بنا بر اظهارنظرهای رسمی امروزه حدود 20 تا 30 درصد کاربران اینترنت کشور با بهره‌گیری از VPN به سایت‌های مورد نظر خود سر می‌زنند. این در حالی است که از سوی مراجع قضایی استفاده از فیلترشکن‌هایی از جمله VPN از مصادیق جرم‌های رایانه‌یی اعلام شده است، با این وجود ممکن است چرایی این موضوع از نظر برخی کاربران چندان روشن نباشد.

به گزارش ایسنا سال پیش در همین روزها بود که VPNها قطع و از سوی مسوولان کشور اعلام شد که استفاده از این نرم‌افزار نوعی جرم محسوب می‌شود. در آن دوره و پس از آن مسوولان قضایی در ارتباط با غیرمجاز بودن این اقدام اینگونه گفتند که سرورهایی که اشتراک VPN را در اختیار کاربران قرار می‌دهند، نه تنها تمامی اطلاعات رد و بدل شده را بررسی و کنترل می‌کنند، بلکه به همین وسیله با پورت‌های باز رایانه به اطلاعات درون رایانه کاربر دسترسی پیدا کرده و امکان کپی‌برداری یا دیدن اطلاعات داخلی را برای سرورهای خارجی میسر می‌کنند.

VPN چیست؟

طبق تعاریف ارائه شده اصولاً VPN به یک شبکه اختصاصی اطلاق می‌شود که از یک شبکه عمومی مانند اینترنت برای ایجاد یک کانال ارتباطی مخصوص بین چندین کاربر و دسترسی به اطلاعات بهره می‌برد؛ بهره بردن VPN از شبکه‌های عمومی مسافت را بی‌معنی می‌سازد و دردسر‌های استفاده از پروتکل‌های مختلف را کاهش می‌دهد.

حال بسته به اینکه از چه نوع VPN استفاده‌ شود، به برخی عناصر و تجهیزات مثل نرم‌افزار، سخت‌افزار، سرور اختصاصی برای سرویس‌های dial up و سرور دسترسی شبکه که برای کاربران راه دور از طرف خدمات‌دهنده ارائه می‌شود، نیاز وجود دارد.

پیش از این سرویس VPN به منظور ایجاد یک شبکه تلفن داخلی بدون نیاز به نصب تجهیزات مخابراتی در برخی شرکت‌ها، سازمان‌ها و یا نهادها مورد استفاده قرار می‌گرفت و به این ترتیب مثلا کلیه پرسنل یک شرکت می‌توانستند با یکدیگر و با پرسنل شرکت‌های تابع در یک شهر یا سایر شهرستان‌ها و با شماره‌گیری کوتاه‌تر به صورت یک شبکه در ارتباط باشند.

اما مهرماه سال گذشته پورت PPTP در اینترنت ایران مسدود شد که در پی این اتفاق، همه VPNها در سراسر کشور قطع شد.

دلیل علاقه کاربران

به گفته مسوولان قضایی گاه بسیاری از کاربران فضای مجازی تنها به دلیل نیاز آنی و بدون بررسی عملکرد، این‌گونه نرم‌افزارها را روی رایانه خود نصب می‌کنند که ممکن است این نرم‌افزارها خود یک تروجان یا کلیدخوان باشند و اطلاعات مربوطه به نام عبور و کاربری افراد را در اختیار سرور خود قرار دهند.

همچنین VPNها اطلاعات را به صورت کد شده منتقل می‌کنند که فرمول کد کردن آن تنها در اختیار سرور است و تضمینی وجود ندارد که سرور قبل از رسیدن اطلاعات به مقصد آن را بازخوانی نکرده باشد.

VPNمجاز و غیرمجاز…

در این میان مقامات قضایی کشور با تاکید بر این نکته که حدود 20 تا 30 درصد از کاربران اینترنت کشور از VPN استفاده می‌کنند، استفاده از این نرم‌افزار را به دو بخش قانونی و غیرقانونی تقسیم کرده و رییس پلیس فتا با بیان این مطلب خاطرنشان کرده بود که باید بر وی پی ان‌های مجوزدار، نظارت شود و غیرمجازها مسدود شوند.

اما در ارتباط با VPNهای مجاز هم گفته می‌شود برخی دستگاه‌ها در ساعات اداری روز پورت‌های وی پی ان را برای کارمندان خود بازگذاشته و با پایان ساعات اداری، استفاده از این پورت‌ها را غیرممکن می‌کنند.

کمال هادیانفر- رییس پلیس فتا – چندی پیش از تدوین و ابلاغ آئین‌نامه اجرایی کمیسیون ساماندهی فیلترینگ فضای مجازی به منظور صدور مجوز استفاده از فیلترشکن‌های (وی پی ان) مجاز و مسدود کردن فیلترشکن‌های غیرمجاز در آینده نزدیک خبر داده و در این باره گفته بود: سازمان‌ها، وزارتخانه‌ها، بانک‌ها و برخی شرکت‌ها مانند هواپیمایی از «وی پی ان»های قانونی به خاطر مسائل امنیتی و حفظ اطلاعات خود و مشتریان استفاده می‌کنند.

اما وی در عین حال با تاکید بر اینکه دشمن بسترهای «وی پی ان» را در پروتکل‌هایی به صورت رمزنگاری از پشت فیلترینگ عبور می‌دهد و این فیلترشکن‌ها را به صورت رایگان و یا با نازلترین قیمت در اختیار کاربران قرار می‌دهد به کاربران توصیه کرده بود مطلقاً از «وی پی ان» استفاده نکنند زیرا به محض استفاده از آن‌ها، اطلاعات کاربران رمزنگاری می‌شود و به سرور ارائه دهنده فیلترشکن، انتقال می یابد و صاحب سرور می‌تواند از تمام اطلاعات افراد استفاده کند.

به گفته کارشناسان در اصل نمی‌توان VPN را جزو دسته فیلتر شکن‌ها به شمار آورد اما با توجه به این که بسیاری از کاربران اینترنت برای دسترسی به شبکه‌های اجتماعی فیلتر شده به کرات این نرم‌افزار را مورد استفاده قرار می‌دهند به نظر می‌رسد دلیل اینکه با VPNهم مانند فیلترشکن‌ها برخورد شده و استفاده از آن جرم تلقی شده است همین باشد.

در همان مقطع شائبه‌هایی مبنی بر این موضوع که این قطعی در راستای راه‌اندازی شبکه ملی اینترنت در ایران است مطرح شد که وزیر ارتباطات در پاسخ به این سوال به خبرنگار ایسنا گفت: این دو موضوع با هم ارتباطی ندارند و اساسا VPN و استفاده از آن یک اقدام خلاف قانون است که این موضوع نیز ابلاغ شده است.

رضا تقی‌پور با بیان اینکه همه‌ی کشورها برای استفاده از اینترنت مقررات خاصی دارند و در کشور ما بحث پالایش و فیلترینگ نیز از طرف نهادهای خاصی اعمال می‌شود و در این ارتباط کارگروهی وجود دارد، گفت: همانطور که گفتم اساسا VPN خلاف قانون بوده و اکنون برابر قانون اقدام شده است.