همشهری آنلاین: اینترنت فناوری است که برای سرسخت بودن،‌ بدون خطا و اختلال بودن طراحی و ساخته شده،‌ با این همه این فناوری هنوز در دوران نوزادی‌اش به سر می‌برد و از آسیب‌پذیری زیادی برخوردار است.
این حقیقت که اینترنت طی دهه‌های ابتدایی زندگی‌اش هرگز متوقف نشده‌است باعث می‌شود فکر کنیم که در آینده نیز هرگز چنین اتفاقی نخواهد افتاد. اما اینترنت نیز مانند هر سیستم دیگری،‌ چه بیولوژیک باشد چه دست‌ساز انسان،‌ از قابلیت از کار افتادن برخوردار است.

بدافزار DNSChanger که برای تعدادی از کاربران اینترنت در جهان گرفتاری ایجاد کرد،‌ بسیار نامحسوس و تقریبا بدون دردسر بود، در ادامه چهار اختلال نام برده خواهند شد که می‌توانند دسترسی به اینترنت را در سطح کلان و غیر قابل جبران از بین ببرند:

آب‌و‌هوای فضایی

زمانی که درباره وب‌گردی فکر می‌کنید،‌ احتمالا هیچ نگرانی درباره آنچه بر روی سطح خورشید در حدود 148 میلیون و 59 هزار و 648 کیلومتر دورتر از زمین ندارید. اما باید نگران باشید! شعله‌های خورشیدی یکی از جدی‌ترین خطرات برای سیستم‌های ارتباطاتی زمین به شمار می‌روند.

نقص‌های ماهواره‌ای را تصور کنید. عصر یکی از روزهای سال 1998 ماهواره 250 میلیون دلاری Galaxy IV که در ارتفاع 35 هزار کیلومتری از سطح زمین در حرکت بود،‌ ناگهان از کار افتاد و دلیل آن نیز شعله‌های خورشیدی بودند: در آن زمان خورشید فعال شده بود و در همان لحظه چندین ماهواره دیگر متعلق به آلمان،‌ژاپن،‌ناسا و موتورولا از کار افتاد.

تاثیر این از کار افتادگی لحظه‌ای و جهانی بود. هشتاد درصد از پیجرها ناگهان از کار افتادند و بسیاری از خدمات آنلاین متوقف شد. تخمین‌ها نشان می‌دهد طی سال‌های اخیر دست‌کم 12 ماهواره تحت تاثیر شرایط آب‌و‌هوایی فضا از کار افتاده‌اند. اما تنها نباید نگران ماهواره‌ها بود. زمانی که یک شعله عظیم خورشیدی از سطح خورشید فوران کند،‌ می‌تواند توفان‌های ژئومغناطیسی بر روی زمین به وجود آورد. بزرگترین فوران خورشیدی در سال 1859 به ثبت رسیده است. این فوران که به شعله کارینگتون شهرت دارد تمامی کابل‌های تلگراف در سرتاسر اروپا و آمریکا را دچار اختلال شدید و جرقه کرد.

حال اگر شعله خورشیدی دیگری به بزرگی شعله کارینگتون دوباره زمین را هدف بگیرد چه خواهد شد؟ پاسخ برای فیزیکدانان و مهندسان الکترونیک آشکار است: تمامی مبدل‌های برق بر روی زمین منفجر شده و سیستم‌های رایانه ای نابود خواهند شد. یک رویداد بزرگ خورشیدی می‌تواند تمامی اینترنت را نابود کند،‌در واقع آنچه شاید زمین‌لرزه،‌ بمباران و تروریسم نتواند درباره اینترنت انجام دهد را خورشید در چند لحظه به پایان خواهد رساند.

با توجه به شدت وابستگی انسان‌ها به سیستم‌های ارتباطات سیاره زمین،‌ این نگرانی تنها یک نگرانی نظری نیست. انتظار می‌رود توفان‌های بزرگ خورشیدی در اوج فعالیت‌های خورشیدی در اواسط سال 2013 آغاز شود.

