در خیابان‌های آتن، دیگر فقط چراغ‌قرمز و تابلوها نیستند که مراقب رانندگان‌اند. چشم‌هایی دیجیتال و بی‌وقفه، تخلف‌ها را بدون سوت، بدون توقف خودرو و بدون بحث کنار خیابان ثبت می‌کنند.

هوش مصنوعی آرام‌آرام جای خود را در حوزه‌هایی باز می‌کند که تا همین چند سال پیش کاملا انسانی به نظر می‌رسیدند. یکی از این حوزه‌ها، اجرای قوانین راهنمایی و رانندگی است. یونان با راه‌اندازی یک طرح آزمایشی، نشان داده که نظارت دیجیتال می‌تواند هم سریع‌تر باشد و هم بی‌رحم‌تر. نتیجه اولیه این طرح، آماری است که هم مسئولان را شگفت‌زده و هم رانندگان را نگران کرده است.

چهار روز، هزاران تخلف
در جریان اجرای آزمایشی این سامانه در هشت نقطه از شهر آتن، تنها طی چهار روز نزدیک به ۲۵۰۰ تخلف جدی ثبت شد. عددی که به‌ خوبی نشان می‌دهد فاصله میان قوانین روی کاغذ و رفتار واقعی رانندگان، چندان هم کم نیست. البته منتقدان این طرح می‌گویند اگر قرار باشد همه خطاهای کوچک و بزرگ ثبت شود، حتی قانونمندترین رانندگان هم در آمار متخلفان قرار می‌گیرند.

دوربین‌هایی که فقط سرعت را نمی‌بینند

این سامانه‌های هوشمند صرفا به دنبال رانندگان تندرو نیستند. دوربین‌های مجهز به هوش مصنوعی برای شناسایی طیف وسیعی از تخلفات آموزش دیده‌اند؛ از نبستن کمربند ایمنی گرفته تا استفاده از تلفن همراه پشت فرمان و حتی ورود غیرمجاز به خطوط اضطراری یا ویژه.

وقتی تخلفی تشخیص داده می‌شود، سیستم به‌ طور خودکار یک ویدیو و تصویر ثابت همراه با برچسب زمانی ثبت می‌کند. این داده‌ها رمزگذاری می‌شوند تا امکان دست‌کاری در آن‌ها وجود نداشته باشد و به‌ عنوان مدرک قانونی مورد استفاده قرار گیرند.

جریمه بدون توقف، بدون بحث
در این مدل جدید، خبری از توقف خودرو کنار خیابان یا بحث با مامور راهنمایی و رانندگی نیست. متخلفان پیامک، ایمیل یا اعلان رسمی در پرتال دولتی دریافت می‌کنند و می‌توانند همان جا جریمه را پرداخت کنند. امکان اعتراض وجود دارد، اما وقتی تصویر و ویدیو با جزئیات کامل ثبت شده باشد، فضای زیادی برای چانه‌زنی باقی نمی‌ماند.

مقامات یونانی اعلام کرده‌اند که تنها یک دوربین نصب‌ شده در خیابان «سینگرو»، بزرگراه اصلی میان آتن و بندر پیرئاس، در همین بازه کوتاه بیش از هزار تخلف را ثبت کرده است. به بیان دیگر، نیمی از کل تخلفات طرح آزمایشی تنها در یک نقطه اتفاق افتاده؛ آماری که توجه‌ها را به الگوهای رفتاری رانندگان جلب کرده است.

جریمه‌هایی که شوخی‌بردار نیستند

عدد و رقم جریمه‌ها هم کم‌اهمیت نیست. نبستن کمربند ایمنی یا استفاده از تلفن همراه، ۳۵۰ یورو جریمه دارد و سرعت غیرمجاز بسته به شدت تخلف می‌تواند بین ۱۵۰ تا ۷۵۰ یورو هزینه روی دست راننده بگذارد. با این حساب، یک دوربین فعال می‌تواند در عرض چند روز صدها هزار یورو جریمه ثبت کند؛ رقمی که هم خاصیت بازدارندگی دارد و هم منبع درآمد قابل توجهی برای دولت محسوب می‌شود.

از آزمایش محدود تا شبکه سراسری
در حال حاضر، این سیستم تنها در هشت نقطه فعال است، اما برنامه دولت یونان بسیار گسترده‌تر از این حرف‌هاست. هدف نهایی، نصب حدود ۲۰۰۰ دوربین ثابت در سراسر کشور و ۵۰۰ واحد سیار است. واحدهای سیار قرار است روی اتوبوس‌های عمومی نصب شوند تا استفاده غیرمجاز خودروها از خطوط ویژه را زیر نظر بگیرند.

بخشی از یک موج جهانی
یونان در این مسیر تنها نیست. از بریتانیا و آلمان گرفته تا استرالیا، چین، ژاپن و ایالات متحده، دوربین‌های هوش مصنوعی به‌ سرعت در حال تبدیل شدن به بخشی ثابت از زیرساخت‌های شهری هستند. به نظر می‌رسد آینده جاده‌ها، آینده‌ای است که در آن تخلف‌ها کمتر دیده می‌شوند، اما بیشتر ثبت می‌شوند؛ زیر نگاه بی‌وقفه چشم‌های دیجیتال.