آذری جهرمی: با دو پدیده سرکوب ترافیک و سرکوب قیمت مواجه هستیم/ باید اشتباهات گذشته برای تصدی‌گری و اعمال نفوذ دولت خاتمه یابد
ICTna.ir – وزیر سابق ارتباطات و فناوری اطلاعات گفت: فضای نوآوری، فضای عدم قطعیت و فضای سرمایه‌گذاری مخاطره‌آمیز است. سرمایه‌گذاری در حوزه استارتاپی فضای سرمایه‌گذاری افراد خاص است.
به گزارش آژانس خبری فناوری اطلاعات و ارتباطات (ایستنا)، محمدجواد آذری جهرمی در نشست کمیسیون فناوری اطلاعات اتاق بازرگانی ایران افزود: بنا نیست اکوسیستم نوآوری را به گونه‌ای باز کنیم که شبیه بورس شود. این اکوسیستم بازیگران، رفتار، ادبیات و مکانیزم خاص خود را دارد.
با دو پدیده سرکوب ترافیک و سرکوب قیمت مواجه هستیم
او اظهار داشت: تلکام، هسته اقتصاد دیجیتال است و در این اکوسیستم اگر کشنده‌های آن خوب کار نکنند، مابقی بخش هم خوب پیش نمی‌رود. امروز کشنده‌های هسته اقتصاد دیجیتال دچار مشکل هستند و دو عارضه کلی بر آنها حاکم است. یکی
سرکوب بازار به وسیله فیلترینگ است که چون مصرف از پیامک به سمت دیتا رفته، دیتا در داخل کشور و به وسیله فیلترینگ سرکوب میشود.
آذری جهرمی با بیان اینکه شاید میزان مصرف دیتا در کشور در سال ۱۴۰۳ از میزان مصرف ترافیک در سال ۱۴۰۰ شاید کمتر باشد، گفت: درصورتی‌که طی روندی که در سال ۱۴۰۰ داشتیم، ماهانه هشت درصد میزان مصرف ترافیک داشتیم. با سیاست دولت دوازدهم در توسعه اینترنت در مناطق محروم، ۳۰ میلیون کاربر به این بازار، به اقتصاد دیجیتال، به اپراتورها و سرمایه‌گذاری دولت اضافه شد که یک رشد هشت درصدی بود.
او تصریح کرد: سیاست‌های تثبیت قیمت هم براساس استراتژی‌های دیگر باعث می‌شد این هشت درصد رشد محقق شود. اینکه در طی چهار سال هسته اقتصاد دیجیتال ۲.۵ برابر شد و اهداف برنامه توسعه محقق شدند، ۴۰ هزار میلیارد تومان درآمد اپراتورها در سال ۱۳۹۶ به صد هزار میلیارد تومان در سال ۱۴۰۰ رسید.
آذری جهرمی با اشاره به اینکه امروز با دو پدیده سرکوب قیمتی و سرکوب ترفیک مواجه هستیم، افزود: این سیاست‌گذاری است که دولت به بخش تحمیل می‌کند. دولت معتقد است باید ترافیک داخلی افزایش یابد و این درحالی است که سیاست‌های افزایش ترافیک داخلی، سیاست‌های ایجابی نیست بلکه سیاست‌های سرکوبی است و این سیاست سرکوبی باعث شده چارچوب‌هایی بگذارد و در ترافیک بین‌الملل، بخش جذاب را محدود کند، کیفیت را کاهش دهد، نارضایتی کاربر را بالا ببرد و کیفیت سرویس را پایین بیاورد. ضمن اینکه برای رشد بخش داخلی می‌گوید باید ترافیک ارزان‌تر ارایه کرد.
تبدیل فعالیت اقتصادی اپراتورها به فعالیت ایدئولوژیک
او ادامه داد: این سیاست با هیچ مدل اقتصادی سازگار نیست و فعالیت اپراتورها از یک فعالیت اقتصادی به فعالیت ایدئولوژیک تبدیل شده است. این روند پایدار نیست و منطق اقتصادی ندارد.
