تحریم‌ها سرمایه‌گذار خارجی را فراری داد
فعالان حوزه سرمایه‌گذاری باور دارند اصلی‌ترین دلیل جذب نشدن سرمایه‌گذارهای خارجی به کسب‌وکارها و استارت‌آپ‌های ایرانی، تحریم‌های اعمال شده علیه ایران است. به گفته آنها در صورت جذب شدن سرمایه‌گذارهای خارجی کسب‌وکارهای ایرانی می‌توانند در سطح بین‌المللی رقابت کنند.
جذب سرمایه خارجی به کسب‌وکارهای ایرانی یکی از راه‌هایی است که باعث رشد آنها در بازار داخلی و ورود به بازار جهانی میشود. با این وجود تحریم‌ها باعث شده است سرمایه‌گذاران خارجی تمایل زیادی برای ورود به این بازار نشان ندهند. سید حسین سجادی نیری، مدیرعامل تکنوتجارت در این باره گفت: «با توجه به شرایط ایران از جمله تحریم‌ها و مشکلاتی که آنها به بار می‌آورند و آماده نبودن بسترهای قانونی، جذب سرمایه‌گذار خارجی سخت‌تر از باز کردن قفل سرمایه‌گذاری در داخل کشور است.»
به گفته سجادی نیری حجم سرمایه‌گذاری داخلی کشور تناسبی با حجم نقدینگی و میزان پول‌های سرگردان در بازارهای دیگر مانند ملک، طلا، ارز و رمزارز ندارد. او اضافه کرد: «ما باید اول قفل پیش پای سرمایه‌گذاری داخلی را باز کنیم زیرا اگر این قفل باز نشود و سرمایه‌گذاری داخلی رونق پیدا نکند، طبیعتا انتظار برای سرمایه‌گذاری خارجی منطقی نیست. قفل سرمایه‌گذاری داخلی هم بیشتر مربوط به بحث اگزیت و خروج، بورسی شدن کسب‌وکارها و حمایت دولت از سرمایه‌گذاری‌های مراحل اولیه و بورسی است.»
او درباره تاثیر سرمایه‌گذاری خارجی افزود: «معمولا سرمایه‌گذاری خارجی با اسمارت مانی همراه است و قطعا حجم سرمایه‌گذاری ما را چند برابر می‌کند. علاوه بر این کسب‌وکارهای ما را به تجربیات جدید و جهانی نزدیک می‌کند و کمک می‌کند به بازارهای جهانی وصل شوند.»
سجادی نیری دیجی‌کالا را به عنوان کسب‌وکاری مثال زد که به دلیل بسته بودن فضای کشور نتوانست جهانی شود و در مقابل آن ترندیول ترکیه که از دیجی‌کالا عقب‌تر بود توانست رشد کند و بزرگ شود.
او درباره تجربه تکنوتجارت از سرمایه‌گذاری بین‌المللی گفت: «تکنوتجارت تا امروز سرمایه‌گذاری بین‌المللی انجام نداده و دلیل آن این است که من باور دارم اگر قرار است کاری در اکوسیستم انجام دهیم باید در راستای رونق سرمایه‌گذاری‌های داخلی باشد.»
به گفته مدیرعامل تکنوتجارت برای رونق بازار سرمایه داخلی، باید مسئله اگزیت و بورسی شدن کسب‌وکارها حل شده و دولت مجاب به ایجاد مشوق شود. او درباره همکاری با نهادهای داخلی افزود: «ما در تلاش برای ایجاد یک شرکت مشترک با صندوق نوآوری شکوفایی هستیم تا آن را تبدیل به یک CVC کنیم و برای بانک‌ها و بازار سرمایه الگویی شود تا بتوانند از مزیت‌های قانون جهش تولید دانش‌بنیان استفاده کنند.»
شرکت‌های داخلی ارزش خود را با ورود سرمایه خارجی پیدا می‌کنند
رضا قوامی‌پور، راهبر توسعه کسب‌وکار بین‌المللی شناسا باور دارد هر چقدر راه ورود سرمایه‌گذاران خارجی باز شود، به تبع آن اکوسیستم نوآوری رشد خواهد کرد و شرکت‌های داخلی ارزش واقعی خود را در بازار جهانی پیدا می‌کنند. او در این باره گفت: «با ورود سرمایه‌گذاران خارجی شرکت‌های ما ارزش واقعی خودشان را پیدا می‌کنند و شرکتی مثل دیجی‌کالا در کنار رقبای خود در کشورهای همسایه، ارزش بالاتری پیدا خواهد کرد.»
