۹۴.۵ درصد گیمرهای ایرانی فقط با موبایل بازی می‌کنند.
گزارش جدید بنیاد ملی بازی‌ها تصویری متفاوت از گیمر ایرانی ترسیم می‌کند: میانگین سنی ۲۹ سال، سلطه موبایل و بازاری عظیم که با چالش‌های جدی روبه‌روست.
آمارهای تازه نشان می‌دهد موبایل، بی‌رقیب‌ترین پلتفرم بازی در ایران است: ۹۴.۵ درصد بازیکنان بازی‌های دیجیتال را روی گوشی تجربه می‌کنند؛ در حالی که لپ‌تاپ، کنسول خانگی، کنسول دستی و تبلت سهم بسیار کمتری دارند که قاعدتا گران‌قیمت بودن کنسول و کامپیوتر در ایران نقش پررنگی در اقبال کمتر به بازی با این ابزارها دارد. این تغییر بزرگ، نه‌تنها الگوی مصرف را تعیین می‌کند، بلکه آینده‌ اقتصادی صنعت گیم ایران را نیز بازنویسی خواهد کرد.

داده‌های ارائه‌شده توسط بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای نشان می‌دهد که بازی در ایران به پدیده‌ای گسترده، عمیق و ریشه‌دار تبدیل شده؛ پدیده‌ای که سلیقه‌ نسل‌ها را می‌سازد، اقتصاد خانواده‌ها را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد و حتی در سبک زندگی ایرانیان نقش تعیین‌کننده دارد. با وجود تفکیک گیمرهای ایرانی در شاخص‌هایی مثل سن و استان، این گزارش از تفکیک جنسیتی گیمرها داده‌ای ارائه نکرده است.

تصویری از رشد یک صنعت
طی بیش از یک دهه، تعداد بازیکنان ایرانی رشد چشمگیر داشته است: از ۱۶ میلیون نفر در سال ۱۳۸۹ تا ۳۴ میلیون نفر در سال ۱۴۰۰. این افزایش بی‌وقفه نشان‌دهنده‌ نفوذ روزافزون بازی‌های دیجیتال در زندگی ایرانیان است.

از هر ۱۰۰ ایرانی، بیش از ۳۴ نفر به‌طور فعال بازی می‌کنند

با این حال، سال ۱۴۰۲ شاهد یک افت محسوس و بازگشت به حدود ۲۹ میلیون بازیکن بوده‌ایم؛ افتی که نمی‌توان آن را صرفا به کاهش علاقه نسبت داد. تغییرات اقتصادی شدید، گرانی سخت‌افزار، کاهش توان خرید، محدودیت‌های اینترنتی ناشی از وقایع سال ۱۴۰۲ و به تبع آن، اختلالات پلتفرم‌ها در این کاهش نقش داشته‌اند.

اما حتی با این کاهش، نسبت بازیکنان در مقیاس جمعیتی همچنان قابل‌ توجه است. از هر ۱۰۰ ایرانی، بیش از ۳۴ نفر به‌طور فعال بازی می‌کنند؛ عددی که ایران را در ردیف کشورهایی قرار می‌دهد که بازی دیجیتال برایشان یک سرگرمی جانبی نیست بلکه بخشی از رفتار اصلی مصرف رسانه‌ای است.

بازیکن ایرانی چه شکلی است؟
میانگین سنی بازیکنان ایرانی ۲۹ سال است؛ بر خلاف تصوری که سال‌ها در رسانه‌ها و اذهان تکرار شده، هسته‌ اصلی بازیکنان را کودکان تشکیل نمی‌دهند، بلکه جوانان و بزرگسالان بیشترین سهم را دارند.

جوانان ۱۸ تا ۳۴ سال حدود یک‌سوم کل بازیکنان را تشکیل می‌دهند و بزرگسالان ۳۵ تا ۵۴ سال نیز سهمی مشابه دارند. این دو گروه در مجموع بیش از ۶۵ درصد از مصرف‌کنندگان بازی‌های دیجیتال در ایران را تشکیل می‌دهند.

