یافته‌های یک پژوهش جدید به سرپرستی پژوهشگران دانشگاه پِن‌اِستِیت نشان می‌دهد که هرچه یک برنامه کاربردی (اپلیکیشن) تلفن همراه یا چت‌بات هوش مصنوعی، تعاملی‌تر و بازی‌گونه‌تر باشد، کاربران احساس صمیمیت بیشتری می‌کنند، احتیاط خود را از دست می‌دهند و به طور ناخودآگاه حریم خصوصی خود را به خطر می‌اندازند.

به گزارش وبگاه تِک‌اِکسپلور، این پژوهش که در نشریه رفتار و فناوری اطلاعات/ Behaviour & Information Technology منتشر شده است، نشان می‌دهد که تعاملی‌بودن برنامه‌های (اپلیکیشن‌های) تلفن همراه، هوشیاری کاربران نسبت به خطرات حریم خصوصی را در هنگام ثبت‌نام کاهش می‌دهد و بر نگرش و تمایل آن‌ها به استفاده از برنامه تأثیر می‌گذارد.

شایام سوندار (Shyam Sundar)، استاد برجسته دانشگاه و نویسنده ارشد این مطالعه می‌گوید: انتظار می‌رود تعاملی‌بودن برنامه باعث تأمل و احتیاط کاربران شود؛ اما آن‌ها را بیشتر در جنبه بازی‌گونه آن غرق می‌کند و نگرانی‌شان درباره حریم خصوصی را کاهش می‌دهد. شرکت‌ها می‌توانند با سوءاستفاده از این آسیب‌پذیری، بدون آگاهی کامل کاربران، اطلاعات خصوصی آن‌ها را استخراج کنند.

ارتباط مخفی بین بازیگوشی و بی‌احتیاطی

پژوهشگران در یک آزمایش برخط (آنلاین)، از ۲۱۶ شرکت‌کننده خواستند تا فرآیند ثبت‌نام در یک برنامه شبیه‌سازی‌شده تناسب‌اندام را طی کنند. این برنامه در نسخه‌های مختلف و با سطوح متفاوتی از دو نوع تعامل طراحی شده بود: «تعامل پیامی» (از پرسش و پاسخ ساده تا چت‌های بسیار پیوسته) و «تعامل چندوجهی» (امکاناتی مانند کلیک و زوم روی تصاویر).

نتایج حاصل از مقایسه عملکرد کاربران در این نسخه‌های مختلف نشان داد که تعاملی بودن باعث افزایش احساس بازیگوشی و قصد کاربران برای تعامل با برنامه می‌شود و هم‌زمان، نگرانی‌های مربوط به حریم خصوصی را کاهش می‌دهد.

چرا این اتفاق می‌افتد؟

جیاکی آگنس بائو (Jiaqi Agnes Bao)، یکی دیگر از پژوهشگران این گروه و استادیار ارتباطات راهبردی در دانشگاه داکوتای جنوبی توضیح می‌دهد: امروزه وقتی کاربران با عامل‌های هوش مصنوعی تعامل دارند، گفت‌وگوی زیادی بینشان رد و بدل می‌شود و از آنجا که این تجربه بسیار جذاب است، فراموش می‌کنند که باید درباره اطلاعاتی که با این سامانه‌ها به اشتراک می‌گذارند، هوشیار باشند.

راه‌حل: توقف برای تأمل؟

پژوهشگران تأکید می‌کنند هوشیاری کاربر نقش زیادی در جلوگیری از افشای ناخواسته اطلاعات شخصی دارد، اما توسعه‌دهندگان برنامه‌ها و هوش مصنوعی می‌توانند از طریق انتخاب‌های طراحی، میان بازیگوشی و نگرانی‌های حریم خصوصی تعادل ایجاد کنند؛ به‌عنوان مثال، قرار دادن یک دکمه پاپ‌آپ (پنجره اطلاع‌رسانی که ناگهان روی صفحه ظاهر می‌شود) در میانه یک گفت‌وگو که از کاربر می‌خواهد تجربه خود را ارزیابی کند، می‌تواند به کاربر فرصت دهد تا درباره اطلاعاتی که با سامانه به اشتراک می‌گذارد، تأمل کند.

این مطالعه هشدار می‌دهد در حالی که تعاملی بودن، تجربه کاربری را افزایش می‌دهد، یک معامله پایاپای حیاتی ایجاد می‌کند: ضمن برجسته‌کردن مزایای برنامه، توجه را از خطرات بالقوه حریم خصوصی دور می‌کند.

سوندار در پایان نتیجه می‌گیرد: در واقع، ابزارهای مبتنی‌بر گفت‌وگو به یک تمرین بازی‌گونه تبدیل شده‌اند. شاید قرار دادن یک پاپ‌آپ یا سایر ابزارهای تعاملی در میانه یک گفت‌وگو، جریان این تعامل مسحورکننده و بازی‌گونه را متوقف کند و هر از گاهی کاربران را به هوشیاری بکشاند.