وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در گفت‌و‌گوی ویژه خبری با اشاره ضرورت بازنگری در سیاست‌های محدودسازی فضای مجازی تأکید کرد که استفاده گسترده از فیلترشکن‌ها، آلودگی شبکه و کاهش کیفیت ارتباطات را در پی داشته و لزوم اتخاذ شیوه‌های نوین حکمرانی در فضای مجازی را بیش از پیش آشکار کرده است.

به گزارش مرکز روابط عمومی و اطلاع رسامی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات؛ سید ستار هاشمی، در ادامه برنامه گفت‌وگوی ویژه خبری در پاسخ به پرسشی درباره وضعیت فیلترینگ در کشور گفت: از ابتدای مسئولیت در وزارت ارتباطات، با تأکید رئیس‌جمهور مأمور شدیم موضوع فیلترینگ را به‌صورت دقیق و کارشناسی بررسی کنیم. در این زمینه، گزارش‌های تحلیلی و جامعی ارائه شد تا مشخص شود که محدودسازی‌های صورت‌گرفته تا چه اندازه به تحقق اهداف خود منجر شده‌اند.
وی افزود: در عمل شاهد بودیم که گسترش فیلترشکن‌ها در کشور، نه‌تنها هدف اصلی محدودسازی را محقق نکرد، بلکه به آلودگی شبکه و افزایش آسیب‌پذیری‌های امنیتی منجر شد. بخشی از ترافیک غیرعادی و مصرف بالای اینترنت کاربران، ناشی از فعالیت همین نرم‌افزارهای آلوده است.

پیام روشن استفاده بیش از ۸۰ درصدی کاربران از فیلترشکن
هاشمی تصریح کرد: بیش از ۸۰ درصد کاربران از فیلترشکن استفاده می‌کنند؛ این خود پیامی روشن دارد. در عین حال، حکمرانی قانون‌مند در فضای مجازی یک اصل پذیرفته‌شده در همه کشورهاست، اما شیوه تحقق آن باید متناسب با شرایط بومی و به‌گونه‌ای باشد که هم از حاکمیت قانون حمایت کند و هم کیفیت دسترسی مردم را ارتقا دهد.
به گفته وزیر ارتباطات، حاصل این بررسی‌ها تدوین «سند ساماندهی دسترسی و حکمرانی فضای مجازی» بود که در شورای عالی فضای مجازی با حضور سران قوا به تصویب رسید.
او تأکید کرد: اگرچه اجرای این سند به‌دلیل شرایط کشور با کندی‌هایی همراه شده، اما مسیر آن در بالاترین سطح حاکمیتی تثبیت شده و جلسات اجرایی آن به‌طور منظم برگزار می‌شود.
هاشمی افزود: دیدگاه‌ها درباره شیوه اجرا متفاوت است و این امر طبیعی است، اما هدف دولت ایجاد اجماع و وفاق پایدار در تصمیم‌گیری است. او خاطرنشان کرد که حتی در دوران جنگ دوازده‌روزه نیز روند اجرای این سند متوقف نشد که نشانه‌ای از عقلانیت و استمرار تصمیمات ملی است.

بازگشت لایحه «اخبار جعلی» به دولت برای بازنگری
وزیر ارتباطات در پاسخ به پرسشی درباره پس گرفتن لایحه مقابله با اخبار جعلی از مجلس، گفت: این لایحه با هدف جلوگیری از انتشار مطالب بدون مبنا و آسیب به حقوق شهروندان تدوین شده بود، اما لازم است میان مقابله با اخبار جعلی و حفظ آزادی بیان توازن برقرار شود.
او افزود: اگر شهروندی نقدی نسبت به وزیر یا دستگاهی دارد، نباید از بیان آن بترسد. قانون نباید به تهدیدی برای آزادی بیان تبدیل شود. به همین دلیل، لایحه برای بازنگری در جهت تقویت حقوق شهروندی به دولت بازگردانده شد و مسیر جدید آن با همکاری قوه قضائیه در حال پیگیری است.

