محدودیت‌های گوگل برای توسعه‌دهندگان ایرانی
مدیر استراتژی مایکت: سیاست‌های گوگل شکل‌گیری یک بازار جدید برای دور زدن تحریم‌ها را در پی خواهد داشت.
گوگل با معرفی سیاست‌های امنیتی و نظارتی جدید، گامی بلند برای ایمن‌سازی اکوسیستم اندروید برداشته است. این قوانین که شامل محدودیت دسترسی به مجوزهای حساس و الزام احراز هویت تمام توسعه‌دهندگان اندروید میشود و از سال آینده میلادی به اجرا درخواهد آمد، به دلیل شرایط خاص ایران و وجود تحریم‌ها، می‌تواند به مانعی بزرگ برای توسعه‌دهندگان و مارکت‌های داخلی تبدیل شود. این تغییرات رقابت را برای استورهای شخص ثالث دشوارتر کرده و به‌ویژه توسعه‌دهندگان مستقل را در تنگنایی بی‌سابقه قرار می‌دهد.
سیاست امنیتی جدید گوگل چیست؟
گوگل برای مبارزه با کلاهبرداری‌های مالی، دسترسی اپ‌هایی را که از منابعی خارج از پلی استور نصب می‌شوند (سایدلودینگ) به مجوزهای حساسی چون خواندن پیامک‌ها و خدمات دسترسی‌پذیری (Accessibility) به‌طور پیش‌فرض مسدود می‌کند. کاربر برای فعال‌سازی این مجوزها باید فرآیندی چندمرحله‌ای را در تنظیمات گوشی طی کند. این اقدام یک مانع عمدی برای جلوگیری از خطاهای کاربری و افزایش امنیت است. در کنار این، الزام به احراز هویت رسمی تمام توسعه‌دهندگان اندروید، لایه نظارتی دیگری است که گوگل برای شفاف‌سازی اکوسیستم خود اعمال کرده است.
این سیاست‌ها در کنار تحریم‌های موجود، به مانعی بزرگ برای ایرانی‌ها تبدیل می‌شوند. چالش اصلی، الزام به احراز هویت است که توسعه‌دهندگان ایرانی به‌راحتی قادر به انجام آن نیستند. این موضوع عملاً مسیر فعالیت آن‌ها را در اکوسیستم اندروید مسدود کرده، رقابت را برای مارکت‌های داخلی دشوارتر می‌سازد و با ایجاد یک سد قانونی جدید، می‌تواند به انزوای بیشتر جامعه فناوری ایران و توقف توسعه بسیاری از اپلیکیشن‌های داخلی منجر شود.
تأثیر بر مارکت‌های داخلی؛ رقابت نابرابرتر میشود
اولین تأثیر این سیاست‌ها، دشوارتر شدن رقابت برای تمام فروشگاه‌های اپلیکیشن شخص ثالث است. شیخانی معتقد است هدف اصلی گوگل، تثبیت جایگاه پلی استور و سخت‌تر کردن کار برای دیگران است.
«علیرضا شیخانی»، مدیر استراتژی و عملیات مایکت در این‌باره به دیجیاتو می‌گوید: «سیاست جدید گوگل قطعاً تأثیر منفی بر مارکت‌های شخص ثالث دارد و چه مارکت‌های داخلی مثل مایکت و کافه‌بازار و چه استورهای خارجی مثل APKPure یا Aptoide با محدودیت‌های بیشتری مواجه خواهند شد.»
به گفته او، بیشترین آسیب متوجه توسعه‌دهندگان کوچک‌تر و دانشجویی خواهد بود که توان فنی یا منابع کافی برای تطبیق با این سیاست‌ها را ندارند و در نتیجه، ورودی اپ‌های جدید و تنوع در اکوسیستم کاهش خواهد یافت.
