گزارشی از Rest of World می‌گوید در پشت پرده خدمات هوش مصنوعی، مدیریت محتوا، و پشتیبانی مشتریان شرکت‌هایی مانند متا، اوپن‌ای‌آی و سامسونگ، هزاران کارگر دیجیتال در کشورهای آفریقایی مشغول کار هستند و این کارگران دیجیتالی نه تنها از چشم جهان پنهان مانده‌اند، بلکه از بسیاری حقوق اولیه محرومند.

کارشناسان می‌گویند این نیروی کار از طریق شرکت‌های برون‌سپاری و با قراردادهای قانونی محرمانه‌ای استخدام می‌شوند. کارکنان آفریقایی براساس این قرارداد‌ها نه تنها آنان را از دسترسی به اطلاعات شخصی خود محروم می‌شوند، بلکه به شرکت‌های فناوری این امکان را می‌دهد که خود را از نظر اخلاقی و حقوقی از این کارگران دور نگه دارند.

حلقه پنهان
آنتونیو کازیلی، جامعه‌شناس مؤسسه پلی‌تکنیک پاریس که بر نیروی انسانی درگیر در توسعه هوش مصنوعی تحقیق می‌کند، به پایگاه خبری Rest of World در این رابطه می‌گوید: «این روند، پوششی نامرئی کننده را در اطراف این سبک از کار کشیده است. گاهی اوقات من با افرادی مصاحبه می‌کنم که رای یک شرکت بزرگ کار می‌کنند و گاه حتی خودشان نمی‌دانند که چه زمانی و چند نفر در حال کار برای آن شرکت هستند.»

به تازگی داده‌های جدیدی که به ‌صورت نقشه تصویری‌سازی شده‌اند، ابعاد جدیدی از بزرگی این جریان و بکارگیری غیرمستقیم کارکنان آفریقایی در بخش فناوری را فاش کرده است. این کارکنان در بخش‌های مختلفی همچون نظارت بر محتوا، خدمات مشتریان و نشانه‌گذاری داده برای مدل‌های هوش مصنوعی و دیگر حوزه‌های فناوری مشغول به کار هستند. داده‌های این دیتاست از سوی اتحادیه کارگران محتوای آفریقا (ACMU) و سازمان غیرانتفاعی سوئیسی Personaldata.io گردآوری شده‌اند.

مسیر حرکت داده از آفریقا تا غرب
نقشه اول، جریان داده‌ها و دانش را از ۳۹ کشور آفریقایی به شرکت‌های واسطی نشان می‌دهد که بیشتر در امارات متحده عربی، آمریکای شمالی و اروپا، به ثبت رسیده‌اند. براساس این نقشه چهار شرکت برون‌سپاری در قاره آفریقا از طریق این شرکت‌های واسطه‌، داده‌ها و خدمات خود را در اختیار مشتریانی چون متا (مالک فیسبوک)، اوپن‌ای‌آی و سامسونگ قرار می‌دهند.

جریان داده و دانشی که از آفریقا به شرکت‌های واسطه‌ای می‌رود

نقشه دوم، مشتریان برخی از این شرکت‌های برون‌سپاری را معرفی می‌کند. این نقشه نشان می‌دهد که اگرچه ممکن است مشتریان دیگری نیز در مناطق دیگر، از جمله داخل آفریقا، با این شرکت‌ها در ارتباط باشند، اما بزرگترین ذی‌نفعان شرکت‌های برون‌سپاری آفریقا، شرکت‌های بزرگ غربی هستند. شرکت‌ها از این طریق می‌توانند در کشور‌هایی به استخدام نیرو کار خود بپردازند، که حق و حقوق کمتری برای کارکنان در نظر می‌گیرند.

شرکت‌های بزرگی که از خدمات شرکت‌های واسطه‌ای استفاده می‌کنند

شرایط سخت و نبود حمایت کافی
جسیکا پیدو، مدیر Personaldata.io، در مصاحبه‌ای با Rest of World در این باره گفت: «این شرکت‌ها به سراغ کشورهای آفریقایی همچون کنیا می‌روند، جایی که دولت ناپایدار است، اقتصاد و سیاست پیچیده هستند.» درنتیجه به اندازه کافی از حقوق کارکنان پاسداری نمی‌شود.

