شرکت اوپن‌ای‌آی، سازنده‌ی چت‌بات پرطرفدار ChatGPT، طبق گزارشی از فایننشال تایمز در سال جاری میلادی قرارداد‌هایی با ارزش حدود یک هزار میلیارد برای تامین توان محاسباتی لازم مدل‌های هوش مصنوعی خود به امضا رسانده است. با این حال این گزارش تصریح می‌کند که تعهدات رایانشی این شرکت چندین برابر درآمد آن است و سوالاتی جدی درباره توان مالی و پایداری اقتصادی آن مطرح می‌کند.

آخرین توافق این شرکت، که روز دوشنبه با شرکت تولید تراشه AMD منعقد شد، دنباله قراردادهایی مشابه با انویدیا، اوراکل و کورویو (CoreWeave) است و یک اپراتوری زیرساختی را برای جهان هوش مصنوعی وعده می‌دهد. هدف اوپن‌ای‌آی از این قراردادها، تضمین دسترسی به حجم عظیمی از زیرساخت رایانشی است که برای اجرای نسل آینده مدل‌های هوش مصنوعی، از جمله نسخه‌های پیشرفته‌تر ChatGPT، ضرورت دارد و این در حالی است که صنعت هوش مصنوعی همچنان به دنبال یافتن یک مدل درآمدزایی مشخص برای این فناوری است.

اوپن‌ای‌آی که روز گذشته در رویداد توسعه دهندگان خود از تعامل مستقیم با اپلیکیشن‌‌ها در ChatGPT و ابزاری برای سازگارسازی اپلیکیشن‌های شخص ثالث با چت‌بات خود رونمایی کرد و به دنبال ایجاد یک اکوسیستم گسترده در رقابت با غول‌های فناوری است، در مجموع قرارداد‌هایی را برای تامین زیرساخت رایانشی به امضا رسانده است که در طول دهه آینده به بیش از ۲۰ گیگاوات ظرفیت رایانشی را در اختیار شرکت می‌گذارد.

گفتنی است که این توان رایانشی معادل با خروجی ۲۰ رآکتور هسته‌ای است و هر گیگاوات توان محاسباتی هوش مصنوعی حدود ۵۰ میلیارد دلار هزینه دارد که مجموع هزینه‌ها را به حدود یک هزار میلیارد دلار می‌رساند.

قرارداد‌هایی فراتر از توان مالی اوپن‌ای‌آی: شرکت‌ها در ریسک سازنده ChatGPT شریک‌اند
تحلیلگران می‌گویند اوپن‌ای‌آی در شرایط فعلی قادر به تامین مالی چنین تعهداتی نیست و صرفا به چشم‌انداز رشد آینده خود چشم دوخته است.گیل لوریا، تحلیلگر شرکت مدیریت ثروت DA Davidson، می‌گوید این استارت‌آپ امسال ممکن است تا ۱۰ میلیارد دلار زیان را نیز متحمل شود. به گفته او: «این بخش از همان فلسفه‌ی سیلیکون‌ولی است که وانمود کن تا زمانی که واقعی آن را بسازی. شرکت‌های بزرگی اکنون سرنوشتشان به بازی اوپن‌ای‌آی گره خورده است و ریسک عظیمی را پذیرفته‌اند.

اوپن‌ای‌آی به‌سرعت در حال مصرف نقدینگی برای زیرساخت، تراشه و جذب استعدادهای برتر است، در حالی که سرمایه‌ لازم برای اجرای کامل این برنامه‌ها را در اختیار ندارد. بسیاری از این توافق‌ها شامل ترتیبات مالی پیچیده و وابستگی متقابل میان شرکای بزرگ فناوری است و بخش عمده‌ای از جزئیات مالی هنوز نهایی نشده‌اند.

برآوردها نشان می‌دهد که قرارداد این شرکت انویدیا ممکن است تا ۵۰۰ میلیارد دلار هزینه در بر داشته باشد. قرارداد با AMD نیز طبق برآورد‌ها حدود ۳۰۰ میلیارد دلار و توافق با اوراکل نیز به همین مقدار تعهد مالی را در پی دارد شرکت CoreWeave نیز تاکنون قراردادهایی به ارزش بیش از ۲۲ میلیارد دلار برای ارائه زیرساخت محاسباتی با اوپن‌ای‌آی امضا کرده است.

