ضعف آنتن‌دهی تلفن همراه و قطعی اینترنت در مازندران
اگر شما هم مثل ما با دردسرهای ضعف آنتن‌دهی و قطعی اینترنت دست و پنجه نرم می‌کنید، این گزارش برای شماست. توسعه زیرساخت و کندی روند تحقق آن یک سوی ماجراست و آن سوی دیگر؛ مشکلات پنهان بر سر راه توسعه که ریشه در برخی مسائل فنی و اجتماعی دارد.
وابستگی زندگی امروز به تلفن همراه و مهم‌تر از آن؛ نیاز ضروری به اینترنت، بدیهی بوده و همین عامل است که مشکلات این حوزه را برجسته‌تر می‌کند. افت ناگهانی آنتن‌دهی تلفن همراه در برخی مناطق شهری، روستایی و جاده‌ای یکی از چالش‌هایی است که در ماه‌های اخیر با وجود افزایش و گسترش زیرساخت‌های مخابراتی استان، مشکل‌زا شده، در برخی مناطق حتی ضعیف‌تر شده و به همین نسبت، ارتباطات اینترنتی بر پایه شبکه تلفن همراه نیز با اختلال مواجه میشود.
در این گزارش میدانی و تحلیلی به برخی از مسائل و راهکارهای آن برای شفاف‌سازی عمومی و کمک به رشد و توسعه این فناوری نوین در کشور پرداخته‌ایم.
باورها و انتقادهای مردمی؛ فیلترینگ بلای جان اینترنت
این جمله را یکی از شهروندان ساروی به خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) می‌گوید: یه مدته که پوشش شبکه تلفن همراه این منطقه ضعیف شده و گاهی یهویی آنتن هم قطع میشه. مشکل 4G مهم‌تر از اتصال به مکالمه تلفن همراهه، چون ارتباط تلفنی با وجود دو خط آنتن هم تقریبا انجام میشه اما با همین مقدار ضعف آنتن‌دهی، کیفیت اتصال به اینترنت بسیار ضعیف بوده و سرعتش پایین‌تر میاد.
این مشکل را نه فقط این شهروند، بلکه شهروندان دیگری در سایر نقاط به‌ویژه در غرب استان نیز دارند، مشکلی که در روزهای پایانی هفته و تعطیلات و با افزایش جمعیت شناور مازندران، محسوس‌تر هم میشود.
یکی از شهروندان ساکن قائم‌شهر اظهار می‌کند: کیفیت اینترنت همراه تو بعضی مناطق شهری پایین اومده، اوایل فکر می‌کردیم که مشکل از پهنای باند و زیرساخت‌های منطقه ما هست، دقت کردم دیدم این موضوع مربوط به بعضی از مناطقه و تو منطقه ما هم اکثر اوقات در طول شبانه‌روز با این مشکل مواجه‌ایم.
دیگری می‌گوید: از وقتی این بیمارستان کنار خونه ما ساخته شد مشکل قطعی و وصلی داریم، کار من آنلاینه و نبود اینترنت یا حتی قطعی چند ثانیه‌ای هم برام ضرره. هر روز اینترنت محدودتر و فیلترینگ بیشتر میشه. قرار بود فیبر نوری برامون بیارن اما هنوز خبری نیست.
نکته جالب این بررسی میدانی اعتقاد عموم جامعه به اختلال اینترنت همراه در اثر اقدامات محدودکننده و فیلترینگ است.
“محمدباقر شعبانی”، کارشناس اداره‌کل ارتباطات و فناوری اطلاعات مازندران درباره اثرگذاری فیلترینگ بر کیفیت آنتن‌دهی و اینترنت به ایسنا می‌گوید: استفاده از فیلترشکن‌های مختلف و نامتعارف، گاهی باعث کاهش سرعت اینترنت در سایت‌ها و اپلیکیشن‌های داخلی میشود. خاموش بودن VPN و یا حذف آن از گوشی هم چندان اثرگذار نیست چراکه نشستن مک‌آدرس فیلترشکن روی تنظیمات گوشی هم به شدت از سرعت اینترنت کم می‌کند و اکثریت مردم هیچ آگاهی در این موارد ندارند.
برخی از شهروندان هم قطعی‌های مکرر برق و خاموش شدن سایت‌های تلفن همراه را دلیل بروز این وضعیت می‌دانند که چندان هم بیراه نیست.
وی می‌افزاید: اکنون بنا داریم تا با کمک کارشناس حوزه ارتباطات و مخابرات این مسائل را موشکافی کرده و به دلایل مختلفی که می‌توانند در بروز مشکلات آنتن‌دهی تلفن همراه اثرگذار باشند، بپردازیم.
