ایده الکترونیکی کردن خدمات دولت و پس از آن قدم گذاشتن در مسیر هوشمندسازی از ۲ دهه قبل آغاز شد؛ اما فرایند اجرایی شدن آن به حدود چهار سال قبل برمی‌گردد. امروز دولت الکترونیک با تسهیل امور در حوزه‌های مختلف توانسته ۷۷ درصد خدمات دولتی را به صورت الکترونیکی ارائه و بیش از ۱۴ درصد از خدمات را به سمت هوشمندسازی سوق دهد.

به گزارش ایرنا، اردیبهشت ۱۴۰۱ «پنجره ملی خدمات دولت هوشمند» رونمایی شد و اکنون بیش از ۵۳ میلیون کاربر در آن ثبت‌نام کرده و احراز هویت شده اند تا از ۷۷ درصد خدمات دولتی که به صورت الکترونیکی و از این بستر ارائه می‌شود، استفاده کنند.

از زمان راه‌اندازی این سامانه تا کنون، بیش از پنج میلیارد و ۷۰۰ میلیون سرویس مستقیم از سامانه‌های ملی و استانی انجام شده است.

پس از اسقرار دولت الکترونیکی، یکی از اهدافی که برای وزارت ارتباطات و دیگر دستگاه‌های اجرایی ترسیم شد، حرکت به سمت هوشمندی بود. هوشمندسازی خدمات الکترونیکی دولت به این معناست که برای دریافت خدماتی که از سوی دولت ارائه می‌شود، هیچ مراجعه ای به هیچ دستگاهی انجام نشود. اکنون از میان ۷۷ درصد خدمات دولتی که به صورت الکترونیکی ارائه می‌شوند، ۱۴ درصد به سمت هوشمندسازی گام برداشته‌اند.

در ماده ۱۰۷ برنامه هفتم پیشرفت به این نکته اشاره شده که دستگاه‌های اجرایی برای هوشمندسازی و تحقق دولت الکترونیک، مکلفند مراکز داده اصلی و پشتیبان خود را به زیرساخت یکپارچه ابری دولت هوشمند متصل کنند. از طرف دیگر وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز مکلف است تا پایان سال نخست برنامه، نسبت به ایجاد، تقویت و استقرار زیرساخت یکپارچه ابری دولت هوشمند اقدام کند و در این مسیر اولویت را به استفاده از الگوی مشارکت عمومیـ خصوصی بدهد.

وضعیت اتصال به پنجره ملی خدمات دولت هوشمند

بر اساس آخرین آمار، ۷۷ درصد خدمات متصل با احتساب مجوزها اعم از صنفی و غیر صنفی و بیش از ۵۴ درصد خدمات شناسنامه‌دار از طریق پنجره ملی خدمات دولت هوشمند به مردم ارائه می‌شود.

۱۴۲ دستگاه اجرایی مشمول پیوستن به پنجره ملی خدمات دولت هوشمند هستند که از این بین ۱۴۰ دستگاه متصل شده‌اند و ۲ دستگاه متصل نیستند. چهار هزار و ۷۶۹ خدمات شناسنامه‌دار، سه هزار و ۶۰۲ خدمت مشمول و ۵۱۰ خدمت هوشمند تایید شده نیز به این بستر متصل هستند.

تاکنون ۶۵ شهرداری، ۷۵ سامانه شهرداری، ۱۸۸ نوبت دهی بیمارستانی، ۳۰۳ دانشگاه و مرکز پژوهشی و ۵۵۱ سامانه دانشگاهی به پنجره ملی متصل شده‌اند. ۲ هزار و ۸۳۷ مجوز صنفی و ۵۲۵ مجوز خانگی نیز از این طریق صادر شده است.

تکیلف سالیانه؛ هوشمندسازی دست کم ۲۰ درصد خدمات الکترونیکی دولت

در بخش دیگر این برنامه به این نکته اشاره شده که دستگاه‌های اجرایی باید سالیانه حداقل ۲۰ درصد از خدمات الکترونیکی خود را در قالب خدمات هوشمند، بدون مراجعه حضوری و دخالت عامل انسانی یا اخذ مدارک و مستندات به صورت دستی، ارائه کنند.

