در حالی شاهد رقابت چند شرکت واردکننده تلفن همراه برای سهم 30 درصدی بازار موبایل هستیم که بازار تلفن همراه در چنبره رقابت نابرابر و واردات مسافری قرار گرفته است.

بررسی آمارهای رسمی پنج سال گذشته بازار تلفن همراه نشان میدهد ، بیش از 70 درصد واردات تلفن همراه کشور توسط تنها 30 تا 35 شرکت تأمین شده است. این در حالی است که به ظاهر، با ورود صادرکنندگان به عرصه واردات، انتظار می‌رفت بازیگران جدید جایگزین شرکت‌های قدیمی شوند، اما بررسی‌ها نشان می‌دهد تنها بخش کوچکی از واردکنندگان پیشین جای خود را به فعالان تازه داده‌اند.

مهدی عبقری کارشناس حوزه تلفن همراه در این خصوص گفت: بر اساس این آمار، در شرایطی که به طور معمول در سالهای اخیر بیش از 700 شرکت واردکننده تلفن همراه در کشور فعال هستند، رقابت عمده آن‌ها صرفاً بر سر 30 درصد از بازار 2/5 میلیارد دلاری واردات است. این نابرابری باعث شده تا بخش عمده بازار همچنان در اختیار تعداد محدودی از شرکت‌های اصلی باقی بماند. جالب آنکه در سال 1403 شمار شرکت‌های فعال حتی به حدود 900 شرکت افزایش یافته، اما تعداد قابل توجهی از این شرکتها در سال گذشته تنها 30 درصد از واردات کل را تأمین کرده‌اند.

جهش 100 درصدی واردات مسافری

یکی از نکات قابل‌تأمل در پنج ماهه نخست سال جاری، افزایش 100 درصدی واردات گوشی‌های مسافری است. این روند در حالی رخ داده که دولت عوارض گوشی‌های مسافری را دو برابر کرده است.
عبقری در توضیح این موضوع می‌گوید: «ریشه اصلی رشد واردات مسافری، تفاوت در قیمت تمام‌شده نسبت به رویه بازرگانی رسمی است. از گوشی مسافری مالیات بر ارزش افزوده اخذ نمی‌شود، در حالی که بسیاری از واردکنندگان رسمی نیز با وجود برخورداری از معافیت‌های صادراتی، رقم ارزش افزوده را از مصرف‌کننده نهایی می‌گیرند و کسر نمی‌کنند. همین امر باعث شده واردات مسافری از نظر اقتصادی همچنان به‌صرفه باشد.»

وی اضافه می‌کند: «از دیگر دلایل اقبال عمومی به این روش، ورود و عرضه گوشی‌های ریپَک و رفرش است. بسیاری از مسافران تصور می‌کنند اگر گوشی خود را مستقیم از خارج تهیه کنند، هم در قیمت صرفه‌جویی می‌کنند و هم در کیفیت.»

نقش خدمات پس از فروش در انتخاب مصرف‌کننده

وی تأکید کرد که در چنین بازاری، خدمات پس از فروش تنها عامل تمایز جدی برای مصرف‌کنندگان است. وقتی گوشی از طریق واردکنندگان رسمی عرضه شود و خدمات بهینه دریافت کند، مصرف‌کننده به‌تدریج ترجیح می‌دهد محصول را از مسیر قانونی خریداری کند. در غیر این صورت، مزیت قیمت در واردات مسافری همچنان دست بالا را خواهد داشت.

بازار تلفن همراه ایران امروز با تناقضی جدی روبه‌روست: از یک‌سو، تمرکز بالای واردات در دست چند ده شرکت بزرگ و از سوی دیگر، رشد چشمگیر واردات مسافری به‌رغم افزایش عوارض. این وضعیت نه‌تنها رقابت را از مسیر طبیعی خارج کرده، بلکه نشان می‌دهد سیاست‌های فعلی در حوزه تعرفه، مالیات و خدمات پس از فروش نیازمند بازنگری جدی است.

بررسی وضعیت بازار تلفن همراه در سال‌های اخیر چند نکته مهم را آشکار می‌سازد:

در حالیکه اخرین آمار واردات سالانه مؤید واردات حداقل 700 شرکت واردکننده میباشد طی پنج سال گذشته، حدود 70 درصد واردات تلفن همراه تنها توسط 30 تا 35 شرکت بزرگ تأمین شده است.

در مقابل، دهها شرکت در حال رقابت برای کسب تنها 30 درصد باقی‌مانده از بازار 2/5 میلیارد دلاری تلفن همراه هستند.

با وجود تصور تغییر بازیگران به‌دلیل ورود صادرکنندگان، آمار نشان می‌دهد که تعداد محدودی از واردکنندگان جای خود را به بازیگران جدید داده‌اند و تغییر چندانی در ساختار اصلی بازار رخ نداده است.

در پنج ماهه نخست سال جاری، واردات گوشی مسافری رشدی 100 درصدی را تجربه کرده است.

بخش مهمی ازصرفه اقتصادی مربوط به عدم اخذ مالیات بر ارزش افزوده در واردات مسافری است؛ در حالی که برخی واردکنندگان رسمی این مالیات را از مصرف‌کننده نهایی اخذ کرده ولی آن را کسر نمی‌کنند.

یکی دیگر از عوامل اقبال عمومی، ورود و عرضه گوشی‌های ریپک و رفرش در قالب واردات مسافری است که با استقبال مسافران مواجه شده است.

در نهایت، به گفته این کارشناس حوزه تلفن همراه، خدمات پس از فروش تنها مزیت رقابتی جدی برای واردکنندگان رسمی محسوب می‌شود؛ عاملی که می‌تواند در انتخاب مصرف‌کننده تفاوت معنادار ایجاد کند.