بلندمرتبه‌ها، ایستاده در برابر سیگنال‌های تلفن
به گفته شعبانی نخستین علت کاهش آنتن‌دهی و ضعف شدید پوشش تلفن همراه در نقاط شهری، موج بی‌رویه بلندمرتبه‌سازی است که رشد قابل‌توجه آن در مازندران، علاوه بر ایجاد عدم‌توازن پوشش دکل‌های مخابراتی شهرها، باعث اختلال در آنتن‌دهی تلفن‌های همراه منازل، مراکز تجاری و کسب‌وکارها نیز میشود.
دکل‌ها و تشعشعات، شایعه یا واقعیت؟
این کارشناس دومین عامل را ممانعت‌ها و شکایات مردمی از پروژه‌هایی اعلام می‌کند که اپراتورها برای توسعه در مناطق مختلف شهرها قصد اجرای آن را دارند، اما چرا ممانعت؟ باور عمومی به خطر دکل‌ها و اثر تشعشعات آنها برای سلامتی باعث شده تا مردم در نقاط بسیاری از اجرای پروژه‌ها جلوگیری کرده و گاه برای حل‌وفصل مساله شکایت‌شان را به محاکم قضایی ببرند.
شعبانی یادآور میشود: با هدف جلوگیری از درگیری و یا تنش اجتماعی در محلات و مناطق، در بسیاری از موارد مسئولان قضایی و اجرایی شهرستان به ناچار دستور توقف این پروژه‌ها را می‌دهند که به قیمت دسترسی سخت و محدود به اینترنت و آنتن در منطقه تمام میشود.
نصب دکل مساوی با کاهش قیمت زمین نیست
نصب دکل‌ها باعث کاهش ارزش مالی خانه‌ها، زمین‌ها و ملک آنها میشود، این را کارشناسان نمی‌گویند، بلکه یک باور عمومی قدیمی است که از چند دهه پیش میان مشاوران املاک و فروشندگان هم ریشه دوانده و منجر به نگرانی مالکان زمین‌ها و درنتیجه، جلوگیری از اجرای پروژه‌ها میشود.
دست کوتاه اپراتورها در تملک
شعبانی تاکید می‌کند: چهارمین مشکل موضوع نبود امکان تملک زمین برای اپراتورها در نقاطی است که ساکنان آن منطقه مشکلات شدید ارتباطی دارند. دلایل پیشین و این عامل دست اپراتورها را از تملک دور نگه داشته و باعث بقای مشکلات پوشش‌دهی مناطق در سال‌های گذشته شده‌است.
دغدغه‌های شهرداران عاملی برای سخت‌گیری در صدور مجوزها
وی می‌افزاید: دغدغه‌های شهرداران استان هم در این اختلالات جایگاه ویژه دارد. همراه نبودن شهرداران در صدور مجوزهای قانونی و گاه درخواست مبالغ نامتعارف برای پرداخت عوارض سالیانه به اپراتورها را باید عاملی مهم در اختلال آنتن‌ها و اینترنت برشمرد.
به گفته این کارشناس در بیشتر موارد فشار شوراهای اسلامی شهرها را علت پایین نیامدن از مبالغ پیشنهادی می‌دانند و به گفته کارشناسان، عوارض این دکل‌ها مانند ساختمان‌های چند طبقه محاسبه میشود، در حالی‌که سازه تمامی این دکل‌ها موقت بوده و هر لحظه امکان جمع‌آوری و جابجایی آنها وجود دارد. به‌هم خوردن مبلمان و زیبایی شهری هم یکی از دغدغه‌هایی است که شهرداری‌ها برای صدور مجوزها در برخی مناطق خاص دارند.
شعبانی با بیان این که برخی شهرداران با تصور درآمد بالای اپراتورها انتظار دارند تا در قبال مجوز، اپراتور در پرداخت عوارض با مبالغ تعیین‌شده همراهی کند، اظهار می‌کند: این تصور در حالی است که اپراتورهای تلفن همراه در سال‌های اخیر به دلایلی ازجمله فیلترینگ، ناترازی انرژی و گاه جمع‌آوری دکل‌های تلفن همراه، کاهش درآمد و زیان‌های مالی زیادی داشتند.