علاوه بر این، اوپن‌ای‌آی در ابتدای سال جاری با همکاری سافت‌بنک، اوراکل و دیگر شرکا ابتکاری با عنوان Stargate را آغاز کرد که هدف آن سرمایه‌گذاری ۵۰۰ میلیارد دلاری در زیرساخت‌های ایالات متحده برای پشتیبانی از برنامه‌های هوش مصنوعی است که البته بخشی از قرارداد‌های ذکر شده را در بر می‌گیرد اما هنوز مشخص نیست قراردادهای جدید این شرکت با انویدیا و AMD چگونه با طرح استارگیت هماهنگ می‌شود.

ارتباط اوپن‌ای‌آی و دیگر شرکت‌های بزرگ فناوری آمریکا طبق بررسی بخش تحقیقاتی فایننشال تایمز و Citi Research

روابط متقبال و انگیزه‌های مالی
قراردادها میان اوپن‌ای‌آی و شرکایش معمولا شامل ترتیبات مالی متقابل است که در قالبی حلقه‌وار شامل تزریق و خروج سرمایه میان سرمایه‌گذار و پذیرنده آن می‌شود. براساس این قرارداد‌ها، شرکت‌ها هم سرمایه‌گذار و هم فروشنده یکدیگر محسوب می‌شوند.

برای مثال شرکت انویدیا متعهد شده تا در طول یک دهه آینده ۱۰۰ میلیارد دلار در اوپن‌ای‌آی سرمایه‌گذاری کند، اما بخش مهمی از این سرمایه‌گذاری را احتمالا اوپن‌ای‌آی صرف خرید تراشه‌هایی خواهد کرد که تیم سبز برای صنعت هوش مصنوعی تولید می‌کند.

قرارداد این شرکت با AMD نیز ساختار مشابهی دارد و براساس آن این شرکت تولید تراشه، به اوپن‌ای‌آی اختیار خرید تا ۱۰ درصد از سهام خود به قیمت یک سنت در هر سهم را داده است اما به شرطی که پروژه‌های مشترک به اهداف مشخصی از جمله رشد ارزش سهام AMD منجر شوند. با توجه به قیمت حدود ۲۰۴ دلار برای هر سهم AMD در روز دوشنبه، این امتیاز بالقوه می‌تواند میلیاردها دلار ارزش برای اوپن‌ای‌آی به همراه داشته باشد.

لیزا سو، مدیرعامل شرکت AMD، در این باره می‌گوید: «این ساختار مالی بسیار نوآورانه است و به‌آسانی حاصل نشده است.»

روابط متقابلی که حتی رشد اقتصادی ایالات متحده را تحت تاثیر قرار می‌دهد
توافق‌های اوپن‌ای‌آی موجب جهش ارزش بازار شرکای این شرکت شده است و می‌توان گفت در نتیجه رشد این شرکت، طیف گسترده‌ای از تولیدکنندگان تراشه و ارائه دهندگان زیرساخت رایانشی نیز جهش بزرگی را تجربه کرده‌اند. طبق داده‌های فایننشال تایمز، ارزش بازار اوراکل پس از اعلام قرارداد ماه گذشته، ۲۴۴ میلیارد دلار رشد کرده است. سهام AMD نیز روز دوشنبه ۲۴ درصد رشد کرد و ارزش بازار آن را ۶۳ میلیارد دلار بالا برد.

گرچه این روابط حلقه‌وار و به‌هم پیوسته باعث ارزش بازار شرکت‌ها شده است، اما نگرانی‌هایی را درباره حباب هوش مصنوعی در بازار سهامی برانگیخته (حبابی که حتی مدیرعامل اوپن‌ای‌آی، سم آلتمن، نیز به آن اذعان دارد). تاثیر این تحولات به حدی است که برخی اقتصاددانان معتقدند رشد هزینه‌کرد شرکت‌ها در مراکز داده‌ی هوش مصنوعی، بخش قابل توجهی از رشد اقتصادی ایالات متحده را در بر می‌گیرد.

