در حالی‌که تنها چند هفته از اعلام دونالد ترامپ درباره لغو محدودیت‌های صادرات تراشه به امارات متحده عربی می‌گذرد، دانشگاه محمد بن زاید برای هوش مصنوعی (MBZUAI) در ابوظبی با سرعت در حال تبدیل‌شدن به یکی از مراکز کلیدی آموزش و تحقیق در حوزه هوش مصنوعی است؛ مرکزی که رئیس آن، اریک شینگ، از هدف جاه‌طلبانه تبدیل‌شدن به «استنفورد خلیج فارس» می‌گوید.

به گزارش بلومبرگ، MBZUAI که در سال ۲۰۱۹ تاسیس شده است، نخستین دانشگاه جهان است که به‌طور تخصصی بر آموزش و پژوهش در زمینه هوش مصنوعی تمرکز دارد. اریک شینگ، دانشمند برجسته علوم رایانه و استاد سابق دانشگاه‌های استنفورد و کارنگی ملون، ریاست این دانشگاه را بر عهده دارد و معتقد است که همان‌طور که استنفورد نقشی کلیدی در رشد سیلیکون‌ولی ایفا کرد، MBZUAI می‌تواند موتور نوآوری خاورمیانه باشد.

اریک شینگ، رئیس دانشگاه هوش مصنوعی امارات (MBZUAI)

این دانشگاه بخشی از استراتژی گسترده‌تر امارات برای تبدیل‌شدن به قطب جهانی هوش مصنوعی است؛ کشوری که در سال ۲۰۱۷ اولین وزیر هوش مصنوعی جهان را منصوب کرد و اخیرا آموزش مفاهیمی چون تبعیض الگوریتمی و مهندسی پرامپت را در برنامه درسی مدارس ابتدایی گنجانده است.

از جذب نخبگان جهانی تا تربیت نیروی کار بومی
گزارش بلومبرگ می‌گوید هدف امارات از این دانشگاه تنها آموزش نیست؛ بلکه این مرکز آموزشی قرار است به تامین نیروی انسانی برای شرکت‌های داخلی امارات کمک کند و زمینه‌ساز راه‌اندازی استارتاپ‌های بومی شود. این دانشگاه همچنین قرار است بازوی تحقیقاتی و توسعه‌ای کشور در حوزه هوش مصنوعی باشد.

در حال حاضر، حدود ۲۰ درصد از ۴۰۰ دانشجوی تحصیلات تکمیلی MBZUAI اماراتی‌اند و بقیه دانشجویان بیشتر از چین، هند، قزاقستان و مصر می‌آیند. دانشجویان این دانشگاه با بورس کامل، در رشته‌هایی چون رباتیک، بینایی ماشین، علوم تصمیم‌گیری و سلامت دیجیتال تحصیل می‌کنند و MBZUAI تاکنون ۲۱۱ مدرک کارشناسی ارشد و ۸ مدرک دکتری کرده است و نخستین دوره کارشناسی از پاییز آغاز خواهد شد.

آموزش در کنار دسترسی به تراشه‌های پیشرفته
در پی سفر اخیر ترامپ به منطقه، پیشنهاد مشارکت موسوم به «تسریع همکاری هوش مصنوعی آمریکا و امارات» مطرح شد؛ پیشنهادی که به امارات اجازه واردات سالانه ۵۰۰ هزار تراشه پیشرفته را تا سال ۲۰۲۷ می‌دهد. بخشی از این تراشه‌ها به شرکت G42، غول هوش مصنوعی امارات، اختصاص می‌یابد که یکی از مقاصد اصلی فارغ‌التحصیلان این دانشگاه در داخل امارات است.