افزایش اجاره‌بهای سایت‌های مخابراتی
این کارشناس حوزه ارتباطات می‌گوید: ششمین مشکل هم دوباره به زمین‌ها و مالکان برمی‌گردد که ارزش بالای زمین در مازندران و رشد اجاره‌بها بسترساز شکل‌گیری آن بوده، در مواردی مالکان زمین یا ساختمانی که سایت به صورت استیجاری در آن نصب شده از تمدید قرارداد خودداری کرده و یا از اپراتور درخواست مبلغ نامتعارف برای استمرار فعالیت دکل در زمین یا ملک دارند. درصورت عدم‌تفاهم، سایت خاموش و توسعه ارتباطات استان با مشکل مواجه میشود.
زیرساخت محدود برای مسافرخیزترین استان ایران
شعبانی یکی از مهم‌ترین دلایل این اختلال‌ها را باید در میزبانی مازندران از مسافران در ایام تطیلات و پایان هفته‌ها دانست؛ نزدیکی به پایتخت و کوریدور شدن استان برای سفر زیارتی به مشهد سبب شده تا مازندران با بیش از ۳ میلیون جمعیت، میزبان ۱۶ میلیون مسافر و تردد ۴۲ میلیون خودرو در پیک تعطیلات باشد، این در حالی است که زیرساخت ارتباطی موجود تنها پاسخگوی جمعیت ثابت؛ و نه این تعداد از مسافران است.
قطعی برق عامل کاهش عمر باتری‌های مخابراتی
شعبانی یادآور میشود: در ۴ ماه گذشته موضوع ناترازی انرژی در ایران جدی بوده، با قطع برق مناطق مختلف پوشش ارتباطی اپراتورها نیز قطع شده و برطرف کردن این مشکل، نیازمند نصب باتری‌های پشتیبان در مراکز مخابراتی و سایت‌های تلفن همراه است.
کارشناس ارتباطات با اشاره به دشواری تهیه باتری‌های دکل می‌گوید: تهیه این باتری‌ها عبور از هفت خوان رستم است، از هزینه‌ها تا دسترسی به آن. حالا تصور کنید از یک سو اپراتورها در حال تهیه و نصب باتری‌ها در مراکز مخابراتی و سایت‌های تلفن همراه‌اند و از طرف دیگر، قطع طولانی‌مدت و مکرر برق باعث از بین رفتن عمر مفید همین باتری‌ها میشود. درواقع اپراتور با خرید و نصب باتری یک سرمایه‌گذاری موقت و بدون بازگشت آورده مالی انجام می‌دهد.
وی ادامه می‌دهد: گرچه با پیگیری‌های وزارت ارتباطات، اداره‌کل تابعه آن در استان مازندران و سازمان تنظیم مقررات منطقه شمال در ۴ ماه گذشته بالغ بر ۵۰ مرکز و سایت تلفن همراه به باتری‌های پشتیبان مجهز شده اما نصب باتری‌ها، راهکار کامل و دقیق حل این مساله نیست.
تقویت‌کننده‌های غیرقانونی قاتلان خاموش اینترنت و آنتن‌های همراه
به گفته شعبانی، این قطعی‌ها و ضعف اینترنت یک علت خاموش هم دارد؛ نصب و راه‌اندازی تجهیزات تقویت‌کننده نامتعارف ارتباطی توسط مالکان و کسب‌و کارها در سطح استان.
وی ادامه می‌دهد: مشکلات ضعف پوشش در مناطق مختلف باعث شده تا برخی کاربران و مشترکان به دلیل اضطرار و نیاز بالا به پوشش تلفن همراه، به نصب تجهیزات تکرارکننده و تقویت‌کننده در ملک خود روی بیاورند که باعث ایجاد تداخل شدید فرکانسی در محدوده و مناطق اطراف میشود.
سرقت مخابراتی را تهدید امنیت اجتماعی بدانیم
شعبانی یادآور میشود: سرقت تجهیزات مخابراتی عامل مهم دیگری است که در سال‌های اخیر رشد فزاینده و نگران‌کننده‌ای در مازندران داشته‌است. به نظر می‌رسد باید نگاه دستگاه قضا در این حوزه جدی‌تر از پیش باشد و به آن نه به چشم سرقت کابل و باتری، بلکه به‌عنوان یک معضل اجتماعی و تهدید امنیت اجتماعی نگاه کنیم.
کوچ فراوان مردم به اینترنت همراه به دلیل سرعت و کیفیت پایین اینترنت ثابت
این کارشناس حوزه ارتباطات مخابرانی اظهار می‌کند: سرعت و کیفیت پایین و قطعی‌های گسترده در اینترنت ثابت بر بستر کابل مسی، باعث روی آوردن عموم به استفاده گسترده از پهن‌باند سیار (اینترنت تلفن همراه) شده، در حالی که سایت تلفن همراه پاسخگوی تعداد مشخصی از مشترکان است.
