سید ستار هاشمی
وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات

بلگراد؛ شهر تاریخ و طبیعت، در تقاطع رودهای دانوب و ساوا در شبه‌جزیره بالکان، مقصد جدید مأموریت خارجی با هدف توسعه مناسبات معطوف به دیپلماسی فناوری است. شهری با ترکیبی دیدنی از سازه‌های مدرن، آثار تاریخی، کلیساها و قلعه‌های بازمانده از دوران تسلط عثمانی‌ها و اروپایی‌ها که گذشته و آینده را به یکدیگر پیوند می‌دهد و همچون دروازه‌ای برای ورود به قاره اروپا از موقعیت راهبردی و ژئوپلیتیک متمایزی برخوردار است. پس از سفر به کوبا، ونزوئلا، قزاقستان و امارات متحده عربی، این‌بار راهی صربستان شدیم، کشوری بانشاط و پرانگیزه که در سایه آرامش موجود در مناسبات دیپلماتیک، بیشترین حجم مبادلات ایران با کشورهای منطقه بالکان با این کشور است. حجم تجارت جمهوری اسلامی ایران و صربستان با رشد ۱۰۰ درصدی در سال ۲۰۲۳ به رقم ۱۲۰ میلیون یورو رسید. این امر به علاوه میانگین رشد بالای ۳ درصد برای نرخ تولید ناخالص داخلی صربستان در پنج سال گذشته، انتظار تداوم رشد اقتصادی و توسعه فضای همکاری‌های دو کشور را منطقی و بدیهی می‌سازد. در شش ماه گذشته علاقه و عزم جزم وزارت ارتباطات در دولت وفاق ملی برای بهره‌برداری از ظرفیت‌های دیپلماسی فناوری به منظور گسترش همکاری‌های اقتصادی و تجاری را بارها نشان داده و در سفر به صربستان نیز قصد داریم ایجاد زمینه‌های تعمیق همکاری‌های شرکت‌های فناور در حوزه‌های اطلاعات و ارتباطات و تأمین منافع مشترک را پیگیری و دنبال کنیم. در این سفر با همتایان صرب از جمله وزیر اطلاع‌رسانی و مخابرات و وزیر علوم و توسعه فناوری و نوآوری دیدارهایی تدارک دیده شده است تا آمادگی‌ جمهوری اسلامی ایران برای تبادل تجربیات، تعمیق همکاری‌ها و فراهم‌سازی زیرساخت‌های متنوع تحول دیجیتال و تشویق اقتصاد دیجیتال را اعلام کنیم و اجرای مفاد یادداشت‌ تفاهم‌های پیشین در زمینه افزایش ترافیک پستی دو کشور پیگیری شود.

ایجاد صندوق سرمایه‌گذاری مشترک به منظور حمایت از نوآوری‌های دیجیتال، تسهیل فرآیندهای تجارت الکترونیک و افزایش واردات و صادرات محصولات فناورانه، راه‌اندازی و نگهداری مراکز داده، همکاری پارک‌های فناوری و دستیابی به راهکارهای مشترک تقویت امنیت سایبری، تنها بخشی از پیشنهادهای متعدد ایران در مذاکرات پیش‌رو است.

بر همین اساس امضای سند همکاری مشترک میان تهران و‌ بلگراد با محوریت ایجاد و گسترش زیرساخت‌های فضای ابری و تعریف پروژه‌های مشترک در زمینه هوش مصنوعی، نشان‌دهنده عزم و‌ علاقه دو کشور به شکل‌دهی به مناسبات مستحکم فیمابین است. ریاست فعلی کشور صربستان بر ابتکار اجلاس جهانی «مشارکت جهانی برای هوش مصنوعی» و فعالیت اتاق ایران در بخش شرق‌شناسی دانشگاه بلگراد در پنج سال گذشته، از دیگر بسترهای مستعد موجود برای شکل‌دهی و ارتقای همکاری‌های علمی- پژوهشی دو کشور است.

رویکرد جمهوری اسلامی ایران در تعاملات دوجانبه با جمهوری صربستان، ارج نهادن به عمر ۸۷ ساله روابط دو کشور و تأکید بر احترام متقابل با وجود تمام تفاوت‌های موجود، معطوف به حفظ ثبات و پایداری است. ظرفیت‌سازی برای گسترش همکاری‌ها در بخش‌های کمتر مورد توجه واقع شده در عرصه ارتباطات و فناوری اطلاعات در مناسبات دو کشور، با در نظر داشتن این واقعیت که رونق اقتصادی هر دو کشور به پیشبرد تحولات فناورانه و نوین در صنعت ارتباطات و‌ اطلاعات بستگی تام و تمام دارد، اهمیتی صدچندان می‌یابد. بی‌نیازی اتباع صربستان به روادید برای سفر به ایران با فرصت اقامت یک ماه در سال و برخورداری صربستان از بیشترین حجم تجارت ایران در میان کشورهای حوزه بالکان، آمادگی اجرای پروژه‌های مشترک در زمینه‌های نانوتکنولوژی و بیوتکنولوژی و تبادل بورس‌های تحصیلی، بخشی از قابلیت‌های بالقوه و بسیار در روابط دو کشور است.

امید داریم این قابلیت‌ها با توسعه تعاملات و استمرار مذاکرات در ماه‌های آینده، فرصت‌ساز و ثمربخش باشد و ظرفیت‌های ایران و صربستان در حوزه‌های جدید فناوری اطلاعات و‌ ارتباطات را مکمل یکدیگر سازد. با عنایت به رویکرد دیپلماسی فناوری، بر این اعتقاد هستیم که فناوری اطلاعات و ارتباطات می‌تواند تسهیل‌کننده و سرعت‌دهنده روابط تهران و بلگراد باشد.