این تغییر موضع آمریکا، چرخشی قابل‌توجه در سیاست‌های قبلی واشنگتن نسبت به محدودیت صادرات تراشه به کشور‌های عرب حاشیه خلیج فارس است و حالا امارات با دسترسی به تراشه‌های پیشرفته امکان توسعه زیرساخت مورد نیاز برای فعالیت فارغ‌التحصیلان این دانشگاه و نیروی کار متخصص در این حوزه را خواهد داشت.

در عین حال، تصمیم دولت آمریکا برای لغو مجوز پذیرش دانشجویان خارجی توسط دانشگاه هاروارد، باعث شده برخی دانشجویان نخبه بین‌المللی به فکر جایگزین‌هایی خارج از ایالات متحده باشند و MBZUAI با ارائه بسته‌های حمایت مالی سخاوتمندانه و محیطی مدرن، ممکن است به یکی از مقاصد مهم این نخبگان تبدیل شود.

برای مثال، آریانا ونه‌گاس، مدیر سابق داده در اوبر، تحصیل در MBZUAI را به دانشگاه‌های اروپا و کانادا ترجیح داده است. ایکبولجان صبیروف از ازبکستان نیز از دریافت ویزای طلایی و حمایت‌های علمی و اداری گسترده خبر داده است. بر اساس آمار دانشگاه، حدود ۷۰ درصد فارغ‌التحصیلان در امارات باقی می‌مانند و عمدتا جذب شرکت‌هایی چون G42، موسسه تحقیقات فناوری TII و شرکت دفاعی Edge می‌شوند.

دانشگاهی مدرن با اساتید طراز اول
پردیس دانشگاه هوش مصنوعی امارات توسط معمار برجسته بریتانیایی، نورمن فاستر، طراحی شده است و محیطی بسیار مدرن و مجهز دارد. دانشجویان با خودروهای برقی در محوطه جابه‌جا می‌شوند و در کافه‌ها و نمازخانه‌های جمعی گرد هم می‌آیند.

تصویری از پردیس دانشگاه MBZUAI

علاوه بر این MBZUAI، برای جذب نخبگان جهانی حقوق و مزایایی را پیشنهاد می‌دهد که شرایط بهتری را نسبت به بسیاری از دانشگاه‌های برتر جهان برای دانشجویان فراهم خواهد کرد.

به گفته الیزابت چرچیل، از مدیران سابق گوگل که اکنون در راس دپارتمان تعامل انسان-کامپیوتر این دانشگاه قرار دارد، تمایل دانشگاه به عبور از فرهنگ غالب انگلیسی‌زبان نیز از جذابیت‌های آن محسوب می‌شود. این دانشگاه دو سال پیش پیشرفته‌ترین مدل زبانی عربی را معرفی کرد.

چالش‌ها: اعتبار، آزادی علمی و وابستگی مالی
با وجود همه این دستاوردها، MBZUAI با چالش‌های جدی روبرو است. در مقایسه با دانشگاه‌هایی چون استنفورد، با بیش از ۱۷ هزار دانشجو و ۱۵۰ رشته تحصیلات تکمیلی، MBZUAI هنوز در آغاز قرار دارد. این دانشگاه در حال حاضر از شهرت جهانی برخوردار نیست و به بودجه‌های دولتی متکی است که ممکن است دائمی نباشد.

همچنین، برخی پژوهشگران ممکن است به‌دلیل محدودیت‌های سیاسی امارات، درمورد مهاجرت به این کشور تردید کنند. در امارات، انتقاد از دولت جرم‌انگاری شده و مجازات آن می‌تواند حداقل پنج سال زندان باشد. چنین محدودیتی برای کشوری که از خود به‌عنوان مرکزی آزاد و نوآور در عرصه فناوری یاد می‌کند در تضاد است و با رویکرد دانشجویان بالقوه نیز همخوانی ندارند.

با این حال، مدیران دانشگاه تاکید دارند که آزادی بیان یکی از ارزش‌های بنیادین MBZUAI است. چرچیل معتقد است که در همه‌جا محدودیت‌هایی وجود دارد و این تنها مختص امارات نیست.