به گفته شعبانی؛ در سال‌های گذشته و براساس برنامه هفتم توسعه کشور مقرر شد تا با حمایت مجلس و پیگیری و تشویق دولت، پروژه فیبر نوری منازل و کسب‌و کارها در شهرهای مختلف کشور اجرایی شود تا با اتصال منازل و کسب‌و کارها به اینترنت پرسرعت بر بستر فیبر نوری، بار ترافیکی سنگینی که بر روی سایت‌های تلفن همراه وجود دارد، کاهش یابد.
دیوارهای ضخیم، پنجره‌های دوجداره و زیرزمین‌ها کاهنده پوشش مکالمه و اینترنت هستند
وی ادامه می‌دهد: دیوارهای ضخیم و پنجره‌های دوجداره هم در این ماجرا نقش دارند. نه‌تنها دیوارها و پنجره‌ها؛ بلکه واحدهایی که در طبقات زیرزمین و همکف آپارتمان‌ها وجود دارند نیز یکی از علل ضعیف شدن پوشش مکالمه و اینترنت به شمار می‌آیند.
شعبانی اظهار می‌کند: مشکل آنجایی دوچندان میشود که اپراتورها در پروانه و تعهدات پوششی خود پوشش داخل ساختمان‌ها را ندارند. پس تنها راهکار این ساختمان‌ها، نصب تجهیزات تقویت‌کننده مجاز داخل ساختمانی؛ آن هم به‌صورت همیاری از طریق اپراتورها است که به دلیل هزینه بالا، تنها برای مراکز تجاری و کسب‌وکارها صرفه دارد.
فیبر نوری؛ تسهیل‌گر دسترسی همگانی به اینترنت
وی می‌افزاید: اختصاص پهنای باند اینترنت پرسرعت به مشترکان در برخی از سایت‌های تلفن همراه مناطق شهری، به‌ویژه مناطق روستایی و جاده‌های استان با محدودیت همراه است، اما چرا؟ بیشتر این سایت‌ها بر بستر رادیو، لینک بستر انتقال خود را تامین می‌کنند که این بسترها در شرایط مختلف مانند موقعیت‌های خاص آب و هوایی، قطعی و خاموشی دکل مجاور یا مرکز مخابراتی وابسته، دچار مشکلات زیادی می‌شوند.
شعبانی خاطرنشان می‌کند: بهبود کیفیت و سرعت اینترنت، نیازمند اتصال تمام این سایت‌ها به فیبر نوری است. به همین دلیل اجرای پروژه فیبر نوری و تسهیل‌گری صدور مجوز و نصب تجهیزات آن می‌تواند گامی برای توسعه تکنولوژی و رشد سایت‌های مخابراتی استان باشد.
وی ادامه می‌دهد: از آن سو اجرای پروژه فیبر نوری در سال‌های گذشته توسط اپراتورهای مختلف؛ به غیر از شرکت مخابرات و نبود یک قانون محکم و ثابت در این خصوص باعث نارضایتی شهرداران و اختلاف‌نظرهای بسیار شده‌است.
به گفته این کارشناس حوزه فناوری و ارتباطات، براساس ابلاغیه وزارت ارتباطات، اجرای فیبر نوری در هر شهر به اپراتور خاص به‌عنوان تعهد واگذار میشود اما شهرداران با درخواست هم‌زمان دیگر اپراتورها برای حفاری مواجه‌اند. نتیجه، حفاری چندباره در سطح شهر توسط اپراتورها و نارضایتی شهروندان بوده که حل آن، نیازمند ورود جدی سازمان تنظیم مقررات برای تعیین‌تکلیف است.
احداث سایت تلفن همراه و تجهیز آن هزینه‌بر است
شعبانی می‌افزاید: احداث هر یک سایت تلفن همراه برای اپراتورها بسیار گران تمام میشود، عامل آن را باید در کمبود تجهیزات ارتباطی و مخابراتی در کشور و افزایش بی‌رویه قیمت تمام‌شده خریدشان؛ آن هم در شرایط پرواز دلار جست‌وجو کرد.
وی می‌گوید: باوجود کمبودها و مشکلات در توزیع تجهیزات به استان‌های شمالی کشور، با پیگیری‌های وزارت ارتباطات در دولت چهاردهم این مشکلات (کمبود تجهیزات و کمک بر خرید آنها) به پایین‌ترین سطح خود رسیده‌است.