محققان موسسه Helmholtz Munich موفق به توسعه یک مدل پیشرفته هوش مصنوعی به نام «Centaur» شده‌اند که می‌تواند فرآیندهای تصمیم‌گیری انسانی را، حتی در شرایطی ناآشنا، با دقت چشمگیری شبیه‌سازی و پیش‌بینی می‌کند. این دستاورد علمی می‌تواند تحولی مهم در درک شناخت انسان و بهبود چارچوب‌های روان‌شناختی موجود رقم بزند.

به گزارش Scitechdaily، این مدل که براساس داده‌های میلیون‌ها تصمیم انسانی به‌دست آمده از مطالعات روانشناختی آموزش دیده است قادر به تولید پاسخ‌هایی است که به گونه‌ای واقع‌گرایانه رفتار انسانی را شبیه‌سازی می‌کنند.

در حالی که بسیاری از مدل‌های گذشته تنها قادر به توضیح یا پیش‌بینی نحوه رفتار انسان بودند، Centaur توانسته این دو بخش را در کنار هم پوشش دهد.

این مدل با تکیه بر داده‌های بیش از ۱۰ میلیون تصمیم انسانی، که از ۱۶۰ آزمایش روان‌شناسی مختلف جمع‌آوری شده‌اند، آموزش دیده و قادر است رفتار انسان را در طیف وسیعی از موقعیت‌ها، حتی موارد جدید،‌ با دقت بازسازی کند.

عملکرد شگفت‌انگیز در موقعیت‌های ناآشنا
دکتر مارسل بینز، نویسنده اصلی این مطالعه، می‌گوید: «ما ابزاری طراحی کرده‌ایم که به ما اجازه می‌دهد رفتار انسان را در هر شرایطی که با زبان‌طبیعی توصیف شده، همانند یک آزمایشگاه مجازی، پیش‌بینی کنیم.»

مدل Centaur نه‌تنها می‌تواند الگوهای رایج تصمیم‌گیری را تشخیص دهد و خود را با محیط‌های جدید تطبیق دهد، بلکه حتی زمان واکنش انسان‌ها را نیز با دقت بالا تخمین می‌زند.

از روان‌شناسی بالینی تا علوم اجتماعی
کاربردهای این مدل متنوع‌اند؛ از شبیه‌سازی آزمایش‌های کلاسیک روان‌شناسی گرفته تا تحلیل تصمیم‌گیری در افراد دارای اختلالاتی مانند افسردگی یا اضطراب. این مدل به‌ویژه در تحقیقات سلامت، چشم‌اندازهای جدیدی را به تصویر می‌کشد و می‌توان از آن در حوزه‌هایی مثل کمک به درک تفاوت تصمیم‌گیری در افراد سالم در مقایسه با افراد دارای اختلالات روانی استفاده کرد.

اریک شولتز، مدیر موسسه Helmholtz Munich، ضمن اشاره به ظرفیت‌های گسترده Centaur، می‌گوید شفافیت و قابلیت کنترل این سیستم‌ها یکی از نقاط قوت اصلی آن است. همچنین به گفته بینز، استفاده از مدل‌های متن‌باز و میزبانی محلی باعث حفظ حاکمیت کامل داده‌ها می‌شود.

محققان قصد دارند تا در گام بعد، درون Centaur را بیشتر مورد بررسی قرار دهند. محققان در تلاشند تا دریابند کدام الگو‌های محاسباتی با کدام فرآیندهای تصمیم‌گیری انسان ارتباط دارند؟ آیا می‌توان از این مدل برای استنتاج نحوه پردازش اطلاعات توسط انسان استفاده کرد یا متوجه شد که چه تفاوتی میان استراتژی‌های تصمیم‌گیری افراد سالم و افرادی که دچار مشکلات ذهنی هستند وجود دارد؟

بینز می‌گوید: «اگر از این مدل‌ها به شکل مسئولانه استفاده شود، آن‌ها می‌توانند درک ما از شناخت انسان را را عمیق‌تر کنند.»

یکی از نکات جالب توجه این پروژه نیز استقلال آن از غول‌های فناوری است. این پروژه نه در دل شرکت‌های بزرگ فناوری، بلکه در یک مرکز تحقیقاتی عمومی انجام شده است. بینز در این‌باره می‌گوید: «ما تحقیقات هوش مصنوعی را با نظریه روانشناختی ترکیب می‌کنیم و تعهد روشن اخلاقی داریم. در یک محیط تحقیقات عمومی، ما یان آزادی را داریم تا به جای تمرکز بر صنعت، سوالات شناختی بنیادی را دنبال کنیم.»

دیتاست Psych-101
مدل Centaur با استفاده از دیتاست Psych-101 آموزش دیده است. این دیتاست شامل بیش از ۱۰ میلیون تصمیم فردی از ۶۰ هزار شرکت‌کننده در آزمایش‌های روان‌شناسی مختلف است که موضوعاتی مثل یادگیری پاداش و ریسک‌پذیری تا دوراهی‌های اخلاقی را در بر می‌گیرد. این داده‌ها به‌طور دستی پردازش و استانداردسازی شده‌اند تا برای مدل‌های زبانی قابل درک باشند.