محمدجواد لاریجانی خواستار محدودیت کامل اینترنت جهانی و بازنگری در سیاست‌های باز ارتباطی شد.
رییس پژوهشگاه دانش‌های بنیادی و تحلیلگر ارشد مسائل بین‌الملل، در یادداشتی منتشرشده در خبرگزاری فارس، از ضرورت «پاکسازی فضای مجازی» و تعلیق کامل اتصال به اینترنت جهانی برای چندین ماه سخن گفت. این درخواست در بخشی از یادداشت مفصل او، در قالب بند چهارم با عنوان «اینترنت بازی موقوف!» مطرح شده است.

«محمد جواد لاریجانی» در این یادداشت با استناد به آنچه «نقش عناصر نفوذی دشمن» در فضای مجازی نامیده، می‌نویسد:

«استفاده از اینترنت، میدان قابل توجهی برای سوء استفاده و اجرای اقدامات ضدّامنیتی است… ما باید از ژست‌های “اینترنت بازانه” دست بکشیم.»

او تأکید کرده که در شرایط فعلی، شبکه ملی اطلاعات باید تنها کانال اصلی اتصال باشد و اتصال خارجی باید «کاملاً تحت کنترل، محدودیت و نظارت» قرار گیرد: «ما باید از ژست های “اینترنت بازانه” دست بکشیم؛ ضمن تسهیل کسب و کار و اتصالات داخلی، در شبکه ملی حتماً برای چندین ماه اتصال خارجی را کاملاً تحت کنترل، محدودیت و نظارت قرار دهیم؛ چالش امنیتی را باید سریع و مؤثر مرتفع کنیم؛ شعارهای ساختگی مانند “دسترسی آزاد به اطلاعات” و یا “تسهیل تعامل با محیط های اجتماعی فضای مجازی”، همه، فرع بر امنیت ملّی ما است. باید ریشه نفوذ دشمن در کشور و سازماندهی‌های وسیع آنها را با ضربات کوبنده و قوی و مؤثر ریشه-کن کنیم. این، یک اولویت مهمّ است.»

بازتعریف حکمرانی سایبری در ایران؟

هرچند مباحث پیرامون کنترل فضای مجازی و اینترنت سال‌هاست در کشور مطرح است، اما این نخستین‌بار است که قطع چندماهه اتصال به اینترنت جهانی به عنوان یک راهبرد امنیتی رسمی، از سوی یک چهره شاخص سیاسی و دانشگاهی مطرح می‌شود. همانطور که گفته شد لاریجانی در این یادداشت تصریح می‌کند که شعارهایی نظیر «دسترسی آزاد به اطلاعات» یا «تعامل با محیط‌های اجتماعی فضای مجازی» باید در اولویت‌های ثانویه قرار بگیرند و مهم‌ترین اولویت، ریشه‌کن کردن عناصر نفوذی در فضای مجازی است.

تناقض با رویکردهای توسعه اقتصاد دیجیتال
در حالی که وزارت ارتباطات و سایر نهادهای مرتبط در سال‌های اخیر از «رشد اقتصاد دیجیتال» و «افزایش سهم آن از GDP» سخن گفته‌اند، پیشنهادات اخیر می‌تواند این روند را با چالش جدی مواجه کند. بسیاری از کسب‌وکارهای فناورانه، شرکت‌های صادرات محور، فریلنسرها، توسعه‌دهندگان نرم‌افزار، و پلتفرم‌های مبتنی بر خدمات خارجی، نیازمند اتصال آزاد به زیرساخت‌های بین‌المللی هستند. قطع این دسترسی، به گفته کارشناسان، می‌تواند بازار فناوری ایران را از جریان جهانی دانش، درآمد و نوآوری جدا سازد.

شبکه ملی یا انزوای فناورانه؟
در سال‌های گذشته توسعه شبکه ملی اطلاعات یکی از اولویت‌های فنی کشور بوده است، اما بسیاری از تحلیل‌گران و حتی دولتمردان سابق کشور تأکید می‌کنند که شبکه ملی به‌معنای جایگزینی کامل اینترنت بین‌الملل نیست، بلکه باید به‌عنوان بستری برای تاب‌آوری زیرساختی و خدمات بومی تلقی شود.

در صورت اجرای پیشنهاد لاریجانی، عملاً «اینترنت ایران» برای مدت چند ماه از جهان جدا خواهد شد؛ رویکردی که پیامدهای جدی فنی، اقتصادی و اجتماعی به‌دنبال خواهد داشت.

در حالی‌که فضای مجازی به صحنه‌ای کلیدی برای تأمین امنیت و ارتباطات کشورها تبدیل شده، یادداشت اخیر محمدجواد لاریجانی ممکن است نشان‌دهنده آغاز تغییرات اساسی در سیاستگذاری اینترنت در ایران باشد. اکنون باید دید آیا این دیدگاه به سطح تصمیم‌سازی رسمی در مراجع رسمی هم خواهد رسید یا همچنان در سطح یک تحلیل کارشناسانه و هشدار باقی خواهد ماند.