او افزود: «دیجی‌کالا با ارزش‌گذاری ۵۰۰ میلیون دلار معامله شد در حالی که در کشورهای همسایه روی شرکت‌هایی در این ابعاد، بالای یک میلیارد دلار ارزش‌گذاری شده است. بنابراین اگر سرمایه‌گذاران خارجی وارد اکوسیستم نوآوری ما شوند، علاوه بر اینکه این اکوسیستم رشد خواهد کرد و شرکت‌های جدیدتری وارد بازار خواهند شد، رقابت بین سرمایه‌گذاران مختلف شکل خواهد گرفت و ارزش واقعی کسب‌وکارها نشان داده میشود.»
قوامی‌پور درباره فعالیت‌های بین‌المللی شناسا گفت: «ما تلاش می‌کنیم شرکت‌هایی که در پورتفوی ما قابلیت بین‌المللی شدن دارند به بازارهای خارجی معرفی می‌کنیم. گاهی این شرکت‌ها با هویت‌های جدید در کشورهای دیگر شروع به کار می‌کنند تا بتوانند سرمایه‌گذار خارجی جذب کنند.»
او افزود: «کار دیگری که ما انجام می‌دهیم کشف فرصت‌های موجود در اکوسیستم نوآوری کشورهای دیگر است. سعی می‌کنیم ببینیم در کشورهای دیگر چه سرمایه‌گذارانی وجود دارند، اکوسیستم سرمایه‌گذاری خطرپذیر در آن کشورها چگونه است و چطور میشود با این سرمایه‌گذاران وارد همکاری شد.»
قوامی‌پور درباره جذب این سرمایه‌گذاران به کسب‌وکارهای ایرانی اضافه کرد: «ما سعی می‌کنیم بازار کشورهای مختلف را بررسی کنیم، با سرمایه‌گذاران آنها جلسات مختلف برگزار کنیم و تمام تلاشمان این است آنها مایل به سرمایه‌گذاری روی شرکت‌های ایرانی شوند. گاهی ممکن است این اتفاق به صورت مستقیم در شرکت‌های داخل ایران نیوفتد و نیاز به ایجاد شرکتی با هویت جدید در خارج از ایران باشد.»
به گفته قوامی‌پور فعالیت شناسا بیشتر در کشورهای حاشیه خلیج فارس است و علاوه بر آن در کشورهایی از جمله فرانسه، کانادا و هند فعالیت می‌کنند. او اضافه کرد: «ما خودمان را محدود به حوزه و منقطه خاصی نکرده‌ایم و سعی می‌کنیم به تبع فعالیتی که آن شرکت انجام می‌دهد کمک به توسعه مسیرش کنیم.»
تحریم‌ها اصلی‌ترین چالش برای ورود سرمایه‌گذاران خارجی
به گفته قوامی‌پور تحریم‌ها از اصلی‌ترین چالش‌های شرکت‌های ایرانی برای معامله با سرمایه‌گذاران خارجی است. او درباره سایر چالش‌های کسب‌وکارهای ایرانی گفت: «چالشی که از سمت خود ما وجود دارد این است که به دلیل اینکه شرکت‌هایمان را در یک فضای آکواریومی رشد داده‌ایم، با ادبیات بین‌المللی و مسیری که برای ورود به این فضا پیش روی خود دارند آشنا نیستند و این موضوع نیاز به تمرین و استمرار دارد.»
او درباره کسب‌وکارهایی که احتمال موفقیت بیشتری در فضای بین‌المللی دارند گفت: «استارت‌آپ‌هایی که انعطاف‌پذیری آنها با فضای بین‌المللی راحت‌تر انجام میشود، یعنی می‌توانند سریع‌تر زیرساخت‌هایشان را با بازارهای خارجی منطق بکنند و تیم‌هایشان را با ادبیات بین‌المللی تطبیق دهند، در این مسیر موفق‌تر خواهند بود. قطعا برای موفقیت باید تیم‌ها علاوه بر اینکه چابکی لازم را دارند، ریسک‌پذیر باشند.»
قوامی‌پور افزود: «بسیاری از تیم‌هایی که من می‌بینم مایل به ورود به فضای بین‌المللی و جذب سرمایه‌گذار خارجی هستند، رویایی در سر دارند و برای آن اقدامی نمی‌کنند. مهم‌ترین نکته برای جذب سرمایه‌گذار خارجی جسارت و شهامت است.»