نبرد سایبری

در نبردها در آینده از حضور سربازهای سرسخت در میدان‌های نبرد کاسته شده و نقش جوانانی هوشمند در مقابل رایانه‌هایشان در این نبرد‌ها پررنگ‌تر خواهد شد. چنین آینده‌ای را در حال حاضر می‌توان در رابطه تنگاتنگی که میان درگیری‌های فیزیکی و حملات سایبری وجود دارد،‌ مشاهده کرد. اهداف کلیدی در نبرد‌های سایبری اهداف نظامی هستند،‌ اما افزایش همکاری‌های عظیم چندملیتی نیز به همان اندازه می‌تواند موثر باشد،‌ تنها کافی‌است یکی از این کشورها حتی به صورت موقتی،‌ فلج شود،‌ به این شکل توانسته‌اید بیشتر از خسارت‌های وارد شده در اثر تلفات جانی،‌ به اقتصاد دشمن خسارت وارد کنید.

از آغاز عصر رایانه در دهه 1960 ویروس‌های رایانه‌ای وجود داشته‌اند: برنامه‌هایی که به سیستم میزبان چفت شده و خود را تکثیر می‌کنند و نسخه‌هایی از خود را به دیگر اهداف ارسال می‌کنند. درست مانند آنچه در علوم زیستی رخ می‌دهد،‌ با پیچیده‌تر شدن رایانه‌ها در فرایند تکامل، ویروس‌ها نیز پیچیده‌تر می‌شوند. عضو دیگر این خانواده،‌ یعنی کرم‌های رایانه‌ای حتی به سیستم میزبان نیاز نداشته و می‌توانند خود را در شبکه تکثیر کنند.

این آفات نگرانی‌های غیرواقعی نیستند،‌ ویروس استاکس‌نت را به خاطر بیاورید که در سال 2010 خود را نشان داد،‌ این ویروس بسیار دردسرساز شد و خود را ویروسی بسیار مخرب، و غیر قابل‌توقف معرفی کرد. بنابراین شگفت‌انگیز نخواهد بود اگر بدانید جنگ‌های سایبری آینده تنها اهداف نظامی و اقتصادی را هدف نخواهند گرفت،‌ بلکه اتصال اینترنت در سطح وسیع از اهداف اصلی آن خواهد بود.

احکام سیاسی

بسیاری از کشور‌ها طی تحولاتی که به تازگی در خاورمیانه و کشور‌های عربی رخ دادند،‌ دسترسی شهروندان خود را به اینترنت قطع کردند. با این‌همه تنها کشورهای خاورمیانه نیستند که به قطع اینترنت فکر می‌کنند. در تاریخ 24 ژوئن 2010 کمیته امنیت داخلی آمریکا در مجلس سنا لایحه‌ای مبنی بر ایجاد کلید قطع اینترنت و دادن مجوز قطع اینترنت به رئیس‌جمهور این کشور را تصویب کرد. این لایحه که به اختصار PCNAA نام دارد،‌ با هدف دادن مجوز اضطراری به رئیس جمهور آمریکا برای قطع شبکه‌های بخش‌های خصوصی یا دولتی در شرایطی که یک حمله سایبری گسترده بتواند منجر به وارد آمدن خسارات جانی و مالی فراوان شود،‌ تصویب شد.

تحلیل‌گران امنیت اینترنتی براین باورند با توجه به وابستگی قابل توجه ملت‌ها در زمان جنگ به اخبار،‌ ارتباط با اعضای خانواده و دوستان و همچنین اطلاعات حیاتی،‌ از کار انداختن شبکه بیشتر از اینکه سودمند باشد، زیان‌بار خواهد بود. در واقع به گفته تحلیل‌گران چند مشکل اصلی درباره خاموش‌کردن اینترنت وجود دارد. ناتوانی در پیش‌بینی عوارض خاموش شدن اینترنت و ایجاد حفره‌های امنیتی در خود کلید خاموشی اینترنت که می‌تواند به تمرکز اصلی هکرها تبدیل شود،‌ از جمله این مشکلات است.

با توجه به اینکه تعداد افرادی که در زمان بحران می‌توانند از اینترنت استفاده کاربردی داشته باشند نسبت به افراد خرابکار بسیار بیشتر است،‌ شاید بهتر باشد در شرایط بحران دسترسی به شبکه‌ای که به شدت به استفاده از آن وابسته هستیم قطع نشود.

