اوایل این ماه (آوریل)، انتقاد پیوش گویال، وزیر بازرگانی هند، از تمرکز کارآفرینان هندی بر خدمات مصرفی به جای تمرکز بر نوآوری به بحث‌های مختلفی دامن زد. او در یک رویداد صنعتی از عدم تمرکز فعالان صنعتی بر حوزه‌های پیشرفته و نوآوری در فناوری انتقاد کرد. اما چه چیز باعث شده تا هند در قیاس با چین به چنین نقطه‌ای برسد که حتی وزیر بازرگانی این کشور نیز آن را کم ارزش‌تر از فعالان چینی برآورد می‌کند.

به گزارش restofworld، گورال در یک رویداد صنعتی در همین باره گفت: «ما روی اپلیکیشن‌های تحویل غذا تمرکز کرده‌ایم، جوانان بیکار را به نیروی کار ارزانی تبدیل کرده‌ایم تا ثروتمندان بتوانند بدون تکان خوردن از خانه‌شان غذا را دریافت کنند. اما در مقابل یک استارات‌آپ چینی چکار می‌:ند؟ روی فناوری‌های باتری خودروی الکتریکی کار می‌کند و به واسطه آن امروز اکوسیستم حمل‌ونقل الکتریکی را تحت سلطه گرفته‌اند.»

اظهارنظر گویال با واکنش بنیان‌گذاران استارت‌آپی و سرمایه‌گذاران هند و اشاره آنها به محدودیت‌های بروکراتیک و مقررات واردات برای تجهیزات رایانشی همراه شد.

با این حال کارشناسان ریشه عقب‌ماندگی فعلی را به دهه ۱۹۸۰ نسبت می‌دهند، زمانی که هند و چین مسیرهای اقتصادی کاملا متفاوتی را در پیش گرفتند. چین با قدرت به سرمایه‌گذاری روی تولید روی آورد، در حالی که هند روی خدمات متمرکز شد. در حال حاضر چین ۳۰ درصد از تولید جهانی را به خود اختصاص می‌دهد، اما سهم هند تنها از تولید جهانی تنها ۳ درصد است. تحلیلگران صنعتی معتقدند که اکوسیستم خدمات‌محور هند باعث شده این کشور در زمینه‌هایی مانند هوش مصنوعی و تولید پیشرفته عقب بماند.

پرانی کوتاشثانه، رئیس طرح ژئوپلیتیک فناوری‌های پیشرفته در موسسه تاکششیلا، می‌گوید تسلط دیرینه چین بر تولید باعث شده تا توسعه سریع محصولات در این کشور ساده باشد، این در حالی است که هند در فناوری‌های خدماتی برتری دارد. او می‌گوید: «اکوسیستم چین متفاوت است. آنها همین حالا برتری تولیدی را دارند که به تدریج آن را سخته‌اند. پس برای آنها سخت نیست که محصولی قابل عرضه به بازار بسازند.»

دولت حالا برای نوآوری در بخش فناوری‌های پیشرفته به بخش خصوصی روی آورده است. مقاماتی مانند آبهیشک سینگ، مدیرعامل IndiaAI Mission و از مقامات رده بالای هند، به Rest of World، گفت: «دولت تنها می‌تواند تسهیل‌گر اکوسیستم باشد. کار اصلی را صنعت، استارت‌آپ‌ها و محققان انجام می‌دهند.»

انانت مانی، بنیان‌گذار و مدیرعامل یک استارت‌آپ هوش مصنوعی، در نقد صحبت‌های وزیر بازرگانی می‌گوید اینطور نیست که هند به دلیل «عدم تعهد گسترده» قادر به نوآوری مشابه چین نبوده باشد. او می‌گوید: «اکوسیستم استارت‌آپ هوش مصنوعی هند زنده است، اما هنوز قدرتمند نیست. ما جرقه‌هایی مثل Sarvam AI، Niramai، Krutrim AI و غیره داریم، اما هنوز این آتش تثبیت نشده است.»

هند بیش از ۲۰۰ استارت‌آپ هوش مصنوعی مولد دارد که روی هم رفته در سال ۲۰۲۴ حدود ۵۶۰ میلیون دلار را جذب خود کرده‌اند.

دو تفاوت مهم هند و چین در مهاجرت استعداد‌ها و سرمایه‌گذاری در بخش تحقیق و توسعه است
داده‌های اندیشکده MacroPolo در شیکاگو که بر ردیابی استعداد‌های هوش مصنوعی تمرکز دارد از تفاوت مهم دیگری حکایت دارد که شاید یکی از عوامل اصلی تفاوت پیشرفت فناورانه هند و چین باشد.

طبق این داده‌ها، هند صادرکننده بزرگ استعدادهای هوش مصنوعی است و اکثر پژوهشگران برتر این کشور به ایالات متحده یا اروپا مهاجرت می‌کنند. در مقابل، چین بیشتر استعدادهای با کیفیت بالای خود را در داخل نگه می‌دارد.

همچنین به نظر می‌رسد که شرایط برای فعالیت مناسب استعداد‌های باقی‌مانده در هند نیز فراهم نیست. با اینکه هند همچنان بیش از ۲۰ درصد مهندسان طراحی نیمه‌هادی جهان را میزبانی می‌کند، اما سرمایه‌گذاری ضعیف در بخش نوآورانه این بخش باعث اتلاف استعداد‌ها شده است. هند تنها ۰.۶۴ درصد از تولید ناخالص داخلی خود را صرف تحقیق و توسعه می‌کند، در حالی که سهم تحقیق و توسعه از تولید ناخالص داخلی در چین ۲.۴ درصد و در ایالات متحده ۳.۵ درصد است.

