سیمکارت سفید نه، مساله فیلترینگ است
ابتدای ماه جاری بود که با بهروزرسانی پلتفرم ایکس یک تبعیض و رانت دیجیتال بزرگ در اکوسیستم اینترنت ایران افشا شد؛ دسترسی برخی از چهرههای دولتی، سیاسی و اصحاب رسانه به اینترنت آزاد با سیمکارتهای سفید. این موضوع با واکنش و انتقاد کاربران و کنشگران مواجه شد و برخی صاحبان سیمکارتهای سفید شروع به بیان توجیهات کردند. روز گذشته هم رئیسجمهوری در مراسم روز دانشجو اعلام کرد که دستور داده است تا سیمکارتهای سفید، سیاه شوند.
پلتفرم ایکس در ابتدای آذرماه در بیانیه رسمی اعلام کرد که از این پس اطلاعاتی مانند «موقعیت جغرافیایی تقریبی»، «نوع اتصال» و «تاریخچه تغییرات نام کاربری» برای عموم کاربران قابل مشاهده خواهد بود. این قابلیت جدید که به گفته مالکان این پلتفرم با هدف شفافسازی و مقابله با فعالیتهای غیرواقعی طراحی شده، در فضای دیجیتال ایران به ابزاری برای راستیآزمایی ادعاهای سیاسی تبدیل شد. با توجه به فیلترینگ گسترده ایکس در ایران، کاربران عادی تنها از طریق ابزارهای تغییر آیپی میتوانند وارد این شبکه شوند. بنابراین از نظر فنی منطقی است که محل اتصال کاربران ساکن ایران، کشورهای دیگر را نشان دهد یا در صورت استفاده از برخی ابزارهای خاص، علامت تعجب(!) بهعنوان نشانه عدم توانایی سیستم در تشخیص موقعیت دقیق ثبت شود.
اما چالش زمانی آغاز شد که کاربران کنجکاو متوجه شدند در صفحه برخی چهرههای سیاسی و رسانهای ایرانی، موقعیت «ایران» نمایش داده میشود؛ دادهای که تنها یک معنا دارد: «این افراد بدون نیاز به فیلترشکن و از طریق اینترنت بدون فیلتر، وارد ایکس شدهاند.» این موضوع تاییدی بر اجرای چراغ خاموش اینترنت طبقاتی و رانتی در سالهای اخیر همزمان با شروع فیلترینگ گسترده بود و با موج شدیدی از انتقادات کاربران و کنشگران اینترنت آزاد مواجه شد. از سوی دیگر، دولت چهاردهم دوباره در محل انتقاد از نظر عدم تحقق وعده رفع فیلترینگ قرار گرفت. با این حال، تاکنون موضع رسمی از سوی دولت نسبت به سیمکارتهای سفید منتشر نشد. البته فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت خطاب به خبرنگاران در نشست خبری اعلام کرد که او هم مانند خبرنگاران در زمان جنگ ۱۲ روزه تحمیلی سیمکارتش سفید شده است.
برخی دیگر از مسوولان دولت هم از پیگیری وضعیت این سیمکارتها خبر دادند؛ تا اینکه بالاخره مسعود پزشکیان، رئیسجمهوری در مراسم روز دانشجو با تاکید بر اینکه فیلترینگ بدترین مشکلی است که کشور با آن درگیر است، اعلام کرد که دستور داده تا سیمکارتهای سفید، سیاه شوند. او همچنین حل مشکل فیلترینگ را یک مساله پیچیده دانست و تاکید کرد که این موضوع با یک دستور ساده برطرف نمیشود. فاطمه مهاجرانی، سخنگوی دولت هم از تلاشهای گسترده برای تحقق اینترنت آزاد برای همه مردم و دسترسی برابر به فضای مجازی خبر داد. به گفته او، دولت بهطور قاطع طرفدار اینترنت آزاد برای همه مردم است.
با این حال، منتقدین در واکنش به اظهارات اخیر رئیسجمهوری با اشاره به وعدههای انتخاباتی او مطرح کردهاند که دولت چهاردهم برای سفیدکردن همه سیمکارتها روی کار آمد، نه سیاهکردن. محمد مهاجری، فعال سیاسی اصولگرا هم در یادداشتش خطاب به رئیسجمهوری نوشت که بهجای «سیاهکردن اینترنت سفیدِ چند نفر»، دولت باید وعده اصلی خود رفع فیلترینگ برای همه مردم را عملی کند. او تاکید کرد اگر اراده سیاسی وجود داشته باشد، مخالفان فیلترینگ نیز عقبنشینی میکنند و پافشاری رئیسجمهوری بر وعدهاش میتواند اعتماد عمومی را بازگرداند، حتی اگر رفع فیلتر دیرهنگام باشد. از نظر فعالان و کنشگران اینترنت نیز لازم است تا هر چه زودتر نسبت به رفع یکباره فیلترینگ گسترده اقدام شود تا از آسیبهای بیشتر این سیاست اشتباه جلوگیری کرد.