چین پس از دو دهه وابستگی به سیستم موقعیت‌یابی جهانی جی‌پی‌اس، موفق به ساخت جایگزینی قابل اطمینان به جای این فناوری آمریکایی شده است.

هر بار که تلفن شما دقیقا نشان می‌دهد که کجا هستید، یا یک هواپیما دقیقا سر وقت فرود می‌آید، یا یک تراکنش مالی ظرف مدت چند میلی‌ثانیه انجام می‌شود، یک سیستم نامرئی بی‌سروصدا کار خود را انجام می‌دهد. هیچ کس آن را نمی‌بینید و شاید اکثر مردم حتی از وجود آن خبر ندارند، اما این سیستم است که به دنیای دیجیتال و فیزیکی اجازه می‌دهد تا با دقتی شگفت‌انگیز، در قاره‌ها و مناطق زمانی مختلف، همگام‌سازی شوند. این زیرساخت جهانی در کابل‌های زیرزمینی یا در دیتاسنترها قرار ندارد. این زیرساخت توسط شبکه‌ای پیچیده از ماهواره‌ها، ایستگاه‌های زمینی و فناوری‌های پردازش سیگنال فعال می‌شود که شناخته‌شده‌ترین آنها سیستم موقعیت‌یابی جهانی (جی‌پی‌اس) آمریکا است.

فعالیت انحصاری جی‌پی‌اس شکسته شد

جی‌پی‌اس به آمریکا برتری داد تا اینکه چین، سه‌گانه ماهواره‌ها، دکل‌ها و فیبر را ساخت. سیستم ناوبری ماهواره‌ای «بیدو» (BeiDou) که پاسخ چین به جی‌پی‌اس است، سال میلادی گذشته، موقعیت برترش را در بازار چین تثبیت کرد. بر اساس داده‌های نهادهای چینی، این سیستم بومی که نام آن از هفت ستاره شمالی درخشان مورد استفاده برای ناوبری در چین باستان گرفته شده است، در سال ۲۰۲۴، در مجموع، ۵۷۵.۸ میلیارد یوان (۷۹.۹ میلیارد دلار آمریکا) سهم در تولید اقتصادی چین داشت که نسبت به سال قبل از آن، ۷.۳۹ درصد افزایش نشان داد.

گفته می‌شود «بیدو» اکنون با ۲۸۸ میلیون تلفن هوشمند که عمدتا توسط برندهای داخلی مانند هواوی و شیائومی تولید می‌شوند، در چین سازگار است و بیش از یک تریلیون بار در روز برای ردیابی مکان‌ها استفاده می‌شود.

«بیدو» در دهه ۱۹۹۰، به عنوان یک پروژه نظامی آغاز شد، اما اکنون به سنگ بنای استراتژی فناوری و دیپلماتیک چین تبدیل شده و توسط سازمان ملل متحد به عنوان یک ارائه دهنده ناوبری جهانی به رسمیت شناخته شده است. این سامانه نه تنها به وابستگی چین به آمریکا برای ناوبری ماهواره‌ای پایان داده، بلکه ۱۴۰ کشور را نیز متقاعد کرده است که به این شبکه بپیوندند و به نمونه بارزی از تلاش چین برای کاهش آسیب‌پذیری‌های فناوری این کشور تبدیل شده است.

البته کشورهایی که «بیدو» را به کار گرفته‌اند، از آن به عنوان جایگزین جی‌پی‌اس استفاده نمی‌کنند، بلکه به عنوان مکمل بکار می‌برند. در آسیا و خاورمیانه، این سیستم چینی، خدمات حمل و نقل و لجستیک را در مناطقی که پوشش آمریکایی ضعیف‌تر است، تقویت می‌کند.

البته جی‌پی‌اس هنوز هم در ناوبری ماهواره‌ای مسلط است، اما «بیدو» به بسیاری از کشورها این فرصت را داده است تا وابستگی خود را به آمریکا کاهش دهند؛ به خصوص در مناطقی که پوشش جی‌پی‌اس به اندازه کافی قابل اعتماد نیست. به این ترتیب، چین، نیاز به پوشش ناوبری ماهواره‌ای را به فرصتی باورنکردنی برای ارائه شبکه خود، به ویژه با پوشش بهتر در نیمکره جنوبی، تبدیل کرده است.

بر اساس گزارش سایت «اونیون رایو»، اما استراتژی چین شکست دادن جی‌پی‌اس نبوده، بلکه ایجاد گزینه‌ی خودش بوده است تا از نظر فناوری به هیچ‌کس وابسته نباشد.