صیانت از داده‌ها و امنیت سامانه‌های کشور
هاشمی در ادامه درباره حفاظت از اطلاعات شخصی شهروندان گفت: فضای مجازی ماهیتاً شفاف‌کننده است؛ یعنی هر فردی می‌تواند با یک جست‌وجوی ساده به اطلاعات عمومی دست یابد. این شفافیت ارزشمند است اما نیازمند مراقبت نیز هست، زیرا همان‌قدر که فضا شفاف است، شکننده هم هست.
وی افزود: در حوزه امنیت سامانه‌ها، تقسیم کار ملی انجام شده و دستگاه‌ها به سه دسته شامل دستگاه‌های حیاتی، زیرساختی و بخش خصوصی تقسیم شده‌اند. بر اساس این تقسیم کار، هر دستگاه موظف است آسیب‌پذیری سامانه‌های خود را شناسایی، گزارش و رفع کند.
وزیر ارتباطات تجربه جنگ دوازده‌روزه را نمونه‌ای از ضرورت تقویت امنیت دانست و گفت: در آن دوران، با وجود پایداری شبکه‌ها، برخی نقاط ضعف آشکار شد که اکنون در حال اصلاح است.
او تأکید کرد: باید نخبگان جوان و متخصصان امنیت شبکه را در کشور نگه داریم؛ زیرا امنیت سایبری میدان رقابت دائمی است و نیاز به نیروهای توانمند داخلی دارد.
به گفته هاشمی، در کنار این اقدامات، لایحه حفاظت از داده‌های شخصی نیز در دستور کار دولت قرار دارد تا حکمرانی داده و حمایت از حریم خصوصی در کشور نهادینه شود. او افزود: تا زمانی که تکلیف داده‌های ملی روشن نشود، امکان توسعه پایدار در حوزه‌هایی مانند هوش مصنوعی وجود ندارد.

هوش مصنوعی و جایگاه ایران در تحولات جهانی
وزیر ارتباطات درباره برنامه‌های کشور در زمینه هوش مصنوعی گفت: در دولت چهاردهم، ستاد ملی هوش مصنوعی با محوریت معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری تشکیل شده و برنامه اقدام ملی در این زمینه به تصویب رسیده است.
به گفته او، وزارت ارتباطات مأمور ایجاد زیرساخت یکپارچه برای توسعه هوش مصنوعی با مشارکت بخش خصوصی شده است.
هاشمی اعلام کرد: در یکی‌دو هفته آینده، سند ملی مشارکت بخش خصوصی در زیرساخت‌های پردازشی هوش مصنوعی رونمایی خواهد شد. هدف این است که دولت، مراکز پژوهشی و شرکت‌های خصوصی، به‌صورت هماهنگ و غیرجزیره‌ای در این مسیر حرکت کنند.
او با اشاره به استفاده از هوش مصنوعی در شرکت ملی پست گفت: در حال حاضر، بخش عمده‌ای از تجزیه مرسولات پستی به‌صورت هوشمند و بدون دخالت انسانی انجام می‌شود که علاوه بر افزایش سرعت، هزینه‌ها را نیز کاهش داده است.
هاشمی در عین حال خاطرنشان کرد که گرچه هوش مصنوعی فرصت‌های شغلی جدیدی ایجاد می‌کند، اما می‌تواند مشاغل سنتی را نیز تهدید کند، بنابراین باید برای مدیریت این تحول برنامه‌ریزی شود.

اجرای پروژه ملی جی‌نف
وزیر ارتباطات در ادامه درباره پروژه ملی «جی‌نف» گفت: این طرح، پایه‌ای‌ترین زیرساخت حکمرانی داده‌محور در کشور است. همان‌گونه که کد ملی، شناسه یکتای هر فرد محسوب می‌شود، در این طرح نیز هر مکان در کشور دارای کد منحصربه‌فرد خواهد بود.
وی توضیح داد: تا زمانی که مکان‌ها در کشور کدگذاری نشوند، نمی‌توان نظام دقیقی برای مدیریت انرژی، آب یا خدمات شهری ایجاد کرد. برای مثال، ممکن است فردی در تهران زندگی کند، اما کد پستی‌اش مربوط به شهری دیگر باشد و همین خطا در داده‌ها مانع از تصمیم‌گیری دقیق می‌شود.
وزیر ارتباطات با اشاره به پیشرفت چشمگیر این پروژه در دولت چهاردهم گفت: در برخی شاخص‌ها رشد چندصددرصدی داشته‌ایم و اکنون بیش از ۸۰ درصد مراحل فنی تکمیل شده است. همکاری میان وزارت ارتباطات و قوه قضائیه در تبادل داده‌های مکانی در این دولت بی‌سابقه است و امیدواریم به‌زودی این طرح به‌طور کامل به بهره‌برداری برسد.