«علیرضا شیخانی»، مدیر استراتژی و عملیات مایکت
مالیات تحریم بر دوش توسعه‌دهندگان ایرانی
چالش اصلی برای توسعه‌دهندگان ایرانی، الزام گوگل به احراز هویت رسمی است که به دلیل تحریم‌ها، امکان انجام مستقیم آن وجود ندارد. شیخانی توضیح می‌دهد که این سیاست به محل انتشار اپلیکیشن ارتباطی ندارد و همه توسعه‌دهندگان اندروید را شامل میشود.
یکی از قابل‌پیش‌بینی‌ترین و در عین حال نگران‌کننده‌ترین پیامدهای الزام گوگل برای احراز هویت، شکل‌گیری یک بازار جدید برای دور زدن این محدودیت است. از آنجایی که توسعه‌دهندگان ایرانی به دلیل تحریم‌ها امکان تأیید هویت مستقیم با مدارک ایرانی را ندارند، یک خلأ ایجاد میشود که کسب‌وکارهای خارجی یا واسطه‌ها آن را پر خواهند کرد.
شیخانی پیش‌بینی می‌کند این مانع به شکل‌گیری کسب‌وکارهای واسطه‌ای منجر شود که با دریافت هزینه، فرآیند احراز هویت را انجام می‌دهند. او ادامه می‌دهد: «آن دسته از توسعه‌دهندگانی که حاضر به پرداخت این هزینه‌ها یا طی این مسیر نباشند، عملاً از حضور در اکوسیستم توسعه‌دهندگان اپلیکیشن‌های اندروید محروم خواهند شد. مشابه همان چیزی که در اکوسیستم iOS ایران مشاهده می‌کنیم.»
این اتفاق عملاً یک «مالیات تحریم» جدید بر دوش توسعه‌دهندگان ایرانی می‌گذارد. این هزینه اضافی، که می‌تواند برای تیم‌های کوچک و مستقل سنگین باشد، رقابت را ناعادلانه‌تر کرده و به نفع شرکت‌های بزرگ‌تر با منابع مالی بیشتر تمام میشود.
مدیر استراتژی مایکت همچنین اشاره می‌کند که شاید کاربران در کوتاه‌مدت تغییر خاصی احساس نکنند، چرا که توسعه‌دهندگان اصلی احتمالاً این فرآیند را طی می‌کنند؛ اما در بلندمدت، اکوسیستم اپلیکیشن ایران با کاهش شدید اپ‌های جدید و نوآوری روبه‌رو خواهد شد.
راهکارهای احتمالی و نقش بازیگران داخلی
با پیچیده‌تر شدن شرایط، برخی توسعه‌دهندگان اندروید ممکن است به سمت وب‌اپلیکیشن‌ها (PWA) حرکت کنند. شیخانی این روند را محتمل می‌داند اما تأکید می‌کند که این راه‌حل برای اپ‌هایی که به سنسورهای سخت‌افزاری گوشی یا قابلیت‌های نیتیو مانند نوتیفیکیشن نیاز دارند، پاسخگو نیست.
در این میان، نقش نهادهای تنظیم‌گر داخلی پررنگ‌تر میشود. به گفته شیخانی، یکی از راهکارهای استراتژیک، مذاکره برای «پیش‌نصب» (Pre-load) مارکت‌های داخلی روی گوشی‌های هوشمند است؛ راهکاری که نیازمند همکاری گسترده با تولیدکنندگان بین‌المللی است.
شیخانی همچنین تصریح می‌کند که با توجه به شرایط تحریم، امکان تعامل رسمی با گوگل وجود ندارد و مدل کسب‌وکار مایکت نیز مبتنی بر دور زدن تحریم‌ها نیست. بنابراین، این شرکت نمی‌تواند در زمینه احراز هویت بین‌المللی به توسعه‌دهندگان کمکی کند و این مسئولیت بر عهده خود آن‌ها خواهد بود. او می‌گوید: «نقش مایکت، تمرکز بر تسهیل حضور اپلیکیشن‌ها در بازار داخلی و پیگیری راهکارهایی مانند پیش‌نصب خواهد بود.»