هند با تجربه شهرهای هوشمند نشان می‌دهد فناوری بدون حکمرانی شهری موثر، تنها نمایشی از پیشرفت است. ایران نیز با گام‌های تازه در 5G، چشم به آینده دیجیتال دارد.

هند در سال ۲۰۱۵ برنامه «شهرهای هوشمند» را آغاز کرد تا بیش از ۱۰۰ شهر خود را به فناوری‌های دیجیتال و زیرساخت‌های هوشمند مجهز کند. زیرا بر اساس سرشماری ۲۰۱۱ هند، ۳۱ درصد از جمعیت کشور در مناطق شهری زندگی می‌کردند و رشد جمعیت شهری از روستاها پیشی گرفته بود. این برنامه شامل اجرای پروژه‌هایی متکی بر سنسورهای ترافیک، چراغ‌های هوشمند، اپلیکیشن‌های خدمات شهری، مراکز کنترل یکپارچه و مشارکت خصوصی برای جذب سرمایه بود. هدف این بود که مدیریت شهری سریع‌تر، شفاف‌تر و کارآمدتر شود.
با وجود پیشرفت‌های فنی، پژوهش‌ها نشان می‌دهند که تمرکز صرف بر فناوری و زیرساخت‌های فیزیکی کافی نیست. بسیاری از پروژه‌ها تنها مناطق برخوردار را پوشش داده‌اند و جمعیت عمده شهری از مزایای آن بهره‌مند نشده‌اند.

ساختارهای بوروکراتیک و مشاوران خارجی نیز گاهی بدون درک دقیق از شرایط محلی، پروژه‌ها را هدایت کردند.

بر اساس تحلیل‌های Centre for Policy Research (CPR)، چالش‌هایی همچون عدم مشارکت دموکراتیک، تمرکز پروژه‌ها در مناطق برخوردار و تغییر مکرر مدیران اجرایی، اجرای مؤثر برنامه‌ها را محدود کرد.

پارتا موکاپادیا، پژوهشگر ارشد CPR، معتقد است «یک شهر واقعا هوشمند، شهری است که مردم بتوانند مسیر توسعه خود را انتخاب کنند و مسئولیت نتایج را بر عهده بگیرند. بدون این امکان، فناوری تنها نمادین باقی می‌ماند.»

درس‌های هند برای ایران

ایران در سال‌های اخیر توسعه شبکه 5G را جدی گرفته و اخیرا نیز مزایده باند فرکانسی نسل پنجم را برگزار کرده که اپراتورهای اصلی نظیر همراه اول در نخستین فاز با پیشنهادی بالاتر از سایر رقبا، برنده بلوک فرکانسی مطلوب توسعه این نسل شدند و به دنبال آن دیگر اپراتورها نیز برای تصاحب بلوک‌هایی درخور توسعه این نسل، برآمدند.

اپراتورهایی که اکنون شبکه 5G را راه‌اندازی کرده‌اند و به صورت تجاری در حال سرویس‌دهی به مشترکان هستند، نقش زیرساختی مهمی در شکل‌دهی آینده دیجیتال شهرها دارند.

این شبکه‌ها امکان مدیریت هوشمند ترافیک، پایش محیط شهری، خدمات اضطراری و پیاده‌سازی اینترنت اشیا در گستره وسیع‌تری را فراهم می‌کنند و ظرفیت رشد اقتصاد دیجیتال را افزایش می‌دهند اما بیش از توجه صرف به نقوله فناپری، باید به چالش‌ها و فرصت‌های کلان هم توجه داشت.

چالش‌ها و فرصت‌ها

چالش حکمرانی: فناوری بدون ساختارهای تصمیم‌گیری محلی و مشارکت شهروندان ممکن است صرفا نمادین باشد.

چالش نابرابری: مناطق برخوردار بیشتر از پروژه‌های هوشمند بهره می‌برند و مناطق محروم عقب می‌مانند.

فرصت‌های فناوری: 5G و اینترنت اشیا امکان کنترل هوشمند ترافیک، پایش منابع آب و انرژی، بهبود خدمات شهری و توسعه اقتصاد دیجیتال را فراهم می‌کنند.

فرصت برای نوآوری: شرکت‌ها و استارتاپ‌های داخلی می‌توانند با توسعه اپلیکیشن‌ها و خدمات دیجیتال، مدیریت شهری و زندگی مردم را بهبود دهند.

و در مجموع آینده شهرهای هوشمند در ایران فرصتی است برای ترکیب فناوری، حکمرانی شفاف و مشارکت مردم؛ تجربه هند نشان می‌دهد که تمرکز صرف بر شبکه‌ها، سنسورها و ساختمان‌های هوشمند، بدون توجه به نیازهای واقعی مردم، نمی‌تواند شهر را هوشمند کند.

ایران با زیرساخت‌های 5G و بهره‌گیری از تجربه جهانی، می‌تواند مسیر موفقی در مدیریت شهری دیجیتال پیدا کند؛ شهری که هم فناوری را به خدمت بگیرد و هم قدرت تصمیم‌گیری و مشارکت شهروندان را تقویت کند.