نظارت میدانی و حضور مستمر در استان‌ها برای حل مسائل ارتباطی
هاشمی در ادامه با اشاره به شیوه نظارت این وزارتخانه گفت: ماهیت کار ما فنی است و برای زیرساخت‌های فنی نیز راهکارهای فنی وجود دارد، اما نظارت‌ها فقط در قالب فرایندهای اداری نیست و به‌صورت میدانی انجام می‌شود.
وی افزود: طبق تأکیدات مقام معظم رهبری، نظارت میدانی را در دستور کار قرار داده‌ایم. در استان‌های مختلف، با محوریت استاندارها، نشست‌های منظم برگزار می‌کنیم. معاونان وزارتخانه نیز پیش از حضور بنده در هر سفر استانی، به شهرستان‌ها می‌روند و در تعامل با فرمانداران و شهرداران، مسائل را از نزدیک بررسی می‌کنند.
هاشمی گفت: در پایان هر سفر استانی، همکاران از شهرستان‌ها در مرکز استان گردهم می‌آیند تا جمع‌بندی نهایی از مشکلات انجام و برای پیگیری آن‌ها زمان‌بندی مشخص شود.

مدیریت مطالبات مردم در بخش خصوصی و اپراتورهای ارتباطی
وزیر ارتباطات در پاسخ به پرسشی درباره عملکرد اپراتورها گفت: در وزارت ارتباطات، نظام تنظیم‌گری وجود دارد و وارد تصدی‌گری نمی‌شویم. اپراتورها از ما مجوز و پروانه فعالیت دریافت می‌کنند، اما در قالب بخش خصوصی فعالیت دارند.
او افزود: مخابرات ایران، همراه اول، ایرانسل، رایتل، شاتل و دیگر شرکت‌ها، مجموعه‌هایی خصوصی هستند و براساس مقررات مصوب وزارتخانه فعالیت می‌کنند. اگر تعهدات خود را اجرا نکنند، مشمول اعمال مقررات خواهند شد و ما این روند را با جدیت دنبال می‌کنیم.

پایان اختلافات ۱۶ ساله در مخابرات ایران و آغاز عصر فیبر نوری
هاشمی در ادامه با اشاره به وضعیت شرکت مخابرات ایران گفت: از سال ۱۳۸۸ که مخابرات از بدنه وزارتخانه جدا شد، اختلافاتی میان دو مجموعه شکل گرفت که طی سال‌ها عمیق‌تر شده بود. اما در یک سال اخیر تلاش کردیم این فاصله‌ها را کاهش دهیم.
وی تصریح کرد: خانواده بزرگ مخابرات، با حدود صد هزار نفر نیروی انسانی و بازنشسته، سرمایه عظیم کشور است. باور ما این است که این سرمایه نباید قربانی اختلافات درونی شود. در همین راستا، مدیرعامل مخابرات ایران را به شورای معاونان وزارتخانه دعوت کردم تا با هم‌افزایی، طرح بزرگ «جایگزینی سیم مسی با فیبر نوری» را که پس از حدود صد سال در کشور اجرا می‌شود، پیش ببریم.

