بانک مرکزی به عنوان عضو کارگروه ساماندهی رمزارزها، در آخرین اقدام مستقل خود، محدودیت ۲۵ میلیون تومانی روی واریز شناسه‌دار برای کسب‌وکارهای حوزه رمزارزی را اعمال کرد. محدودیت واریز تا سقف ۲۵ میلیون تومان از آذرماه ۱۴۰۱ اجرا شده بود اما واریزهای شناسه دار فعالان حوزه رمزارز از این محدودیت معاف بودند حال شاپرک به عنوان بازوی اجرایی بانکی مرکزی به صورت شفاهی از پرداخت‌یارها خواسته است تا سقف ۲۵ میلیون تومان را برای واریزهای شناسه‌دار نیز رعایت کنند.

بانک مرکزی به عنوان دبیرخانه این کارگروه که با مصوبه مرکز ملی فضای مجازی میزبان بخش‌های مختلف حاکمیت و بخش خصوصی است، به صورت شفاهی پرداخت‌یارها را ملزم به محدودسازی سقف واریز شناسه‌دار کرده است. رویکردی که تاکنون ابلاغ رسمی آن به کسب‌وکارها صورت نگرفته اما اعلام شفاهی آن مشکلات متعددی را برای فعالیت در این حوزه ایجاد کرده است.

پیگیری دغدغه خارج از چارچوب قانون
ایجاد محدودیت برای کسب‌وکارهای حوزه رمزارز تاکنون با عناوین مختلفی پیگیری شده است. کاهش سقف واریز درگاه پرداخت یا محدودیت برداشت دارایی برای ۷۲ ساعت تنها بخشی از این اقدامات هستند. اقداماتی که هدف از اجرای آنها در ابتدا و به ترتیب کنترل نرخ ارز و مبارزه با جرایم مالی عنوان شد اما در نهایت به محدودیت‌های ماندگار برای فعالیت در حوزه‌ای بدل شده که قیمت‌ها لحظه‌ای و مزیت آن نبود محدودیت بازارهای سنتی است.

عباس آشتیانی رئیس کمیسیون رمزارز سازمان نصر معتقد است هنوز طبق قانون دقیق و با شمول کاملی، بانک مرکزی متولی تنظیم‌گری حوزه رمزدارایی‌ها نیست. به گفته او: به دلیل اعمال محدودیت تبعیض آمیز نسبت به سایر حوزه‌ها که برای حوزه تبادل شاهد هستیم، مستقیما به معنی تنظیم‌گری است. در گزارش‌های جهانی هم شاهد هستیم که بانک‌های مرکزی تنها متولی حوزه رمزدارایی‌ها نیست و صرفا معطوف به حوزه رمزپول‌های منتشر شده توسط بانک‌های مرکزی و کارکرد ابزار پرداخت می‌شود اما در اینجا شاهد یک تنظیم‌گری کامل هستیم.

البته باید در نظر داشت که باتوجه به حدود ۱۵ میلیون کاربر این حوزه، تغییرات کلیدی و یک شبه مانند محدودیت واریز می‌تواند مشکلات بسیاری را بوجود بیاورد. به گفته آشتیانی: طبق ماده ۲۴ و ۳۰ قانون بهبود محیط کسب‌وکار هرگونه آیین‌نامه تغییری باید از طریق معاونت حقوقی ریاست جمهوری اطلاع‌رسانی شود، زمان تطبیق مناسب داشته باشد. کسب‌وکارها می‌توانند این موارد را از طریق سامانه 2430.ir به عنوان تخلف از قانون گزارش کنند.

مهدی فاطمیان مدیرعامل پرداخت‌یاری زیبال هم به رمزارزمدیا گفته بود: دو هفته پیش تماسی از جانب شاپرک، به‌عنوان بازوی اجرایی بانک مرکزی، با شرکت‌های پرداخت‌یار گرفته شد که محدودیت ۲۵ میلیونی واریز به صرافی‌ها روی واریزهای شناسه‌دار نیز اعمال شود.

دستاورد محدودیت
البته در روی دیگر سکه، سابقه این شکل از محدودیت‌ها می‌تواند نشان‌دهنده کارایی آنها باشد. مهکامه شریف‌زاد رئیس خودتنظیم‌گری انجمن بلاک‌چین معتقد است، این موضوع کمکی به کاهش جرایم و جلوگیری از تخلفات نمی‌کند بلکه موجب دستاوردی بهتر برای کسب‌وکارهای بزرگ رمزارز می‌شود.

به گفته او: در گذشته با کاهش سقف درگاه پرداخت به دست بانک مرکزی شاهد بودیم حجم تراکنش از روی یک سری کسب‌وکارها برداشته و به کسب‌وکارهای بزرگ‌تر سرازیر شد. این اقدامات تنها به تمرکز بیشتر تراکنش‌ها منجر و به طبع ریسک بیشتری را به ساختار بانکی و رمزارز داخل کشور تحمیل می‌کند.

