سالی که گذشت برای جهان فناوری بدون شک از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بود. در سال ۲۰۲۴چند انتخابات مهم از جمله ایالات متحده و هند، تحولات بزرگ در ترتیب بزرگترین شرکت‌های فناوری و دردسر‌های گوگل با دولت آمریکا را داشتیم. شرکت‌های هوش مصنوعی که از سال ۲۰۲۲ و عرضه ChatGPT به وزنه مهمی در جهان فناوری تبدیل شدند در سالی که گذشت و به ویژه ماه‌های پایانی به تیتر اصلی اخبار تبدیل شدند و همچنین رویای دیرینه جهان کریپتو یا بیت‌کوین ۱۰۰ هزار دلاری بالاخره در سالی که گذشت محقق شد.

اگرچه در نگاه کلی می‌توان سال گذشته را بردی برای جهان فناوری دانست، اما بدون شک شرایط برای تمام فعالان یکسان نبود و نمی‌توان شرکت اینتل که بخش زیادی از ارزش سهام خود را از دست داد و حتی کار به گمانه‌زنی درمورد فروش آن رسید را با انویدیا که برای اولین بار به کلوپ ۳ هزار میلیارد دلاری‌ها پیوست در یک دسته قرار داد.

این سال همچنین بدون شک برای ایلان ماسک که ثروتش از ۴۰۰ میلیارد دلار عبور کرد با پاول دوروف،‌ بنیان‌گذار تلگرام که در فرانسه دستگیر شد یکسان نبود.

از این رو در این مطلب سعی کردیم تا حد ممکن به برندگان و بازندگان جهان فناوری در سالی که گذشت بپردازیم و به طور خلاصه بگوییم چرا از نظر ما آنها برنده یا بازنده محسوب می‌شوند.

برندگان سال ۲۰۲۴

ایلان ماسک: ثروتمندترین فرد جهان به بانفوذ‌ترین چهره فناوری تبدیل شد

ایلان ماسک، بنیان‌گذار اسپیس‌اکس و مالک ایکس، را بدون شک می‌توان به چند دلیل می‌توان پیروز مهم سال ۲۰۲۴ در بین چهره‌های فناوری دانست. اگرچه سال گذشته برای اشخاصی همچون جنسن هوانگ، مدیرعامل انویدیا، به دلیل تبدیل شرکت تحت رهبری‌اش به عنوان یکی از مهمترین و ارزشمندترین شرکت‌های جهان فناوری یا سم آلتمن، مدیرعامل اوپن‌ای‌آی، برای پیشتازی بی چون و چرا در بین استارت‌آپ‌های هوش مصنوعی، شیرین رقم خورد، اما برد ماسک تنها به پیروزی شرکت‌هایش محدود نمی‌شود.

ماسک در سالی که گذشت برای اولین بار به قمار بزرگی در انتخابات آمریکا دست زد و به حامی تمام قد دونالد ترامپ، نامزد جمهوری‌خواه ریاست جمهوری آمریکا، تبدیل شد. با پیروزی ترامپ در انتخابات ماه نوامبر، ماسک حالا نه تنها به عنوان ثروتمندترین فرد جهان در جایگاهی دست نیافتنی با بیش از ۴۰۰ میلیارد دلار قرار دارد، بلکه به عنوان یکی از بانفوذ‌ترین مدیران فناوری در دولت بزرگترین اقتصاد جهان محسوب می‌شود.

شرکت‌های تحت رهبری ماسک نیز در سالی که گذشت تحولات مهمی را تجربه کردند. اسپیس‌اکس با آزمایش موفق پرواز استارشیپ و بازیابی بوستر این موشک فوق سنگین و برای اولین بار توانست بوستر این موشک عظیم‌الجسه را در ماه اکتبر با موفقیت در آغوش جایگاه فرود خود قرار دهد.

همچنین خدمت اینترنت ماهواره‌ای استارلینک که توسط شرکت اسپیس‌ایکس ارائه می‌شود در سال گذشته بیش از ۱۰۰ کشور را تحت پوشش قرار داد و در آزمایشی موفق اتصال مستقیم اینترنت ماهواره‌ای با گوشی هوشمند را برقرار کرد و این شرکت موشکی حدود ۳۵۰ میلیارد دلار ارزش‌گذاری شد.

شرکت خودروی الکتریکی ماسک نیز امسال بالاخره پس از وعده‌های فراوان از تاکسی رباتیک خود رونمایی کرد و همچنین به دنبال پیروزی ترامپ در انتخابات آمریکا، ارزش سهام شرکت تسلا حدود ۷۰ درصد افزایش یافت.

