج، حداقل در آینده کوتاه مدت، خبری نیست و مدیران خواستار اعتماد سرمایه‌گذاران هستند. از نگاه آنها کسب‌وکار اصلی شرکت به حدی سوددهی دارد که حتی چنین سطح مخارجی را نیز به دوش بکشد.

سرمایه‌گذاری محدود بسیار خطرناک‌تر از سرمایه‌گذاری بیش از حد است

مدیران همچنان بر افزایش سرمایه‌گذاری تاکید دارند. سوندار پیچای، مدیرعامل گوگل، می‌گوید: «در فناوری و هنگام عبور از گذار‌های این چنین… خطر سرمایه‌گذاری پایین [در هوش مصنوعی] بسیار جدی‌تر از سرمایه‌گذاری بیش از حد است.» الفابت، شرکت مادر گوگل، در نیمه اول سال ۲۰۲۴، از افزایش ۹۰ درصدی مخارج خبر داد اما کسب‌وکار اصلی این شرکت یا همان بخش تبلیغات نیز تنها در سه ماهه دوم با رشد ۱۱ درصدی درآمد خود ۶۴ میلیارد دلار آورده برای شرکت به همراه داشته است.

زاکربرگ نیز می‌گوید: «در این لحظه ترجیح می‌دهم ظرفیت را پیش از اینکه به آن نیاز داشته باشم بسازم تا اینکه بیش از حد دیر شود.»

از نگاه تحلیلگران نیز روند افزایش مخارج ادامه دارد. پیش‌بینی‌ها به رشد دو برابری سرمایه‌گذاری غول‌های فناوری روی هوش مصنوعی تا پایان سال اشاره می‌کند (یعنی بیش از ۲۰۰ میلیارد دلار) و تحلیلگران شرکت Dell’Oro انتظار دارند که طی پنج سال، حدود یک هزار میلیارد دلار به زیرساخت این فناوری از جمله دیتاسنتر‌ها اخصاص یابد.

بیشتر این مخارج به خرید زمین و ساخت دیتاسنتر‌هایی اختصاص می‌یابد که در نهایت مغز متفکر هوش مصنوعی و قدرت رایانشی آن را تشکیل می‌دهند. با این حال حتی در صورت بن‌بست طرح‌های هوش مصنوعی، شرکت‌ها می‌توانند ظرفیت ابری خود را به اهداف دیگری اختصاص دهند.

ایمی هود، مدیر ارشد مالی مایکروسافت، برای اطمینان خاطر سرمایه‌گذاران گفت دیتاسنتر‌ها دارایی‌های بلند‌مدتی محسوب می‌شوند که «به مدت ۱۵ سال و بیشتر» امکان بهره‌برداری مالی از آنها وجود دارد. به گفته او حتی اگر تقاضا برای خدمات و محصولات هوش مصنوعی کمتر از آنچه انتظار می‌رفت باشد، مایکروسافت می‌تواند روند خرید سخت‌افزار گران‌قیمت هوش مصنوعی را متوقف کند.

حبابی در آستانه انفجار یا تحولی واقعی؟

علاوه بر شرکت‌های بزرگ، استارت‌آپ‌های کوچکتری از جمله اوپن‌ای‌آی، آنتروپیک، xAI و چندین بازیگر دیگر با تمرکز بر هوش مصنوعی پا به میدان گذاشته‌اند. شرکت xAI ایلان ماسک بیش از ۲۰ میلیارد دلار، آنتروپیک در حدود ۲۰ میلیارد دلار و اوپن‌ای‌آی نیز بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار ارزش‌گذاری شده است.

مایکروسافت، گوگل، متا و آمازون نیز از جمله بزرگترین شرکت‌های جهان هستند که رقم‌های سرسام‌آوری را برای سرمایه‌گذاری در این حوزه گزارش می‌کنند. همین مساله باعث شده تا برخی از تحلیلگران به احتمال تشکیل یک حباب و رفتاری مشابه حباب دات‌کام در دهه ۱۹۹۰ و اوایل ۲۰۰۰ اشاره کنند.

ماکیل هادل، تحلیلگر شرکت خدمات مالی Morningstar، می‌گوید: «به نظرم مورد مشابهی که طبیعتا به ذهن بسیاری از سرمایه‌گذاران می‌رسد، حباب تلکام در اواخر دهه ۱۹۹۰ و اوایل ۲۰۰۰ است.» پس از انفجار حباب دات‌کام، بیشتر شرکت‌ها به طور کامل نابود شدند و بخش زیادی از سرمایه‌‌ها نابود شد.

اما شرایط امروز از برخی جهات تفاوت‌های مهمی با حباب دات‌کام دارد، علاوه بر بازیگران تازه‌کار و استارت‌آپ‌ها، نامداران فناوری که در حال حاضر کسب‌وکاری تثبیت شده و بسیار سودده دارند در این روند نقش اصلی را ایفا می‌کنند.

از سوی دیگر تلاش برای بهره‌برداری از این محصولات از همین حالا آغاز شده که برای مثال می‌توان به اشتراک پولی ChatGPT، نسخه‌های پولی چت‌بات جمنای و گروک اشاره کرد.

با این حال احتمال یک رکود اقتصادی در ایالات متحده و گزارش‌های نا امیدکننده برخی از فعالان فناوری از جمله آمازون و اینتل را نیز می‌توان در کنار عدم‌سوددهی هوش مصنوعی در شرایط فعلی از عوامل منفی امروز دانست.