۷ درصد از گیمرهای ایرانی بیش از ۵۴ سال سن دارند

در سوی دیگر، خردسالان و کودکان، که معمولاً به‌عنوان گروه اصلی مخاطب این بازار پنداشته می‌شوند، فقط ۱۴ درصد از بازیکنان را به خود اختصاص داده‌اند. نوجوانان سهمی ۱۱ درصدی دارند و جالب این که کهن‌سالان هم با سهمی بیش از ۷ درصد، جامعه‌ای قابل‌ توجه محسوب می‌شوند.

این آمار که در این گزارش اعلام شده، از تغییری نسلی خبر می‌دهد: نسلی که با بازی بزرگ شده، همچنان بازی می‌کند و احتمالاً تا سال‌ها مصرف‌کننده‌ فعال باقی خواهد ماند.

جغرافیای بازی در ایران
نقشه‌ پراکندگی بازیکنان در استان‌ها نشان می‌دهد که بازی در ایران پدیده‌ای شهری یا محدود به چند استان خاص نیست. با وجود تفاوت‌های اقتصادی، فرهنگی و زیرساختی، تقریباً تمام استان‌ها سهم قابل‌توجهی از بازیکنان را دارند.

در این میان، هرمزگان با بالاترین نسبت گیمرهااز سایر استان‌ها پیشی گرفته و سمنان پایین‌ترین سهم را دارد. این اختلاف‌ها علاوه بر مصرف رسانه‌ای، بازتاب‌دهنده‌ تفاوت در دسترسی به اینترنت، میزان استفاده از تلفن همراه و همچنین تنوع جمعیتی است.

زمان بازی: نوجوانانی که رکورد می‌زنند
میانگین زمان بازی روزانه در ایران برای گیمرها ۸۳ دقیقه است. این عدد برای مردان به ۹۸ دقیقه و برای زنان به ۵۸ دقیقه می‌رسد. این شکاف جنسیتی اگرچه قابل‌توجه است، اما نشان می‌دهد که زنان نیز سهمی جدی در مصرف بازی دارند و برخلاف کلیشه‌ها، از این فضا دور نیستند.

زنان روزانه ۵۸ دقیقه و مردان ۹۸ دقیقه در روز بازی می‌کنند

اما زمانی که به تفکیک سنی نگاه می‌کنیم، نوجوانان با ۱۱۸ دقیقه در روز بیشترین زمان بازی را به خود اختصاص داده‌اند. این گروه، که در نقطه‌ی تلاقی آزادی، کنجکاوی، فشار تحصیلی و نیاز به تخلیه‌ی انرژی قرار دارد، بیشترین مصرف‌کننده‌ رسانه‌ای محسوب می‌شوند.

پس از آن‌ها جوانان با حدود ۹۸ دقیقه و کودکان با ۷۲ دقیقه قرار دارند. بزرگسالان با میانگین ۶۳ دقیقه نشان می‌دهند که حتی فشار زندگی و کمبود وقت نیز مانع از حضور آنان در دنیای بازی نشده است.

ذائقه‌ ایرانی‌ها در انتخاب بازی
یکی از جذاب‌ترین بخش‌های داده‌های گزارش «نمای باز»، تحلیل سبک‌های محبوب میان بازیکنان ایرانی است. سبک ورزشی، در صدر آن‌ها فیفا و PES، بیشترین طرفدار را دارد. پس از آن، سبک‌های معمایی و فکری هستند که بازی‌های ایرانی نظیر «آمیرزا» را شامل می‌شوند. سبک بتل‌رویال و تیراندازی نیز با جامعه‌ گسترده‌ بازی‌های آنلاین چون کال‌آو‌دیوتی، پابجی و فورتنایت، تعداد قابل‌ توجهی از کاربران را جذب کرده‌اند.

الگوی انتخاب بازی در گروه‌های سنی نیز تفاوت‌های جالب و البته قابل حدسی دارد: خردسالان به بازی‌های ساده و تعاملی علاقه دارند، کودکان به فوتبال و ماینکرفت گرایش دارند، نوجوانان بیشتر درگیر بازی‌های رقابتی آنلاین هستند، جوانان ترکیبی از بازی‌های داخلی و خارجی را تجربه می‌کنند و بزرگسالان و کهن‌سالان بیشتر به بازی‌های فکری، جدولی و سبک‌های کم‌تنش روی می‌آورند.