بیت‌کوین: رویای ۱۰۰ هزار دلاری محقق شد

سال ۲۰۲۴ برای بیت‌کوین و به طور کلی دنیای کریپتو از همان ابتدا با خوشی آغاز شد. در تاریخ ۱۰ ژانویه ۲۰۲۴ کمیسیون بورس و اوراق بهادار ایالات متحده برای اولین بار صندوق قابل معامله بورسی یا ETF بیت‌کوین را به تصویب رساند و پس از آن این رمزارز پس از سال‌ها توانست سقف پیشین خود را پشت سر بگذارد و ارزش آن به حدود به بیش از ۷۴ هزار دلار برسد.

اما تایید ETF و ایجاد مجرایی برای حمایت سازمانی و شرکتی از بزرگترین رمزارز جهان پایان راه نبود و در کنار اخبار مثبت متعدد از استقبال شرکت‌ها، در نوامبر ۲۰۲۴ پیروزی ترامپ به عنوان نامزد حامی بیت‌کوین در انتخابات آمریکا مهر تایید دیگری بر اهمیت انکار ناپذیر این رمزارز بود و پس از سال‌ها انتظار برای فعالان جهان کریپتو، قیمت بیت‌کوین از سرحد ۱۰۰ هزار دلار عبور کرد و ارزش بازار آن به بیش از ۲ هزار میلیارد دلار رسید.

کاربران هوش مصنوعی: قابلیت‌های جدید صوتی، تصویری و متنی

از همان سال ۲۰۲۲ و پس از معرفی ChatGPT، رقابت تنگاتنگی را بین شرکت‌های بزرگ و استارت‌آپ‌های کوچک برای کسب بازار و سهم‌خواهی از کاربران هوش مصنوعی شاهد هستیم.

با اینکه هوش مصنوعی سیلی از سرمایه‌‌گذاری‌ها را به سمت شرکت‌های ارائه دهنده روانه کرد و ارزش شرکت‌های ارائه دهنده به شکل قابل توجهی افزایش یافت، اما رقابت به بین فعالان این حوزه به خلق و عرضه قابلیت‌ها و ابزارهای جدیدی در سال ۲۰۲۴ منجر شد که کاربران هوش مصنوعی را توانمندتر از همیشه می‌کند.

در سالی که گذشت اوپن‌ای‌آی پس از عرضه مدل زبانی GPT 4o، امکان دسترسی کاربران را به حالت صوتی پیشرفته فراهم کرد و چندی پیش کاربران به Sora، مولد ویدیو این شرکت، نیز دسترسی پیدا کردند. بزرگترین استارت‌آپ هوش مصنوعی همچنین از مدل‌ استدلال محور o1 رونمایی کرد و پیش نمایشی از نسخه جدید این مدل‌ها با نام o3 را مشاهده کردیم و رقیب گوگل ChatGPT Search در ماه دسامبر بالاخره در اختیار کاربران قرار گرفت.

شرکت متا در جولای و سپتامبر ۲۰۲۴ از سومین سری مدل زبانی Llama 3 از جمله نسخه‌های ۳.۱ و ۳.۲ رونمایی کرد که به ویژه به دلیل متن‌باز بودن از اهمیت بالایی برای جامعه پژوهشی برخوردار هستند. این شرکت همچنین از Movie Gen، ابزاری برای تولید ویدیو براساس متن نیز رونمایی کرد.

گوگل در رقابت تنگاتنگ با اوپن‌ای‌آی از دو مدل جدید به نام‌های جمنای ۱.۵ و ۲.۰، یکی در ماه فوریه و دیگری در ماه دسامبر رونمایی کرد و پنجره متنی این مدل‌ها را به شکل قابل توجهی افزایش داد. گوگل همچنین در سالی که گذشت ارتباط نزدیک‌تری را بین ابزارهای هوش مصنوعی و موتور جستجو برقرار کرد.

آنتروپیک، دیگر استارت‌آپ بزرگ هوش مصنوعی که توسط اعضای سابق اوپن‌ای‌آی بنیان‌گذاری شده است، در ماه اکتبر از Claude Sonnet 3.5 رونمایی کرد که به گفته متخصصان در موارد بسیاری بهتر از مدل‌های دیگر شرکت‌ها عمل می‌کند.

شرکت هوش مصنوعی ماسک، xAI، نیز به تازگی از نسخه دوم هوش مصنوعی گروک (Grok 2.0) رونمایی کرد و همچنین امکان دسترسی به این چت‌بات برای تمام کاربران شبکه اجتماعی ایکس فراهم شد.