به گفته آذری جهرمی، درحال حاضر اپراتور باید ترافیک داخلی را افزایش دهد و الزاما ارزان‌تر هم ارایه بدهد. اگر نخواهد این کار را بکند، برای آن پرونده تشکیل می‌دهند و تعزیرات باید با آن برخورد کند. نمی‌شود هر دو فعل را با هم سرکوب کرد و یک اکوسیستم موفق ساخت. این نیاز به بازنگری دارد.
کارزار انتخاباتی ۱۴۰۳ نشان داد فیلترینگ ناکارآمد است
او گفت: تهدیدات و چالش‌هایی نیز وجود داشته که برخی معتقد بودند فیلترینگ راه‌حل کار است. سه سال این کار را تجربه کردند. آیا مشکلات حل شده است؟ اگر حل شده به همین شیوه میشود ادامه داد ولی حداقل انتخابات و و کارزار انتخاباتی سال ۱۴۰۳ این را ثابت کرد که همه گروه‌ها و همه افراد معتقدند سیاست در پیش گرفته شده ناکارآمد است بطوریکه رییس مجلس در صحبت‌های انتخاباتی خود معتقد بود فیلترینگ ناکارآمد است و باید اصلاح شود. آقای جلیلی هم به عنوان استمرار دولت سیزدهم معتقد بود این سیاست ناکارآمد است و باید اصلاح شود. از سوی دیگر، رییس قوه قضاییه در روز انتخابات عنوان کردند اگر تغییر در سیاست را می‌خواهید در انتخابات مشارکت کنید.
آذری جهرمی افزود: راه اصلاح این سیاست، حضور در انتخابات است و دکتر پزشکیان هم به عنوان برنده انتخابات گفتند می‌خواهند این بساط را جمع کنند. یک هم‌نظری و هم‌گرایی در این زمینه وجود داشت که آن را در کمتر موضوعی می‌شد دید و خیلی شفاف درمورد آن صحبت شد.
او ابراز امیدواری کرد: این سیاست سرکوب اقتصادی که تصمیم اقتصادی هم نیست و فراتر از موضوع است و به موضوعات فرهنگ، امنیت ملی و کلان‌تر برمی‌گردد، اجماع نظری روی وجود دارد که باید حل شود و دولت باید سریع برای آن چاره‌اندیشی کند و مساله را حل کند.
دولت از دخالت در قیمت‌گذاری تلکام دست بردارد
آذری جهرمی گفت: اما در مدل سیاست تعرفه‌ای باتوجه به اینکه بیش از ۸۰ درصد از نیاز امروز مردم از طریق بازار موبایل و تلکام تامین میشود، حتما باید مورد تجدینظر قرار بگیرد و به مصوبات قانونی برگردد. دولت باید از دخالت در قیمت‌گذاری دست بردارد و فضا را تبدیل به فضای رقابتی کند.
او افزود: البته تغییراتی در مکانیزم قیمت‌گذاری برای اینکه ذینفع واحد در دو اپراتور غالب بازار وجود دارد، باید اعمال سیاست‌هایی شود که این وحدت رویه‌ای که در اپراتورها بوجود آمده را بشکند و فضا رقابتی بشود و قیمت‌گذاری اصلاح شود.
تقویت MVNOها یکی از راهکارهای رقابتی کردن بازار است
آذری جهرمی ادامه داد: در حوزه تلکام و موبایل شاید یکی از راهکارهایی که میشود به سمت رقابتی کردن بازار رفت و باتوجه به اینکه سریع هم می‌خواهیم به یک شاخص‌هایی برسیم، تقویت MVNOها باشد که دولت می‌تواند روی آن سرمایه‌گذاری و هدف‌گذاری کرده و آنها را تقویت کند.
او اظهار داشت: وقتی قیمت‌ها به سمت رقابتی شدن بروند، MVNOها ظرفیت فعالیت با قیمت‌های پایین باتوجه به چابکی را دارند و می‌توانند فضا را پیش ببرند. اگر حداقل ۱۰ تا ۱۵ درصد از بازار به سمت MVNOها برود، شاید بشود فضای رقابتی ایجاد کرد که هم رقابت در عرصه اپراتوری هم کامل‌تر میشود و هم دولت دست از سرکوب قیمتی بخش موبایل برمی‌دارد.