تماشاگری بازی: فرهنگی نوظهور اما قدرتمند
بیش از ۴۱ درصد از بازیکنان ایرانی به تماشای بازی دیگران علاقه دارند. این علاقه تنها به استریم‌های حرفه‌ای محدود نیست؛ بسیاری از کاربران تماشای بازی را راهی برای یادگیری، آشنایی با بازی‌های جدید یا صرفاً یک فعالیت سرگرم‌کننده می‌دانند.

یوتیوب اصلی‌ترین پلتفرم تماشای بازی‌ است

یو‌تیوب با سهم ۴۷ درصدی، اصلی‌ترین پلتفرم تماشای محتواست، اما آپارات نیز با سهم ۳۴ درصدی نقش مهمی در فضای داخلی ایفا می‌کند. حضور توییچ با ۶ درصد سهم، نشان‌دهنده‌ی محدودیت‌های دسترسی اما علاقه‌ی عمیق گروهی خاص است.

این داده‌ها نشان می‌دهد که مصرف محتوای ویدیویی در صنعت بازی به‌طور جدی در حال گسترش است و آینده‌ تولید محتوا، اینفلوئنسرهای بازی و حتی ورزش‌های الکترونیک، وابسته به این روند خواهد بود.

اقتصاد بازی: بازار بزرگ، چالش بزرگ‌تر
بازار سخت‌افزار و نرم‌افزار بازی‌های دیجیتال در ایران گردش مالی عظیمی دارد. مجموع هزینه‌کرد بازیکنان در سال ۱۴۰۲ حدود ۷۰ هزار میلیارد تومان برآورد شده است. این رقم، با وجود چالش‌های شدید اقتصادی، نشان‌دهنده‌ قدرت مالی و اهمیت این بخش از سرگرمی برای خانواده‌هاست.

بازیکنان ایرانی ۶۵ درصد از هزینه‌های خود را به خرید نرم‌افزار اختصاص داده‌اند؛ یعنی بازی‌ها، محتوای درون‌برنامه‌ای و خریدهای دیجیتال. تنها ۳۵ درصد از هزینه‌ها مربوط به سخت‌افزار است.

هزینه‌کرد گیمرها برای بازی در سال ۱۴۰۲ حدود ۷۰ هزار میلیارد تومان بوده است

این نسبت نسبت به بسیاری از کشورهای دیگر متفاوت است؛ زیرا در ایران خرید کنسول و رایانه‌های قدرتمند به‌دلیل تورم و محدودیت واردات بسیار گران تمام می‌شود، در حالی که موبایل، به‌عنوان پلتفرم اصلی ۹۴ درصد بازیکنان است، در سبد هزینه‌ای خانواده‌ها جایگاهی ثابت دارد.

با این حال، سهم بازی‌های بومی، که زمانی تا ۴۰ درصد رشد کرده بود، در سال ۱۴۰۲ با سقوطی شدید به ۶ درصد رسیده است. این کاهش، بزرگ‌ترین زنگ خطر برای صنعت بازی‌سازی ایران است و دلایل آن از کاهش سرمایه‌گذاری تا خروج نیروی انسانی، از اختلالات شبکه‌ای تا کمبود پلتفرم‌های بومی قابل رقابت، همه نیازمند بررسی جدی هستند.

صنعت بازی‌های دیجیتال در ایران، صنعتی جوان، پویا، پرتغییر و بسیار محبوب است. داده‌های ارائه‌شده نشان می‌دهد که رفتار کاربران پیچیده‌تر از گذشته شده، نقش زنان جدی‌تر شده، شکاف سنی حذف شده و وابستگی به موبایل به اوج رسیده است.

از سوی دیگر، اقتصاد بازی با وجود گردش مالی بزرگ، با چالش‌های ساختاری مواجه است و بازی‌سازی ایرانی بیش از هر زمان دیگری نیازمند حمایت، ثبات و زیرساخت‌های قابل‌اعتماد است.