علاوه بر این بخش خصوصی نیز سرمایه‌گذاری کمی در بخش تحقیق و توسعه دارد. طبق اعلام دولت هند، سرمایه‌گذاری بخش خصوصی در تحقیق و توسعه نسبت به کشورهایی مانند چین، ژاپن و ایالات متحده پایین‌تر است. به عنوان نمونه، شرکت هوآوی چین در سال ۲۰۲۳ تقریبا ۲۳ میلیارد دلار برای تحقیق و توسعه هزینه کرده است که از کل هزینه‌های عمومی و خصوصی هند فراتر می‌رود. در همان سال، شرکت‌های پیشروی هند مانند تاتاموتورز و صنایع ریلاینس روی هم رفته تنها حدود ۲.۸ میلیارد دلار را به تحقیق و توسعه اختصاص دادند.

راوی جین، مدیر سرمایه‌گذاری شرکت TDK Ventures و مدیر پیشین شرکت هوش مصنوعی Krutrim AI، می‌گوید سرمایه‌گذاری اولیه برای نوآوری ریسک بالایی دارد و همین باعث شده تا استارتاپ‌ها از ورود به رقابت‌های جهانی واهمه داشته باشند.

پایال آرورا، مردم‌شناس دیجیتال، نیز به روند فرهنگی عمیق‌تری اشاره دارد:‌بسیاری از متخصصان فناوری هندی، سیلیکون‌ولی را امتداد طبیعی مسیر شغلی خود می‌بینند و به جای ایجاد مراکز نوآوری در هند، به خارج مهاجرت می‌کنند. همین روند باعث شده تا هند با وجود اینکه یکی از مراکز اصلی استعداد فناوری در جهان است، برخلاف چین قادر به خلق غول‌های فناوری در داخل کشور خود نباشد.

تغییر سیاست‌ها و تلاش برای بهبود شرایط
با این حال گزارش Rest of World می‌گوید هند در حال برداشتن گام‌هایی است تا این شکاف را کوچکتر کند. ماموریت ۱.۲۶ میلیارد دلاری IndiaAI که در مارس ۲۰۲۴ کلید خورد، به دنبال ساخت خوشه‌های رایانشی قدرتمند، آموزش مدل‌های هوش مصنوعی و تشویق به طراحی تراشه‌های داخلی است.

علاوه بر این، ساخت کارخانه‌های تولید و مونتاژ نیمه‌هادی نیز با حمایت دولت و کاهش مقررات سخت‌گیرانه کلید خورده است. کارخانه ۱۱ میلیارد دلاری تاتا در گجرات و کارخانه ۲.۷۵ میلیارد دلاری مایکرون نمونه‌هایی از پیشروی در این مسیر به شمار می‌آیند. تاتا همچنین در حال ساخت یک کارخانه مونتاژ و تست نیمه‌هادی در ایالت آسام است که سرمایه آن نزدیک به ۳.۳ میلیارد دلار گزارش شده است.

البته که حمایت دولتی به ویژه از سرمایه‌گذاران خارجی و طرح‌های تخفیف مالیاتی یکی از کاتالیزور‌های پیشرفت در این مسیر هستند اما منتقدانی مانند مانیش تیواری، وزیر پیشین اطلاعات و ارتباطات، می‌گویند دولت باید حمایت بیشتری از بخش خصوصی، مشابه آنچه در ایالات متحده و چین شاهدش هستیم،‌ داشته باشد. با توجه به محدود شدن دسترسی سرمایه‌گذاران خارجی به چین به دلیل تنش‌های ژئوپلیتیکی، کارشناسان معتقدند هند می‌تواند از این فرصت به نفع خود استفاده کند.

سرمایه‌گذاری ۳ میلیارد دلاری مایکروسافت برای زیرساخت ابری و هوش مصنوعی در هند و اختصاص ۱۲۰ میلیون دلار از سوی آمازون برای توسعه تولید و هوش مصنوعی در هند، نشان‌دهنده افزایش علاقه جهانی به این کشور است و بهبود روابط این کشور با ایالات متحده نیز می‌تواند تسهیل‌گر ورود سرمایه به هند باشد. هند همچنین از جمله کشور‌هایی است که به نظر پیشرفت خوبی در انعقاد یک پیمان تجاری با ایالات متحده و حذف تعرفه‌ها داشته است.

با این حال، در اجلاس فناوری که توسط کارنگی ایندیا و وزارت امور خارجه هند برگزار شد، احساس عقب‌ماندگی هند در رقابت جهانی هوش مصنوعی مشهود بود. ناندان نیلکانی، بنیانگذار و رئیس اینفوسیس، با لحنی خوشبینانه گفت که تحول دیجیتال ۱۵ سال گذشته در هند زمینه خوبی برای تسریع پذیرش هوش مصنوعی ایجاد کرده است.

نیلکانی می‌گوید به جای تمرکز صرف بر ساخت مدل‌های هوش مصنوعی، هند باید بر کیفیت داده‌ها و نحوه کاربرد آن تمرکز کند. او معتقد است: ‌«هر کسی می‌تواند یک مدل بسازد و این چیز چندان بزرگی نیست. تمام دانش موردنیاز وجود دارد. این داده ها هستند که تفاوت ایجاد می‌کنند، پس باید تمرکز خود را تغییر دهیم.»