فروشندگان کالاهای آی‌تی: ۱۸ ماه گارانتی صرفه اقتصادی ندارد
تصمیم جدید اتحادیه فناوران رایانه تهران برای کاهش مدت گارانتی کالاهای فناوری از ۱۸ ماه به ۱۲ ماه، جنجال‌برانگیز شده است. فروشندگان معتقدند گارانتی طولانی‌مدت به دلیل نوسانات قیمت و نداشتن تطابق با استانداردهای جهانی به آنها ضرر می‌زند، اما مصرف‌کنندگان نگران کاهش ضمانت خدمات پس از فروش هستند؛ این در شرایطی است که طبق آخرین آمار بیشترین شکایت در کالاها به موبایل اختصاص دارد.
رئیس اتحادیه فناوران رایانه تهران اعلام کرد که مدت گارانتی کالاهای فناوری مانند لپ‌تاپ و سخت‌افزار قرار است از ۱۸ ماه به ۱۲ ماه کاهش یابد. دلیل این تصمیم، ناهماهنگی با استانداردهای جهانی و چالش‌های مالی فروشندگان عنوان شده است.
همه کالاهای حوزه IT اعم از لپ‌تاپ و موبایل گارانتی ۱۸ ماهه دارند؛ اما برخی از فروشندگان در حوزه موبایل با بهانه‌هایی خدمات پس از فروش را ارائه نمی‌دهند. یکی از فروشندکان موبایل در پاساژ چارسو ارائه گارانتی موبایل را در گروی خرید شارژر از همان فروشگاه می‌دانست. او گفت که اگر فروشنده شارژر‌های ما را که اصل هستند نخرد، هیچ گارانتی تعلق نمی‌گیرد این در شرایطی است که فروش موبایل بدون ارائه گارانتی قانونی نیست.
داور امان‌پور، فروشنده موبایل در علاالدین گفت: گارانتی موبایل هم مانند سایر کالاهای آی‌تی ۱۸ ماهه است. برخی از فروشندگان روی موضوع گارانتی بسیار حساس هستند زیرا اگر در تعزیرات محکوم شوند برای‌شان چالش ایجاد میشود.
طبق گفته او، برخی از فروشندگان گارانتی درستی را ارائه نمی‌دهند اما به صورت کلی از آنجایی که شرکت وارد کننده موبایل را با گارانتی به فروشنده می‌فروشد، آنها هم با گارانتی به مصرف‌کننده می‌فروشند. او تاکید که هیچ فروشنده‌ای حق ندارد ارائه خدمات پس از فروش را منوط به خرید لوازم جانبی مثل شارژر یا سایر لوازم بداند در غیر این صورت مصرف‌کننده حق شکایت از فروشنده را دارد.
امان‌پور گفت در صورتی که مصرف‌کننده بابت دریافت نکردن خدمات پس از فروش از فروشنده شکایت کند و حق با مصرف‌کننده باشد، اعتبار فروشنده و حتی واردکننده کاهش پیدا می‌کند و در تخصیص ارز مشکل ایجاد میشود.
حق با مصرف‌کننده یا فروشنده؟
درباره گارانتی کالاهای آی‌تی چالش ارائه ندادن خدمات پس از فروش از سمت فروشندگان کمتر مطرح شده است اما عده‌ای از مصرف‌کنندگان معتقدند که کاهش مدت زمان گارانتی کالاهای آی‌تی مخصوصا کالایی مثل لپ‌تاپ به ضرر آنها است زیرا با هزینه‌ای که صرف خرید یک لپ‌تاپ معمولی می‌کنند نیاز به زمان بیشتری برای دریافت خدمات پس از فروش دارند. اما فروشندگان عقیده دیگری دارند.
در این خصوص رئیس هیات مدیره پاساژ ایران، غلامرضا پاک‌ضمیر به پیوست گفت: هیچ فروشنده‌ای حق فروش کالای بدون گارانتی ندارد؛ ما گارانتی تعویضی و تعمیری داریم. مشکل طولانی بودن زمان گارانتی این است که وقتی شرکت کالایی را مثلا ۱۰ میلیون تومان می‌فروشد، هشت ماه بعد قیمت کالا ۳۰ میلیون تومان میشود و حتی به ۱۸ ماه هم نمی‌رسد؛ تورمی که وجود دارد قیمت کالا را در کمتر از ۶ ماه افزایش می‌دهد و اگر ما بخواهیم کالا را تعویض کنیم برای فروشنده صرفه اقتصادی ندارد.