افزایش محدودیت روی فعالیت در حوزه رمزارز در حالی پیگیری می‌شود که امروزه تقاضا برای استفاده از ظرفیت‌های این بازار به صورت چشم‌گیری در حال افزایش است.

صالح خواجه‌دلویی مدیرعامل هیت‌وبیت نیز می‌گوید: استفاده از فضا و ظرفیت‌های رمزارز به بخشی از زندگی مردم تبدیل شده است و ایجاد محدودیت نمی‌تواند روال روزمره مردم را تغییر دهد. به گفته او: ایجاد محدودیت که احتمالا به برداشت هم می‌رسد باعث سوق پیدا کردن مردم به دیگر مسیرهای مالی که غیرقابل رصد و تاریک است، می‌شود. به این صورت این محدودیت‌ها بازاری غیرشفاف را موازی بازار تمیز فعلی شکل می‌دهد.

این در حالی است که به گفته آشتیانی: روش واریز شناسه‌دار روشی است که به بانک مرکزی امکان نظارت پسینی و پیشینی را می‌دهد. نیاز برای بازارسازی با ایجاد تعادل در قیمت رمزدارایی در سطح کشور وجود دارد و از این ابزار در ابعاد محدودی استفاده می‌شد. اگر این ابزار بخواهد محدود شود، برآورده کردن نیاز موجود از روش‌هایی انجام خواهد شد که قطعا سطح مشاهده‌پذیری و تنظیم‌پذیری کمتری را به نسبت قبل دارند.

او در ادامه گفت: تا زمانی که ما توجه نکنیم در جامعه به دلیل موضوعات مختلف نیازهایی وجود داره و بخواهیم با کتمان نیاز، ابزار برآورده کردن آنها را از روش‌های مشاهده‌پذیر و شفاف محدود کنیم، نیاز از طریق مبادی مشاهده ناپذیرتری برآورده می‌شود.

به این ترتیب افرایش محدودیت به گزینه اصلی بزرگ‌ترین نهاد مالی کشور تبدیل شده است. از همین رو مدیرعامل هیت‌وبیت می‌گوید: این محدودیت‌ها باعث شکل‌گیری بازارهای غیرقانونی و غیرقابل رصد می‌شود و تبعات سنگینی دارد. به گفته او: با این محدودیت‌ها تصور می‌شود سرعت گردش پول کم و سرعت واریز و برداشت ریالی کنترل می‌شود. اما در حقیقت این اقدامات دومینویی را شکل می‌دهد. حجم درخواست تتر کاربران نتیجه تورم موجود است و ایجاد محدودیت جز آسیب به طرفین معامله را در پی ندارد.

تنظیم‌گری با لباس عضویت در کارگروه
رئیس کمیسیون رمزارز سازمان نصر، می‌گوید حدود ۱۰ روز پیش شاپرک شفاهی به پرداخت‌یارها اعلام می‌کند سقف واریز شناسه‌دار برای کسب‌وکارهای کشور ۲۰۰ و رمزارزها ۲۵ میلیون تومان است. به گفته او: صدور و تمدید مجوز پرداخت‌یارها در اختیار شرکت شاپرک و بانک مرکزی است و در حال حاضر خیلی از آنها قادر به جذب مشتری جدید یا حتی اصلاح اطلاعات مشتریان قبلی را به دلیل شرایط سخت تمدید مجوز ندارند، پرداخت‌یارها برای وضعیت مجوزی خود مجبور هستند این اعلام شفافی را انجام دهند.

همچنین رئیس خودتنظیم‌گری انجمن بلاک‌چین معتقد است: بهتر است به جای این قبیل محدودیت‌ها و عمیق کردن مشکلات، به فکر حل کردن ریشه‌ای موضوع باشیم و کمی بیشتر و غیرمتمرکزتر از کارشناسان این حوزه کمک بگیریم. قطعا دغدغه‌های بانک مرکزی هم مهم است اما محدودیت و مسدود کردن، موجب ایجاد نودهای پولشویی بیشتر و افزایش حفره تخلف و نفوذ آنها به کسب‌وکارهای غیرمرتبط می‌شود.

به گفته او، محدودیت بیشتر پای تراکنش‌های غیرمرتبط به رمزارز را بیشتر باز می‌کند.

آشتیانی اقدام بانک مرکزی به عنوان یکی از اعضای کارگروه ساماندهی رمزارزها را مستقل و در راستای تنظیم‌گری می‌داند. به گفته او: شاهد هستیم یکی از اعضای کارگروه به صورت مستقل اقدام تنظیم‌گرانه انجام داده بدون مشخص بودن دغدغه پشت این اقدام، از طریق پرداخت‌یاری‌ها و اجبار به آنها به صورت شفاهی مشغول به کار هستند.