یکی از مثال‌های بارز سو‌استفاده غیرمستقیم شرکت‌های غربی از کارکنان آفریقایی، شکایت دسته‌جمعی کارکنان از شرکت Sama و مشتری آن، متا، بود که غول آمریکایی و شرکت پیمانکاری را به بهره‌کشی از ناظران محتوای فیسبوک متهم می‌کند. متا پیش‌تر مدعی شده بود که از شرکای خود می‌خواهد «شرایط ممتاز صنعتی» را برای کارکنان خود فراهم کنند.

دسترسی به داده‌های پنهان با اتکا به قانون حفاظت از داده اتحادیه اروپا (GDPR)
برای کشف بخشی از این شبکه‌های پنهان، پنج ناظر محتوا از اعضای ACMU از شرکت‌های خود خواستند تا اطلاعات شخصی‌ آنها را در اختیارشان قرار دهد. کائونا مالگوی، یکی از کارکنان سابق بخش نظارت محتوای فیسبوک که توسط شرکت Sama در نیجریه استخدام شده بود، این درخواست را به Sama و متا ارائه کرد. طبق قوانین حفاظت از داده اروپا (GDPR)، او باید بتواند به چنین داده‌هایی دسترسی پیدا کند.

به گفته مالگوی، شرکت Sama که دفتری در هلند دارد، تنها بخشی از داده‌ها از جمله بخشی از قرارداد عدم افشا (NDA) و تعدادی فیش حقوقی را در اختیار او قرار داد و اشاره‌ای به اینکه با شرکت متا داده‌های او را به اشتراک گذاشته، نکرد. اما زمانی که او درخواست مشابهی را برای فیسبوک ارسال کرد، برای عجیب بود که اطلاعات ارائه شده از سوی متا نشان می‌داد شرکت Sama داده‌هایی را در اختیار مشتری خود قرار داده است.

ریچارد ماتنگه، هم‌بنیان‌گذار گروه Techworkers Community Africa و یکی از کارکنان سابق حوزه خدمات مشتریان در کنیا، نیز تجربه مشابهی را روایت می‌کند. او پس از یک ماه انتظار، تنها اطلاعات اندکی از شرکت برونسپاری Teleperformance در فرانسه دریافت کرد و حتی همین اطلاعات نیز در برخی موارد غیرقابل دسترسی بودند.

ساما و متا تا زمان تنظیم گزارش به درخواست Rest of World برای اظهارنظر پاسخ نداده‌اند. سخنگوی Teleperformance در پاسخ گفت این شرکت ظرف ۱۴ روز پس از دریافت درخواست، با کارکنان تماس گرفته و آنان را درباره پوشش «قانون حفاظت از داده‌های کنیا» در این حوزه به آنها مشاوره داده است.

استخدام واسطه‌ای برای فرار از مسئولیت
ادیو دینیکا، پژوهشگر موسسه تحقیقاتی Distributed AI Research در آلمان، معتقد است که ساختار واسطه‌گری به شرکت‌های فناوری اجازه می‌دهد تا از مسئولیت خود شانه خالی کنند. به گفته او: «وقتی شرایط سخت کاری، مانند سرقت دستمزد، شرایط ناایمن کاری یا آسیب‌های روانی فاش می‌شوند، واسطه‌ها مسئول این شرایط خواهند بود، نه شرکت‌های بزرگ فناوری که در نهایت از این کار بهره‌مند می‌شوند.»

این گزارش، نمایی واضح از شبکه‌های پنهان بهره‌کشی نیروی کار در آفریقا است که به شرکت های بزرگ فناوری آمریکا اجازه می‌دهد با پرداخت پول ناچیز و بدون توجه به شرایط سخت کاری از نیروی کار کشور‌های جهان سومی بهره‌برداری کنند.

از آنجایی که شرکت‌های واسطه در امارات و اروپا پل ارتباطی میان غول‌های فناوری و بهره‌کشی دیجیتال در آفریقا هستند، مسئولیت این اقدامات معمولا متوجه شرکت‌های بزرگ نخواهد شد.