مرکز ملی تبادل اطلاعات (NIX) بخش دیگری است که به استقرار ۱۰۰ درصدی دولت الکترونیکی کمک می‌کند. ایجاد این مرکز از سال ۹۵ در دستور کار قرار گرفت و بر اساس آخرین آمار اعلام شده تا پایان شهریور ماه ۱۴۰۳، بیش از سه هزار و ۶۰۰ سرویس بر این بستر ارائه شده که مجموع تراکنش‌های آن را به بیش از ۲۵ میلیارد و ۶۰۰ میلیون رسانده است.

در مرکز ملی تبادل اطلاعات، ۱۶۴ دستگاه سرویس گیرنده و یک هزار و ۱۲۵ دستگاه سرویس‌دهنده مشغول فعالیت هستند.

پرمخاطب‌ترین سرویس‌ها و سامانه‌ها

سرویس استعلام بیمه نامه (سازمان بیمه مرکزی)، استعلام اطلاعات پایگاه شناسی ملی اشخاص (سازمان ثبت اسناد و املاک کشور)، پیگیری دریافت کارت ملی (ثبت احوال کشور)، سامانه تعداد خطوط مشترکین تلفن ثابت و سیار (سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی) و وضعیت واحد صنفی (وزارت کشور)، از جمله پرمخاطب‌ترین سامانه‌ها هستند.

سامانه‌های درگاه پیشخوان وزارت آموزش و پرورش، پنجره واحد خدمات هوشمند وزارت راه و شهرسازی، پنجره واحد سازمان تامین اجتماعی، درگاه ملی مجوزهای کشور- وزارت اقتصاد و دارایی و پنچره واحد دانشگاهی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری از سامانه‌های پرمخاطب پنجره ملی هستند.

مرکز ملی تبادل اطلاعات (NIX) بخش دیگری است که به استقرار ۱۰۰ درصدی دولت الکترونیکی کمک می‌کند. ایجاد این مرکز از سال ۹۵ در دستور کار قرار گرفت و بر اساس آخرین آمار اعلام شده تا پایان شهریور ماه ۱۴۰۳، بیش از سه هزار و ۶۰۰ سرویس بر این بستر ارائه شده که مجموع تراکنش‌های آن را به بیش از ۲۵ میلیارد و ۶۰۰ میلیون رسانده است. در مرکز ملی تبادل اطلاعات، ۱۶۴ دستگاه سرویس گیرنده و یک هزار و ۱۲۵ دستگاه سرویس‌دهنده مشغول فعالیت هستند.

رضایت مردم از دستگاه‌ها

یکی از اتفاقاتی که مدتی است در حوزه الکترونیکی کردن خدمات دولت رخ داده، امکانی برای گزارش رضایتمندی مردم از کارکنان دستگاه‌های اجرایی است. بر اساس این نظرسنجی که ۲ میلیون و 700 نفر در آن شرکت کرده‌اند، مردم به ترتیب از خدمات وزارت بهداشت، جهاد کشاورزی، وزارت جوانان، وزارت فرهنگ و وزارت کشور رضایت ۹۰ درصدی دارند. وزارت اقتصاد، وزارت راه و شهرسازی، وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات، وزارت علوم و تحقیقات، وزارت میراث فرهنگی، وزارت نیرو، سازمان‌های زیر نظر رئیس جمهور، وزارت آموزش و پرورش، وزارت تعاون، وزارت صنعت، وزارت نفت، وزارت امور خارجه و وزارت دادگستری بین ۸۹ تا ۸۵ درصد از رضایت کاربران را کسب کرده‌اند. در این بین، وزارت بهداشت بیشترین و وزارت دادگستری کمترین میزان رضایت را کسب کرده‌اند.

پرمخاطب‌ترین دستگاه‌های اجرایی وزارت آموزش و پرورش، سامانه حمایت و سامانه جامع رفاهی و پرمخاطب‌ترین سرویس‌های مستقیم استعلامی در نظرسنجی اعتبار دفترچه بیمه درمانی، سطح سواد و پیگیری دریافت کارت ملی است.