در راستای پیاده‌سازی دولت الکترونیک طی سالهای اخیر چک الکترونیکی با هدف تسهیل کار شهروندان در نظام بانکی کشور، در دسترس قرار گرفت که به واسطه آن پول به‌صورت الکترونیکی از حساب چک پرداخت‌کننده برداشت و به‌حساب چک گیرنده واریز می‌شود.

اگر روزگاری به دنبال استقرار دولت الکترونیکی بودیم تا خدمات‌دهی دولت از فضای فیزیکی به بسترهای فناوری اطلاعات منتقل شود، اکنون در حال گذار به دولت پلتفرمی هستیم که در آن سکوهای دیجیتال خدمات عمومی مربوط به دولت را به مردم ارائه می‌دهند. بررسی‌ها حاکی است که امروزه راه‌حل برطرف کردن مشکلات کشور استفاده از ابزارهای فناوری اطلاعات است و ناچار به استفاده از آن هستیم و این موضوع یک مسئله جهانی است.

در این راستا پیاده سازی دولت الکترونیکی به‌عنوان محوری حیاتی در ارایه خدمات بهتر و بهبود شفافیت به شمار می‌رود اما با مطرح شدن بحث اجرای دولت الکترونیکی طی سال‌های گذشته در ایران، چالش‌هایی مانند نبود زبان مشترک میان مجری‌ها، فقدان منشور پروژه، کمبود زیرساخت‌های لازم در بعضی از سازمان‌های همکار در مسیر تحقق این امر مهم قرار گرفت.

و این در حالی بود که نتایج بررسی‌ها نشان می‌داد که کیفیت خدمات دولت الکترونیکی، بر حکمرانی خوب تأثیر مستقیم و مثبت دارد. یعنی هرچه خدمات الکترونیکی بهتری توسط دولت عرضه شود، شاخص‌های حکمرانی خوب بیشتر جاری و ساری خواهد شد.

دولت الکترونیکی راه‌حلی برای ایجاد یک دولت باز، کارآمد، پاسخگو و شفاف برای بازگرداندن اعتماد ازدست‌رفته یا ایجاد اعتماد است. ازاین‌رو، برای کشورهای درحال‌توسعه، اجرای دولت الکترونیکی به‌منظور توسعه سیستم حاکمیت آن‌که باعث افزایش اعتماد شهروندان در دولت می‌شود، مهم است.

مهم‌ترین مزیت‌های دولت الکترونیکی

در این نوع دولت، خدمات به شکلی ساده، نوآورانه و با شیوه‌ای درست به مردم ارایه می‌شوند و دارای دو قابلیت اساسی هستند. در نوع نخست، درخواست از جانب خدمت گیرنده بدون پرداختن به پیش نیازها مطرح می‌شود و نیازی نیست شهروند به دنبال درخواست خود در دستگاه‌های دولتی حرکت کند. در مدل دوم و به عبارتی پیشرفته‌تر، خدمات بر مبنای استحقاق مردم ارایه می‌شوند و به اعلام درخواست شهروند کاری ندارند و خود به خود بر اساس نیاز افراد جامعه کلید می‌خورند.

در این راستا، چک الکترونیکی از جمله خدمات و سرویس‌هایی است که طی سالهای گذشته برای هدف‌های گفته شده در دسترس عموم مردم قرار گرفت. چک الکترونیکی (eCheck)، نسخه دیجیتالی چک کاغذی سنتی است، با این چک، پول به‌صورت الکترونیکی از حساب چک پرداخت‌کننده برداشت و به‌حساب چک گیرنده واریز می‌شود.

این نوع چک بخشی از حوزه بانکداری الکترونیکی بزرگتر و بخشی از زیرمجموعه معاملات است که به‌عنوان انتقال وجوه الکترونیکی (EFT) نامیده می‌شود و نه‌تنها شامل چک‌های الکترونیکی بلکه سایر عملکردهای بانکی رایانه‌ای مانند برداشت، سپرده، معاملات کارت به کارت و ویژگی‌های واریز چک از راه دور است.

درباره پردازش چک الکترونیکی می‌توان گفت مشابه پردازش چک کاغذی است و فقط سریع‌تر انجام می‌شود. به‌جای اینکه مشتری برگه چک کاغذی را به‌صورت دستی پر کند این فناوری اجازه می‌دهد فرآیند به‌صورت الکترونیکی باشد.

آخرین وضعیت چک الکترونیکی در ایران

با توجه به اینکه مشتریان بیش از هر زمان دیگر به رایانه‌ها و دستگاه‌های تلفن همراه خود دسترسی دارند و از این طریق قبض‌های خود و هزینه خدمات را پرداخت کرده و خرید می‌کنند؛ پرداخت الکترونیکی بسیار سودمند و چک الکترونیکی موجب سهولت می شود که مهم ترین مزیت آن را می توان هزینه‌های پایین‌تر، صرفه جویی در وقت و قابل اطمینان بودن آن دانست.

براساس آخرین آمار اعلام شده از سوی نهادهای رسمی، از زمان راه اندازی چک الکترونیکی در کشور تا نیمه آذرماه بیش از ۹۹۰ هزار فقره چک الکترونیک صادر شده و بیش از ۹۹.۷ درصد چک‌های الکترونیک کارسازی شده، وصول شده است.