پلتفرم داده سکوی ملی هوش مصنوعی که زیرساخت اصلی مدیریت و پردازش داده‌های این پروژه ملی به شمار می رود، به شرکت‌های دانش‌بنیان واگذار شده و نسخه نهایی آن تا پایان دی‌ به بهره‌برداری می‌رسد.

محمدمهدی ارسنجانی مدیرعامل یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان فعال در حوزه هوش مصنوعی که به عنوان شرکت برگزیده در توسعه سکوی ملی هوش مصنوعی انتخاب شده است، در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به نقش و مسئولیت شرکت خود در این پروژه ملی اظهار کرد: شرکت ما مسئول توسعه و ارائه پلتفرم داده (Data Platform) در سکوی ملی هوش مصنوعی است. این بخش از پروژه به‌صورت کامل برون‌سپاری شده و توسعه آن بر عهده شرکت ما است. ما پیش‌تر نیز محصول دانش‌بنیانی در حوزه مدیریت و حاکمیت داده (Data Management & Governance) توسعه داده‌ایم که از سال ۱۴۰۱ فعال است و اکنون در مجموعه‌هایی مانند همراه اول، نهاد ریاست‌جمهوری و چند سازمان دیگر مورد استفاده قرار گرفته است.

وی افزود: پلتفرم داده‌ای که ما توسعه می‌دهیم، بستر یکپارچه‌ای برای مدیریت چرخه حیات داده است. این پلتفرم امکانات متنوعی را در اختیار کاربران سکو قرار می‌دهد، از جمله بارگذاری داده از منابع مختلف، تمیزسازی داده‌ها (رفع نویز، غلط‌های نگارشی، یکسان‌سازی کاراکترها و…)، نرمال‌سازی (مانند تبدیل فرمت‌های مختلف تاریخ یا استانداردسازی شکل نوشتاری حروف مثل «ی» و «ک»)، ادغام داده‌ها از زمان‌ها یا منابع مختلف (مثلاً ترکیب داده‌های هفتگی)، ساخت انبار داده و دریاچه داده، پردازش داده از طریق خطوط ETL / ELT، اشتراک‌گذاری داده بین کاربران پلتفرم و تولید داشبورد و گزارش‌های تحلیلی.

ارسنجانی با اشاره به اینکه داده‌ها به‌عنوان سوخت هوش مصنوعی شناخته می‌شوند و بدون داده‌های پردازش شده، مدل‌های هوش مصنوعی کارایی نخواهند داشت، گفت: به عنوان مثال، داده‌های مربوط به تاریخ ممکن است در قالب‌های مختلفی ذخیره شده باشند که نیاز به نرمال‌سازی و هماهنگ‌سازی دارند. همچنین داده‌های متنی ممکن است با کیبوردهای متفاوت یا با اشتباهات نوشتاری وارد شده باشند که در فرایند تمیزسازی اصلاح می‌شوند.

مدیر عامل این شرکت دانش بنیان ادامه داد: پلتفرم ما امکانات گسترده‌ای مانند انبار داده، دریاچه داده، و خطوط ETL را ارائه می‌دهد که کاربران با استفاده از آن‌ها می‌توانند داده‌های خود را بارگذاری، نگهداری، به‌روزرسانی و با سایر کاربران به اشتراک بگذارند. این چرخه کامل مدیریت داده‌ها، از بارگذاری اولیه تا آماده‌سازی برای آموزش مدل‌ها، توسط این پلتفرم پشتیبانی می‌شود.

مدیرعامل شرکت دانش‌بنیان توضیح داد: این محصول از سال ۱۴۰۱ توسعه یافته و اکنون در سازمان‌های بزرگی مانند همراه اول و نهاد ریاست جمهوری به کار گرفته شده است.

ارسنجانی گفت: با توجه به تجربه و سابقه موفق شرکت، تیم سکوی ملی هوش مصنوعی این محصول را برای ارائه خدمات داده‌ای انتخاب کرده است.

وی اضافه کرد: ما از اوایل مرداد ماه سفارشی‌سازی محصول برای نیازهای سکوی ملی را آغاز کرده‌ایم و هم‌اکنون در مرحله جلسات فنی و هماهنگی‌های معماری نرم‌افزاری هستیم. نسخه اولیه پلتفرم تا پایان مهر ماه تحویل سکوی ملی خواهد شد و نسخه قابل استفاده نهایی نیز تا پایان دی ماه به بهره‌برداری می‌رسد.

ارسنحانی با اشاره به ضرورت حرکت سازمان‌ها به سمت داده‌محوری، گفت: ما در سال ۱۴۰۱ موفق به پیاده‌سازی نخستین پلتفرم حکمرانی داده در کشور شدیم. نخستین سازمانی که از این پلتفرم استفاده کرد، شرکت همراه اول بود که در همان سال قرارداد رسمی با ما امضا کرد و تا امروز نیز سه نسخه از این محصول را دریافت کرده است. همچنین در سال ۱۴۰۲، این پلتفرم در مناقصه‌ای که با همین موضوع در نهاد ریاست جمهوری برگزار شد نیز برنده شد و به آن نهاد ارائه شد.

وی در ادامه با اشاره به اهمیت بلوغ داده‌محوری در سازمان‌ها افزود: بلوغ داده‌محوری به معنای آن است که یک سازمان تا چه حد تصمیمات خود را مبتنی بر داده‌های به‌روز و جامع می‌گیرد. هرچه این تصمیمات کمتر بر پایه حس، تجربه یا شهود مدیریتی و بیشتر بر پایه داده و دانش باشد، می‌توان گفت سازمان به بلوغ بیشتری در این زمینه رسیده است.

ارسنجانی سه گام اساسی برای تحقق داده‌محوری را چنین تشریح کرد: در گام نخست، سازمان باید بتواند داده‌های مورد نیاز خود را شناسایی، جمع‌آوری و تحلیل کند. در گام دوم، لازم است استانداردهای سازمانی بر داده‌ها اعمال شود؛ به‌ویژه وقتی داده‌ها از منابع بیرونی می‌آیند – مانند داده‌های رقبا، زنجیره تأمین یا اطلاعات مربوط به مشتریان. اینجاست که مفهوم “حاکمیت داده” معنا پیدا می‌کند؛ یعنی توانایی سازمان در اِعمال کنترل و مدیریت بر داده‌های خود.

او خاطرنشان کرد: در سطح جهانی، مفهوم حکمرانی داده سابقه‌ای نزدیک به ۲۰ سال دارد، اما در کشور ما این موضوع تا مدت‌ها مغفول مانده بود. راه‌اندازی این پلتفرم تلاشی در جهت پر کردن همین خلأ و ایجاد زیرساختی بومی برای حاکمیت داده در ایران است.