تشریح دستاوردهای فضایی در دولت چهاردهم
وزیر ارتباطات با اشاره به پیشرفت‌های فضایی کشور گفت: صنعت فضایی علاوه بر جنبه اقتصادی، بُعد اقتدار ملی دارد و در دولت چهاردهم به‌صورت ویژه دنبال شد.
او افزود: خوشبختانه در این دولت موفق شدیم ماهواره مخابراتی «ناهید۲» را در مدار ۵۰۰ کیلومتری زمین قرار دهیم. این پرتاب در شرایطی انجام شد که کشور درگیر جنگ دوازده‌روزه بود و پرتاب از یکی از سایت‌های روسیه انجام شد. با وجود محدودیت‌ها، همکاران ما در محل حاضر شدند و ماهواره طبق برنامه پرتاب شد.
هاشمی ادامه داد: پس از سه ماه، تمام سامانه‌های فنی این ماهواره با موفقیت آزمایش شد و اخیراً توانستیم نخستین تماس تلفنی را از طریق ناهید۲ برقرار کنیم؛ اتفاقی که در تاریخ صنعت فضایی کشور ماندگار خواهد بود.
وی افزود: تمرکز ما بر استفاده از ماهواره‌ها برای ارائه خدمات واقعی به مردم است، به‌ویژه برای روستاهای صعب‌العبور که امکان ارتباط زمینی ندارند. در آینده نزدیک، این مناطق از طریق ارتباطات ماهواره‌ای پوشش داده خواهند شد.
او همچنین از نقش پررنگ بانوان پژوهشگر در مدیریت پروژه ناهید۲ قدردانی کرد و گفت: مدیر این طرح از بانوان پژوهشگاه فضایی ایران است و این دستاورد به‌دست بانوان توانمند ایرانی رقم خورده است.
وزیر ارتباطات اضافه کرد: در بخش زیرساخت فضایی نیز پروژه ایستگاه‌های زمینی سلماس و چناران بیش از ۹۰ درصد پیشرفت داشته و فاز نخست طرح چابهار نیز تکمیل شده است. امیدواریم در دولت چهاردهم شاهد ثبت اولین‌های مهم در صنعت فضایی کشور باشیم.

حمایت از نخبگان و جلوگیری از مهاجرت متخصصان فناوری
در پاسخ به پرسشی درباره جذب نخبگان و جلوگیری از مهاجرت متخصصان حوزه ارتباطات، هاشمی گفت: تصمیم‌گیری‌ها در وزارت ارتباطات پشت درهای بسته انجام نمی‌شود و ما بخش خصوصی را در تصمیم‌سازی‌ها شریک می‌کنیم.
وی افزود: سال گذشته میزبان ده نفر برتر کنکور ریاضی کشور بودیم. بسیاری از خانواده‌ها از ما می‌خواستند این جوانان را به ماندن در کشور تشویق کنیم. اغلب آنان ترجیح می‌دادند در بخش خصوصی فعالیت کنند تا به اقتصاد دیجیتال کشور کمک کنند و از ورود به فضای سیاسی و اداری پرهیز داشتند.
وزیر ارتباطات تأکید کرد: باید مراقب باشیم تصمیم‌ها و مقررات ما ناخواسته به پلتفرم‌ها و فعالان اقتصادی آسیب نزند. امروز بخش بزرگی از اقتصاد دیجیتال کشور در اختیار کسب‌وکارهای بومی است و هر تصمیم باید با مشارکت آنان اتخاذ شود.
او خاطرنشان کرد: نرخ بازگشت سرمایه در اقتصاد دیجیتال بسیار بالاست و می‌تواند در توسعه کشور نقشی مؤثر داشته باشد. باید با حمایت از نخبگان و استارت‌آپ‌ها، مسیر رشد این حوزه را هموار کنیم.

پیام پایانی وزیر ارتباطات به مردم
هاشمی در پایان سخنان خود خطاب به مردم گفت: از همه مردم عزیز ایران تشکر می‌کنم. نقدهای دلسوزانه و پیشنهادهای مردم را با آغوش باز می‌شنویم و قدردان اعتمادتان هستیم. تلاش شبانه‌روزی ما و همکارانمان این است که کیفیت ارتباطات کشور را ارتقا دهیم و با پرهیز از حواشی، بر متن مسائل و ظرفیت‌های واقعی کشور تمرکز کنیم. ایران سرزمینی عزیز و پرافتخار است و ما خود را خدمت‌گزار مردم این سرزمین می‌دانیم و تمام توانمان را برای ارائه خدمات شایسته به‌کار خواهیم گرفت.