کاربران اینترنت: اینترنت ماهواره‌ای برای گوشی‌ها

پوشش اینترنت ماهواره‌ای در سراسر جهان با توجه به افزایش پوشش استرالینک و پیشرفت رقبایی مثل Kupier از آمازون و سرمایه‌گذاری گسترده اتحادیه اروپا برای آغاز یک پروژه اینترنت ماهواره‌ای به شکل قابل توجهی افزایش یافته و چشم‌انداز روشنی را برای پوشش سراسری اینترنت ماهواره‌ای به تصویر می‌کشد.

اما شاید مهمترین خبر سال جاری مربوط به اینترنت ماهواره‌ای گوشی‌ها و اتصال مستقیم به گوشی‌های هوشمند معمولی باشد. ایلان ماسک در ماه فوریه طی توییتی اعلام کرد که استارلینک برای اولین بار اتصال مستقیم به گوشی هوشمند را با موفقیت آزمایش کرده است و چندی بعد این شرکت از دولت آمریکا برای ارائه اینترنت به گوشی‌ها با همکاری شرکت‌های تلکام چراغ سبز گرفت. روندی که در سال ۲۰۲۴ با آزمایش موفق کلید خورد ممکن است در آینده امکان دسترسی کاربران به اینترنت پر سرعت را بسیاری از نقاط جهان فراهم کند و پیشرفت مهمی در پوشش سراسر اینترنت باشد.

شرکت‌های فناوری: اوپن‌ای‌آی، انویدیا و اپل

اوپن‌ای‌آی از جمله معدود استارت‌آپ‌های جوانی است که به یکی از مهمترین وزنه‌های صنعت فناوری امروز تبدیل شده است. این شرکت در سالی ۲۰۲۴ با وجود از دست دادن چندین چهره تاثیر گذار خود با رهبری سم آلتمن توانست قله‌های تازه‌ای را فتح کند. این شرکت در تازه‌ترین ارزش‌گذاری ۱۵۶ میلیارد دلار ارزش‌گذاری شد و توانست از سرحد ۲۵۰ میلیون کاربر فعال برای ChatGPT عبور کند و با ChatGPT Search وارد رقابت مستقیم با بزرگترین موتور جستجوی جهان شود.

شرکت انویدیا نیز به رهبری جنسن سال ۲۰۲۴ را با عملکرد فوق‌العاده‌ای به پایان می‌رساند. نه تنها ارزش سهام این شرکت در سال ۲۰۲۴ حدود ۱۸۰ درصد و در دو سال گذشته حدود ۹۰۰ درصد افزایش یافته است، بلکه پردازنده‌های گرافیکی این شرکت به عنوان مهمترین عنصر برای زیرساخت هوش مصنوعی و دیتاسنتری جهان جایگاه خود را تثبیت کرده‌اند و حتی تلاش‌های رقبایی مثل AMD نتوانست جایگاه این شرکت را به چالش بکشد.

و در آخر هم اپل که شاید سال گذشته انتظار چنین عملکرد خوبی از این شرکت، به ویژه با توجه به عقب‌ماندگی نسبی در عصر هوش مصنوعی، نمی‌رفت در حالی به پایان سال ۲۰۲۴ نزدیک می‌شود که به عنوان اولین شرکت جهان به سرحد ارزش‌گذاری ۴ هزار میلیارد دلار نزدیک می‌شود و ارزش بازار آن در حال حاضر حدود ۳ هزار ۹۰۰ میلیارد دلار است. این شرکت توانست با عرضه سری ۱۶ آیفون و ورود به جهان هوش مصنوعی با همکاری اوپن‌ای‌آی، فروش گوشی‌های خود را افزایش دهد و اعتماد سرمایه‌گذاران را جلب کند.

تلگرام: حدود یک میلیارد کاربر و اولین سال سودده

تلگرام سال ۲۰۲۴ را در حالی به پایان می‌رساند که چندی پیش دستگیری مالک و بنیان‌گذار این شرکت جهان فناوری را تکان داد.

با این حال وجود این پلتفرم توانسته است برای اولین بار سال جاری میلادی را با سود به پایان ببرد. مجموع درآمد این شرکت به بیش از یک میلیارد دلار رسیده است و قمار کریپتویی این شرکت نیز به طور کلی بازدهی مثبتی را برای آن به همراه داشته است. تلگرام همچنین حدود ۵۰۰ میلیون دلار ذخیره پولی به جز دارایی کریپتویی دارد.