قطع شدن کابل

با‌اینکه ماهواره‌ها نیر در دسترسی به اینترنت کاربرد دارند، ‌99 درصد از ترافیک جهانی اینترنت به شبکه‌های کابلی زیردریایی از فیبرهای نوری وابسته است که مانند سیستم عصبی بستر دریاها را پوشش داده است. این شبکه به ویژه بعضی از حساس‌ترین نقاط آن، یکی از اصلی‌ترین اهداف در زمان جنگ به شمار می‌رود. حدود سه‌چهارم ارتباطات بین‌المللی موجود میان خاورمیانه و اروپا توسط کابل‌های زیردریایی انجام می‌گیرد،‌ کابل‌های SeaMeWe-4 و FLAG Europe-Asis که هردوی این کابل‌ها در 30 ژانویه 2008 قطع شده و اختلالات شدید اینترنتی به وجود آورده و باعث ایجاد ترافیک تلفنی از هند به مصر شدند.

هنوز عامل اصلی این رویداد مشخص نشده است. بررسی‌های ابتدایی مبنی بر این بود که برخورد لنگر کشتی عامل قطع کابل‌ها بوده،‌ اما بررسی‌های بیشتر نشان داد از 12 ساعت پیش از رویداد تا 12 ساعت پس از آن هیچ کشتی از این منطقه عبور نکرده است. این قطعی تنها یک آغاز بود،‌ زیرا چند روز بعد در اول فوریه 2008 کابلی دیگر در خلیج فارس و در 55 مایلی از سواحل دوبی قطع شد. دو روز پس از آن کابل میان امارات و قطر قطع شد،‌ و روز بعد گزارش‌ها نشان داد علاوه بر این کابل‌ها،‌ دو کابل دیگر،‌ یکی در خلیج‌فارس و در نزدیکی سواحل ایران و دیگری در سواحل مالزی قطع شده‌اند.

این قطعی‌ها منجر به بروز اختلالات شدید اینترنتی شده و منجر به ایجاد این سوءظن شد که قطعی‌ها نوعی خرابکاری زیردریایی بوده که توانسته منطقه جغرافیایی بزرگی،‌تقریبا کل  بخش‌های شرقی خاورمیانه در نزدیکی کشور‌های مسلمان را پوشش دهد. هنوز مشخص نیست چه کسی دست به انجام چنین خرابکاری گسترده‌ای زده‌است،‌اما آنچه آشکار است این است که ایالات متحده آمریکا چندین‌دهه است که عملیات ویژه زیر دریایی انجام می‌دهد. برای مثال در ماموریت آیوی بلز، غواصان ارتش آمریکا از یک زیردریایی برای قطع کردن کابلی در جزیره کوریل به سوی این جزیره شنا کرده بودند.

حقیقت این خراب‌کاری‌ها هرچه که باشد،‌ نکته اصلی این‌جاست که اگر دولت یا سازمانی بخواهد ارتباطات سرتاسر جهان را تخریب کند، می‌تواند. از این رو برای محافظت از اقتصاد جهانی به نوع جدیدی از کابل‌های زیردریایی نیاز خواهد بود.

راهکار چیست؟

بانک جهانی دانه و بذر سوالبارد،‌ انباری ایمن برای آینده جهان است که نسخه‌های کپی‌شده و یا اضافی دانه‌های گیاهان که در بانکهای ژن در سرتاسر جهان نگهداری می‌شوند را در خود ذخیره کرده است. این انبار تضمینی برای آینده بشر در زمان وقوع فاجعه‌ای جهانی یا منطقه‌ای است. برای مثال اگر جنگی اتمی تمامی صنعت کشاورزی جهان را نابود کند،‌ می‌توان با استفاده از ذخایر این بانک کشاورزی را در جهان احیا کرد.

دانش مبتنی بر اینترنت بشر نیز نیازمند چنین سیستم پشتیبانی است. برای مثال می‌توان دستور‌العمل‌های ساده‌ای از قبیل چگونگی تولید برق،‌ چگونگی ساخت یک رایانه، نحوه ساخت یک روتر و چگونگی بازسازی اینترنت از اساس را بر روی رسانه‌های فیزیکی ثبت کرد تا در صورت نابودی اینترنت،‌ بتوان از این رسانه‌ها برای احیای دانش آنلاین بشر استفاده کرد.