طبق گفته رئیس هیات مدیره پاساژ ایران، اگر شرکت گارانتی‌کننده نتواند کالا را تعمیر کند، باید تعویض کند که این موضوع فروشنده را دچار ضرر می‌کند. مثلا فروشنده اگر ۱۰۰ عدد لپ‌تاپ بفروشد، با سود حاصل از فروش آن می‌تواند ۷۰ لپ‌تاپ بخرد در نتیجه این موضوع صرفه اقتصادی ندارد. او گفت حتی اگر گارانتی ۱۲ ماه هم باشد خیلی زیاد است؛ یک دوره‌ای فروشنده‌ها پیش‌فاکتور را یک ماهه ارائه می‌دادند اما الان یک روز هم نمی‌توانند فاکتور بدهند. مصرف‌کننده حق دارد کالای با گارانتی بخرد و فروشنده باید پاسخ‌گو باشد اما کالا به‌اندازه نمی‌آید.
تیر ۱۴۰۲ بود که قسمت ثبت شکایات در سامانه جامع گارانتی راه‌اندازی شد. در آن زمان مسئول فنی سامانه جامع خدمات پس از فروش (گارانتی) اعلام کرده بود که بیشترین شکایت از شرکت‌های خدمات پس از فروش موبایل است زیرا تعداد شرکت‌های گارانتی کننده موبایل خیلی زیاد است و ارزیابی درستی در تاییدیه‌های خدمات پس از فروش آنها انجام نشده است؛ همچنین بهترین عملکرد نیز مربوط به شرکت‌های خدمات پس از فروش لوازم خانگی بوده است.
یکی از مواردی که درباره طولانی بودن زمان خدمات پس از فروش مطرح میشود، ۱۲ ماه بودن گارانتی کالاهای آی‌تی توسط نمایندگی اصلی کالا در سایر کشورها است. در همین خصوص عادل هاشمی، نائب‌رئیس اتحادیه فناوران رایانه تهران به پیوست گفت: کالاهای وارداتی در داخل کشور نمایندگی ندارد اما شرکت خارجی ۱۲ ماه گارانتی می‌دهد و ما در ایران ۱۸ ماه گارانتی ارائه می‌دهیم. ۶ ماه اضافه باعث میشود فروشنده خودش خدمات ارائه دهد و ۲ ماه دیگر نیز در روند واردات و رسیدن کالا به دست مصرف‌کننده از بین می‌رود. شرکت فروشنده از زمان فاکتور زدن گارانتی می‌دهد. حتی برای خرید موبایل اپل در هر جای دنیا یک سال گارانتی وجود دارد اما در ایران ۱۸ ماه است و ۶ ماه دیگر برای ما اضافه است. به همین دلایل روند کاهش گارانتی مطرح شده است اما هنوز به نتیجه نرسیده است.
طبق گفته نائب‌رئیس اتحادیه فناوران، کالایی مثل مادربرد که خرابی کمتری دارد مسئله خاصی برای گارانتی طولانی مدتش وجود ندارد اما کالایی مثل موبایل و لپ‌تاپ خرابی بیشتری دارد.
البته یکی از موضاعاتی که در این موضوع وجود دارد، تفاوت بین گارانتی و وارانتی است. گارانتی تضمین فروشنده داخلی و وارانتی تضمین شرکت خارجی است. در ایران معمولا گارانتی توسط فروشنده ارائه میشود، درحالی که وارانتی مستقیم از شرکت سازنده است. از آنجایی که در ایران وارانتی روی کالاهای آی‌تی وجود ندارد، مصرف‌کننده کاهش زمان گارانتی را نمی‌پذیرد. ضمن اینکه برخی از مصرف‌کنندگان در گفتگو با پیوست گفتند که اگر شرکت‌های خارجی ۱۲ ماه گارانتی می‌دهند، قیمت کالا در ایران گاهی بالاتر از بازارهای جهانی است.