سیاست توسعه فیبر کامل نیست
وزیر سابق ارتباطات و فناوری اطلاعات درخصوص توسعه ارتباطات ثابت گفت: در دو سال اول دولت دوازدهم در بخش ثابت به دنبال توسعه فیبر بودیم اما بعد متوجه شدم این سیاست کامل نیست. این سیاستی بود که به شرکت مخابرات ایران پیشنهاد شده بود و از ما پیگیری می‌کردند اما یک موضوعی در نظر گرفته نشده بود و آن موضوع هم بازار مصرف ما بود.
او افزود: ما به لحاظ بلوغ محرک‌هایی که نیاز فیبر در کشور را تقویت می‌کند، به اندازه کشور کره پیشرفت نکرده بودیم. در کشور ما یوتیوب فراوانی مصرف و بلوغ در کره را ندارد. اگر این بلوغ وجود نداشته باشد، بازار متفاوت میشود و با فرض ثابت بودن بازار، این سیاست‌گذاری را پیشنهاد داده بودند. اگر ماهیت بازار یکی بود، بحث سیاستی می‌توانست کامل شود.
توسعه ارتباطات ثابت سیاست‌زده شد
آذری جهرمی توضیح داد: ما در سال ۱۳۹۹ به این نتیحه رسیدیم، سرمایه‌گذاری روی فیبر نمی‌تواند هدف اولیه باشد. هدف نهایی است اما نباید هدف اولیه باشد. طبیعتا ما یک گام واسط نیاز داریم و باید سراغ vDSL برویم و این هم حداقل سرمایه‌گذاری را می‌خواهد و سریع میشود به آن رسید. روی vDSL می‌توان سرعت خانگی را تا چهار پنج برابر بالا برد و به سقف ۸۰ تا صد مگابیت بر ثانیه رساند. این سرعت هم برای کاربر منطقی است و قیمت هم برای آن بالا نمی‌رود چون ارز سرمایه‌گذاری را می‌تواند تامین کند.
او افزود: ۱.۵ میلیون پورت فیبر نوری در سال ۹۶ دایر شد و تا سال ۱۴۰۰ نزدیک ۱۵۰ هزار تا ۲۰۰ هزار پورت آن واگذار شد. سرمایه‌گذاری زیادی هم در دولت سیزدهم شد، زحمات زیادی کشیده شد و باید از زحمات کشیده شده قدردانی هم کرد اما تجربه شد که بسته سیاستی آنها کامل نبود. آنها به تجربه دو سال آخر ما توجه نکردند و به آن نپرداختند و توسعه ارتباطات ثابت یک مقداری سیاست‌زده شد.
مفهوم پوشش در ارتباطات ثابت من‌درآوردی است
آذری جهرمی گفت: اکنون مدعی هستند هفت میلیون پوشش فیبر نوری ایجاد شده است. کلمه پوشش در شرایط ارتباطات ثابت، با استانداردهای بین‌المللی یک مفهوم من‌درآوردی است. اما با این همه هزینه و سرمایه‌گذاری که انجام شده است، ۱۵۰ هزار پورت به ما اضافه کرده است. معلوم است که بازار آماده جذب چنین خدماتی را ندارد. همین الان ۱۰ میلیون مشترک وجود دارد که می‌تواند ADSL را به vDSL تبدیل کند. شاید با ۶ هزار میلیارد سرمایه‌گذاری این مساله حل شود.
دولت به جنگ با مخابرات خاتمه دهد
یه گفته او، راهکار این است که دولت جنگ با مخابرات را خاتمه بدهد. مخابرات ایران یک سرمایه بزرگ ملی است که نباید این سرمایه را نابود کنیم و باید اشتباهاتی که در گذشته برای تصدی‌گری و اعمال نفوذ دولت بر مخابرات تکرار شده را خاتمه دهیم.