بازندگان سال ۲۰۲۴

اینتل: سقوط سهام، تعدیل نیرو و رهبری که بازنشسته شد

شرکت اینتل که به عنوان تیم آبی سیلیکون ولی سال‌ها یکی از مهمترین تولیدکنندگان چیپ و ارائه دهنده قلب تپنده میلیون‌ها کامپیوتر در جهان بود با آغاز موج جدید هوش مصنوعی به سقوط کامل نزدیک شد.

این شرکت که در سال ۲۰۲۴ حدود ۶۰ درصد از ارزش خود را از دست داد در سال ۲۰۲۴ بیش از ۱۷ هزار نفر از کارکنان خود را اخراج کرد و از یک تغییر ساختاری بزرگ برای کنترل هزینه‌ها خبر داد. با وجود قمار بزرگ پت گلسینگر و شرکتش روی توسعه تاسیسات ریخته‌گری چیپ برای بهره‌برداری از کمبود عرضه، طرح‌های این شرکت با تاخیر و در برخی از موارد با شکست مواجه شد و این شرکت حالا حدود ۳۰ درصد از تولید خود را به شرکت تایوانی TSMC برون‌سپاری می‌کند.

ریزش ارزش سهام و گمانه‌زنی درمورد سرنوشت یکی از قدیمی‌ترین شرکت‌های فناوری آمریکا باعث شد تا گلسینگر مجبور به بازنشستگی شود و تیم آبی سال ۲۰۲۴ را با شرایط قرمز به پایان برساند.

تیک‌تاک: در یک قدمی حذف از بزرگترین بازار جهان

پلتفرم ویدیو کوتاه تیک‌تاک در حالی سال ۲۰۲۴ را به پایان می‌برد که امید چندانی به بقای آن در بزرگترین بازار تجارت الکترونیک جهان نیست. این پلتفرم که تحت مالکیت بایت‌دنس چین است براساس قانون جدیدی که به تصویب کنگره آمریکا و سپس امضای جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا، رسید در صورتی که فعالیت‌های خود در ایالات متحده را به فروش نرساند، در تاریخ ۱۹ ژانویه از بازار این کشور حذف می‌شود.

درخواست این شرکت برای تجدید نظرخواهی در تاریخ ۶ دسامبر از سمت دادگاه استیناف آمریکا رد شد و نمایندگان مجلس آمریکا خواستار آمادگی گوگل و اپل برای حذف این اپلیکیشن از پلتفرم‌های خود شده‌اند.

گفتنی است که تیک‌تاک در حال مذاکره با ترامپ برای چاره جویی است و همچنین دادگاه عالی آمریکا با شنیدن ادله این شرکت برای مخالفت با قانون ممنوعیت یا فروش موافقت کرده است اما هنوز خبری از لغو قانون در ایالات متحده نیست.

پاول دوروف: دستگیری در فرانسه

با اینکه شرکت تحت مالکیت پاول دوروف سال خود را برای اولین بار با سوددهی به پایان می‌رساند اما مالک و بنیان‌گذار آن همچنان گرفتار شکایتی در فرانسه است.

پاول دوروف سه ماه پیش پس از ورود به فرانسه توسط پلیس این کشور دستگیر شد و پس از واکنش‌های بسیار، به قید وثیقه ۵ میلیون یورویی و به شرط باقی ماندن در فرانسه و گزارش هر دو هفته یک بار به پاسگاه پلیس آزاد شد. او باید تا زمان حکم دادگاه در فرانسه باقی بماند و با اتهاماتی مثل هم‌دستی در انتشار تصاویر جنسی از کودکان و فراهم کردن بستری برای انتشار اطلاعات نادرست و حتی فعالیت سازمان‌های مجرمانه در تلگرام روبرو است.

در این متن سعی کردیم تا به مهمترین بازندگان و برندگان صنعت فناوری را در سال ۲۰۲۴ بپردازیم. علاوه بر آنچه گفتیم، شرکت گوگل با توجه به محکومیت در پرونده ضد انحصار در سال ۲۰۲۳ و در خواست دولت آمریکا برای اجبار به فروش مرورگر کروم و حتی تجزیه احتمالی شرکت نیز با شرایط پرخطری روبرو است و از سوی دیگر با رقابت سنگین در عرصه هوش مصنوعی دست و پنجه نرم می‌کند و برای اولین بار موتور جستجوی این شرکت با محصولی از اوپن‌ای‌آی به چالش کشیده شد.