داده‌های اخیر نشان می‌دهد که چین با ثبت صدها هزار اختراع در زمینه نانو، به قدرت اول جهان در این حوزه بدل شده است.

گزارشی از سوی مرکز ملی علوم و فناوری نانوی چین (National Center for Nanoscience and Technology of China) منتشر شده که نشان می‌دهد این کشور در ۲۵ سال گذشته به رهبر جهانی توسعه نانو تبدیل شده است. بر اساس این گزارش که هم‌زمان با دهمین کنفرانس بین‌المللی علوم و فناوری نانو در پکن ارائه شد، چین تاکنون بیش از ۴۶۴ هزار پتنت مرتبط با فناوری‌نانو ثبت کرده که معادل ۴۳ درصد کل پتنت‌های جهانی است؛ رقمی که حتی از مجموع پتنت‌های آمریکا، ژاپن و کره جنوبی نیز بیشتر است.

از سال ۲۰۰۰ میلادی تا مه ۲۰۲۵، شمار کل پتنت‌های اعطا شده در حوزه نانو در جهان از مرز یک میلیون و هشتاد هزار گذشته است. در این میان، چین با نزدیک به نیم میلیون پتنت، صدرنشین مطلق این حوزه است. این گزارش تأکید دارد که شرکت‌های فناور چینی در صف نخست ثبت اختراعات قرار دارند و تعداد درخواست‌های آن‌ها با دانشگاه‌ها و مؤسسات پژوهشی برابری می‌کند.

بررسی‌ها نشان می‌دهد که اگرچه انتقال و صدور مجوز پتنت‌ها در چین تنها حدود ۸ درصد از کل آمار جهانی طی این دوره را تشکیل می‌دهد، اما روند کلی حاکی از آن است که شرکت‌ها بیش از پیش به سمت توسعه فناوری در داخل حرکت کرده و کمتر به خرید فناوری متکی هستند. هم‌زمان، ورود بسیاری از فناوری‌های نانو به مرحله صنعتی‌سازی گسترده و تثبیت فرآیندهای تولید، موجب کاهش ظرفیت جذب پتنت‌های تازه شده است.

این گزارش حوزه‌های اصلی تمرکز نانوفناوری چین را شامل مواد نوین ساختمانی، پوشش‌های پیشرفته، شیمی کاتالیستی و مهندسی واکنش معرفی کرده و در عین حال به پیشرفت‌های قابل توجه در ابزارهای نیمه‌رسانا و زیست‌پزشکی اشاره کرده است. بر اساس داده‌ها، شرکت‌های نانویی در چین رشدی انفجاری را تجربه کرده‌اند؛ به‌طوری‌که تعداد آن‌ها از ۳۰۱۵ شرکت در سال ۲۰۰۰ به بیش از ۳۵ هزار شرکت در ماه می ۲۰۲۵ رسیده است. نزدیک به نیمی از این شرکت‌ها در استان‌های جیانگسو، گوانگ‌دونگ و ژجیانگ مستقر هستند. در همین مدت، میزان اشتغال در این بخش تقریباً دو برابر شده و از ۵ میلیون نفر به ۹٫۹۲ میلیون نفر افزایش یافته است.

بای چونلی، رئیس کنفرانس و عضو آکادمی علوم چین، در مراسم افتتاحیه تأکید کرد که فناوری‌نانو به موتور محرک دستاوردهای راهبردی در حوزه‌هایی چون انرژی سبز، زیست‌پزشکی و فناوری اطلاعات بدل شده و همزمان با اوج‌گیری هوش مصنوعی، فرصت‌های انقلابی تازه‌ای در مسیر تحقیقات نانو گشوده است. به گفته او، چین قصد دارد تحقیقات بنیادی را تحکیم کند، تلاش‌های کاربردی را گسترش دهد و همکاری‌های بین‌المللی را تعمیق بخشد تا نقش محوری نانوفناوری در نوآوری و توسعه جهانی بیش از پیش پررنگ شود.

دیدگاه‌های بین‌المللی نیز این جایگاه را تأیید می‌کنند. آلن روآن، مدیر مؤسسه زیست‌مهندسی و نانوفناوری استرالیا در دانشگاه کوئینزلند، معتقد است که چین با سرمایه‌گذاری گسترده در آموزش، زیرساخت و پرورش دانشجویان خلاق، روند توسعه شتابان خود را رقم زده است.

یوری گوگوتسی، مدیر مؤسسه نانومواد ای. جی. درکسل در آمریکا نیز چین را «رهبر فناورانه‌ای عظیم از نظر حجم و کیفیت» توصیف کرد. او خاطرنشان کرد که بسیاری از دستاوردهای علمی و فناورانه چین به‌سرعت به تولید صنعتی در مقیاس وسیع رسیده و این همان چیزی است که صنعت نانو برای تأثیرگذاری جهانی نیاز دارد.

کارشناسان بر این باورند که در شرایط کنونی، چین، آمریکا، اتحادیه اروپا و سنگاپور هر کدام با سرعت بالا در این عرصه پیش می‌روند و این رقابت همزمان، زمینه همکاری‌های بین‌المللی روان‌تر را فراهم کرده است.