آذری جهرمی با بیان اینکه خود من هم این تجربه را را داشتم و خودم را هم نقد می‌کنم و بخشی از این موضوعات، نقد خودم هم است، گفت: البته به این شرط که مخابرات هم دست از تاثیرگذاری و سیاست‌ها و انحصارگری بردارد و vDSL را آزاد کند، اجازه دهد FCPها سرمایه‌گذاری کرده و به صورت منطقه‌ای بیت‌استریم را اجرا کنند.
او گفت: ما به استناد اجرای مصوبه بیت استریم و توسعه vDSL، بازار ثابت را هم می‌توانیم رقابتی کنیم و قیمت‌گذاری دستوری روی تلکام ثابت را هم برداریم. این موارد به سرعت قابل انجام است و vDSL در کمتر از یک سال قابل وصول و اجرا در کل کشور است.
قیمت‌گذاری دستوری برداشته شود
وزیر سابق ارتباطات و فناوری اطلاعات تاکید کرد: قیمت‌گذاری دستوری باید برداشته شود ضمن اینکه در قیمت‌گذاری تماس‌‌های صوتی اپراتورها هم باید تجدیدنظر شود.
به گفته او، اگر دو بسته سیاستی که یکی اقتصادی و دیگری غیراقتصادی است را پیگیری کنیم، بخشی از رفع انحصارها و حذف قیمت‌گذاری دستوری در حوزه ثابت و موبایل و بخشی از سیاست‌گذاری غیراقتصادی در حوزه کاهش سطح فیلترینگ پیگیری شود به رشد بازار اجازه داده شود و البته حذف تعرفه دو سویه داخلی و بین‌المللی صورت بگیرد و ترافیک داخلی هم مانند ترافیک بین‌الملل محاسبه شود، این فضای اقتصادی به اپراتورها و کشنده‌های اقتصاد دیجیتال داده میشود که خود را با بازارهای بین‌المللی تطبیق بدهند. این از موضوعاتی است که دولت می‌تواند پیگیری کند و پیش ببرد.
بخش اعظم سرمایه ژنی در حوزه استارتاپی از کشور خارج شده است
آذری جهرمی گفت: در بخش پوسته اقتصاد که جای رشد بزرگی داریم، سه چالش اصلی وجود دارد. یک چالش نیروی انسانی است که با مشکل مهاجرت که پیش آمده به شدت ما را آسیب‌پذیر می‌کند و بخش اعظم سرمایه ژنی ما در حوزه استارتاپی با بسته‌های تشویقی که کشورهای همسایه ارایه می‌دهند، از کشور خارج شده است.
او افزود: با بهبود شرایط کشور ممکن است بخشی برگردند. دولت باید به این مدل اکوسیستم‌ها وزنی بدهد یا سرمایه‌هایی بدهد یا تشویق‌هایی بگذارد که ظرفیت نیروی انسانی باتوحه به ظرفیت داخل کشور، تقویت شود.
او گفت: چالش دوم، اشباع بازارهای بالغ استارتاپی است. بازارهای دیجی‌کالا، اسنپ و تپسی اشباع شده است و مشتری جدید نمی‌تواند به آنها اضافه شود و توان مشتری فعلی هم در خرید کاهش داده است.
آذری جهرمی افزود: بسته‌های سیاستی مثل حوزه لندتک‌ها که توان خرید مشتری را بالا ببرد و کل اکوسیستم را تقویت کند، می‌تواند راه حلی برای عبور از چالش اشباع شده بازار فعلی باشد.
به گفته او، بخش دیگری از این چالش‌ها، بازارهای فعال نشده است که موضوعات ایجاد رگولاتورهای بخشی به ویژه در حوزه سلامت و آزادسازی جزو رئوس آنها است.
آذری جهرمی گفت: دولت باید به این دو حوزه خیلی توجه کند زیرا از حوزه‌هایی است که به شدت می‌تواند بازار را بزرگ‌تر کند. این کار دو بسته سیاستی مهم می‌خواهد که یکی آزادسازی داده و دومی تشکیل رگولاتورهای بخشی به ویژه در حوزه سلامت، حمل و نقل و فین‌تک است که می‌تونند نوآوری و خلاقیت را در حوزه اقتصاد دیجیتال تسریع کنند.