از این رو اوپن‌ای‌آی علاوه برای پوشش هزینه‌های این تعهدات علاوه بر جذب سرمایه سهامی، به بازار بدهی روی آورده است.

این شرکت در سال گذشته ۴ میلیارد دلار وام بانکی دریافت کرده است و در ۱۲ ماه اخیر حدود ۴۷ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خطرپذیر از سرمایه‌گذارانی چون سافت‌بنک به این شرکت تزریق شده و بخش عمده‌ای از آن به توافق‌های پیچیده با مایکروسافت، بزرگ‌ترین پشتیبان مالی شرکت، وابسته است.

همچنین، اوپن‌ای‌آی در حال آماده‌سازی برای انتشار ده‌ها میلیارد دلار اوراق بدهی جدید است تا منابع لازم برای زیرساخت‌ مورد نیاز خود را تامین کند.

این در حالی است که آژانس حسابرسی مودیز نسبت به ریسک اعتباری بالای اوپن‌ای‌آی هشدار داده و وابستگی بخش بزرگی از کسب‌وکار آینده‌ی اوراکل به این استارت‌آپ را «نگران‌کننده» توصیف کرده است.

سم آلتمن: سودآوری همچنان در میان اولویت‌های اصلی نیست
ارزش اوپن‌ای‌آی در ماه جاری و پس از اجازه فروش سهام به کارمندان شرکت تا ۵۰۰ میلیارد دلار افزایش یافت. این ارزش‌گذاری حالا این شرکت را به ارزشمندترین استارت‌آپ‌ جهان تبدیل می‌کند و این در حالی است که با وجود رهبری موج جدید تحولات هوش مصنوع. شرکت همچنان سوددهی را اولویت اصلی خود نمی‌داند. سم آلتمن، مدیرعامل اوپن‌ای‌آی، در سخنرانی روز دوشنبه خود گفت که سودآوری در حال حاضر اولویت اصلی او نیست.

آلتمن با اشاره به اینکه: «سودآور شدن جزو ده نگرانی اول من نیست.» گفت در آینده این شرکت برای سودآور شدن تلاش می‌کند «روشن است که ما روزی باید بسیار سودآور باشیم و مطمئنیم و صبوریم که به آن نقطه خواهیم رسید… در حال حاضر ما در مرحله سرمایه‌گذاری و رشد هستیم و اینکه بتوانیم تمام این ارزش را برآورده کنیم.»

اوپن‌ای‌آی و شرکای آن بر این باورند که استفاده از هوش مصنوعی در سال‌های آینده یک رشد تصاعدی را تجربه می‌کند، اما تحلیلگران هشدار می‌دهند اگر این رشد متوقف یا کند شود، اشتیاق سرمایه‌گذاران که تا به اینجای کار به رشد فزاینده ارزش سهام شرکت‌ها منجر شده است، به‌سرعت فروکش خواهد کرد.

یکی از سرمایه‌گذاران باسابقه سیلیکون‌ولی در این رابطه به فایننشال تایمز گفت: «اوپن‌ای‌آی در صنعتی فعالیت می‌کند که از گوگل یا مایکروسافت به مراتب سرمایه بیشتری مصرف می‌کند و بدون هیچ انضباط هزینه‌ای متولد شده است. آمازون و اوراکل تنها زمانی هزینه‌ها را کنترل کردند که تا مرز ورشکستگی پیش رفتند.»

به‌رغم این نگرانی‌ها، اوپن‌ای‌آی همچنان نماد جاه‌طلبی بی‌سابقه در دنیای فناوری است و شاید به اولین تک شاخ یک هزار میلیارد دلاری صنعت فناوری پیش از عرضه عمومی سهام تبدیل شود؛ اما همین جاه‌طلبی و طرح‌های بلند‌پروازانه شرکت تحت رهبری آلتمن به شرایطی منجر شده که در صورت شکست الگوی درآمدی یا پیش‌بینی مصرف کاربران، بخش عظیمی از صنعت فناوری آمریکا که روابط نزدیکی این شرکت دارند، با بحران مواجه خواهد شد.